– Eski Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Lideri Köksal Toptan’ın Karadeniz’in bir dağ köyünde başlayıp, devletin tepelerine uzanan hikayesi, “Sakin Güç Köksal Toptan” başlıklı kitapla okuyucusuyla buluştu.
Gazeteci Sefa Salantur’un kaleme aldığı, Necla Feroğlu’nun editörlüğünü yaptığı kitapta, Toptan’ın 60 yıllık siyasi hayatına ait çocukluk yıllarından itibaren anıları, siyasi deneyimleri ve merkez sağın tarihçesine ışık tutacak evraklar yer alıyor.
Doğan Kitap’tan yayımlanan kitapta, Toptan’ın çocukluk ve gençlik yılları, siyasete girişi, bakanlık misyonlarında yaşadıkları, DYP’de parti içi çabası, AK Parti’ye geçişi, TBMM Başkanlığı ve deneyimleri aktarılıyor.
60 yıllık siyasi hayatında 5 darbe yaşayan Toptan’ın, demokrasi yolunda yaşadıklarının anlatıldığı kitapta, siyasetin ustaları Süleyman Demirel ve Recep Tayyip Erdoğan ile çalışmalarına yer veriliyor.
Demirel’in 1980 darbesi sonrasında zarurî ikamete tabi tutulduğu Zincirbozan’dan yazdığı mektupların bulunduğu kitapta, vazife yaptığı devirlerde değerli toplantıların ve sohbetlerin perde gerisi anlatılıyor.
– “Yeni nesillere kıymetli bir yol gösterici özelliğini taşıyor”
Köksal Toptan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kitap yazılırken ortaya çıkan hayat hikayesinin içerisinde, anılarını peş peşe ekledikçe Türkiye’nin siyasi geçmişi ve bugüne gelişine ait bilgilerin ortaya çıktığını söyledi.
Toptan şöyle devam etti:
“Benim başımdan geçenler, bilhassa yeni jenerasyonlara değerli bir yol gösterici özelliğini taşıyor. Bu, benim üzere orta halli bir köylü çocuğunun Rize’nin dağ köyü diyebileceğimiz bir köyünden çıkıp, Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisinin başına, Cumhurbaşkanına vekalet ettiği için de Cumhurbaşkanlığı makamına yani hülasa Atatürk’ün oturduğu koltuğa taşıyan bir serüven bu.”
Toptan, TBMM Başkanlığının her siyasetçinin hasretle baktığı bir yer olduğunu tabir ederek, “Taşra avukatı olarak hayatını sürdüren lakin siyasetten hiç kopmayan, siyaseti daima seven ve siyasette geldiği makamlar için kimseye yalvarmayan lakin beklentisi olan bir geçmişim olduğunu söylemeliyim.” diye konuştu.
Kendisi için en değerli olayın, 9 Ağustos 2007’de TBMM Lideri seçilmesi olduğunu lisana getiren Toptan, o güne ait kitapta da yer alan hislerini şöyle anlattı:
“O gün ben genel merkezimizde yapılan bir merasimde sayın Genel Liderimiz Recep Tayyip Erdoğan, ‘Partimizin TBMM adayı Köksal Toptan’dır.’ deyince harikulâde bir heyecan yaşadım. Kendisiyle konuşarak, öbür partileri, bağımsız milletvekili arkadaşlarımızı ziyaret ettim. Bunları bitirdikten sonra Meclis Genel Konseyine geçtim. Toplantı saatine 15 dakika kaldı. Genel Şura salonuna ilerlerken eşimden bir telefon geldi. Doruk Köksal isminde torunumuz olduğu haberini verdiler. Sonuçlar ilan edilince rekor oyla seçilmiştim, farklı bir heyecandı. Yaptığım teşekkür konuşmasında kürsüye çıkmadan yanımda oturan Bülent Arınç’a dedim ki, ‘Biraz önce torunum oldu, onu söyleyeyim mi?’ O da, ‘Çok iyi olur.’ dedi. Ben de söyledim, gerçekten çok iyi oldu.”
– “Beze sarılı bir bebek üzere Cumhuriyetimizi müdafaamız, yaşatmamız, geliştirmemiz lazım”
Toptan, rekor bir oyla seçilmesinin değerli bir sorumluluk olduğunu belirterek, “İcraatımda da bu sorumluluğu, o yükü daima hissettim, daima geriden güzel bir seda bırakmak için uğraştım. İnşallah onu başarmışızdır.” dedi.
Köksal Toptan, gençlerin kitaptan kendilerine bir hisse çıkarabileceklerini, hayatlarını tertibe sokacak yeni bir şeyler öğrenebileceklerini lisana getirdi.
Atatürk’ün “Cumhuriyet, kimsesizlerin kimsesi” kelamını hatırlatan Toptan, şöyle konuştu:
“Bu kimsesizlerin kimsesi Türkiye’de, beni en yüksek makamlara getiren bu Cumhuriyettir. Herkes bilsin ve inansın ki bu yol herkese açıktır. Onun için demokrasi bizim için çok değerli. Demokrasinin dışında beni o köyden çıkarıp, buralara getirebilecek hiçbir düzenek yok, bunu herkesin bilmesi lazım. Onun için Cumhuriyetin kıymetini, değerini bilmemiz lazım. Beze sarılı bir bebek üzere Cumhuriyetimizi muhafazamız, yaşatmamız, geliştirmemiz lazım. Demokrasimizi bir arbede, anarşi, terör aracı değil, sevgi, hürmet ve birbirine bağlılık aracı olarak kullanmalıyız.”
İnsanların birbirini daha çok sevip, kucaklayıp, anlamaya çalışması durumunda demokrasi ve Türkiye’nin gelişeceğini belirten Toptan, “Ben bu kitabı okuyan veya dinleyen sevgili gençlerimize ‘Hayal edin, hayalinizi gerçekleştirmek için çalışın, koşun, sevin ve kendinizi sevdirin’ diye bir amca bir ağabey öğüdü vermek isterim.” sözlerini kullandı.
– “Darbeler insanların mayasını bozdu”
Kitapta da yer alan Türkiye’de şahit olduğu darbelere ait de Toptan, şunları lisana getirdi:
“Türkiye’deki bütün darbelere tanıklık ettim. Orada çıkarılan dersler, hayatta insan her şeyle karşılaşabiliyor. Çok iyiliğim olan beşerler oldu onların vefasızlığını, hiçbir iyiliğim olmayan kimseler oldu onların vefasını yaşadım. 12 Eylül 1980 darbesinde ben devlet bakanıydım. O gün sokağa çıkmak yasaktı. Sabah saat 10.00’da camın önünde düşünürken, yoldan arkadaş geliyor. Bunlar Saffet Arıkan Bedük ve Hasan Celal Hoş. ‘Burada ne işleri var?’ derken bizim konuta geldiler, ellerinde bir çanta. Sabahleyin ne olur, olmaz diye Başbakanlığa gitmişler, benim odama girmişler. Orada ne kadar evrak varsa tahminen değerli bir şey vardır kimsenin eline geçmesin diye onları toparlayıp bana getirdiler. Bunu kimse kolay kolay yapamaz. Öbür bir vesileyle çok iyiliğim olan, tek imzamla atamasını yaptığım insanların da karşıdan gelirken, beni fark edip, cadde değiştirdiklerini gördüm. Bizi şikayet edenleri gördük. Bu darbeler insanların mayasını bozdu.”
– “Kendi işimizi kendi içimizde çözmeyi bir kültür haline getirmemiz lazım”
Toptan, 27 Mayıs’ta gazetelerdeki yasakları da anlatarak, şöyle devam etti:
Toptan, kitabı kaleme alan Gazeteci Salantur’a da teşekkürlerini iletti.
– “Liderlerle çalışmış bir ismin gençlere deneyimlerini aktarmış olduk”
Kitabın müellifi Sefa Salantur da Toptan ile TBMM Başkanlığı periyodunda çalışma imkanı bulduğunu lisana getirdi.
Toptan’ın kitabı yazarken kendisine çok yardımcı olduğunu belirten Salantur, “Çok az soru sorduk, olayları eksiksiz anlattı. Arşiv dokümanlarıyla bunları destekledi ve fotoğraf arşivini de bize açtı. İki yıl süren bir çalışma oldu. Bağımsız kaynaklardan da yararlandık. Sonuç olarak Doğan Kitap’tan 320 sayfalık bir kitap olarak yayımlandı. Türk siyasi hayatına damga vurmuş Süleyman Demirel, Tayyip Erdoğan üzere önderlerle çalışmış bir ismin gençlere deneyimlerini aktarmış olduk.” dedi.
– Resmi doküman kitapta
Salantur, kitapta Toptan’ın 1980 darbesinde Meclisin açık kalması için kümesi bulunan siyasal partilere gönderdiği resmi evrakın de kitapta birinci sefer okuyucuyla buluştuğunu söyledi.
Salantur, kitaba “Sakin Güç” ismini, Toptan’ın meseleleri sakinliği ve uzlaşma ile çözmesinden ötürü verdiklerini aktararak, “Bu kitapta okuyucu, kimi şeyleri birinci sefer öğrenecek. Kriz anları, değerli kararların alındığı toplantıların perde artları var. Türkiye’nin birçok olayıyla ilgili dokümanlar var. Demokrasi tarihine ışık tutacak, merkez sağın tarihçesini anlatan bir kitap oldu.” dedi.
Kitapta, Toptan’ın hayatı ve siyaset sürecinde öne çıkan kimi olaylar şöyle sıralanıyor:
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini Zonguldak Amele Birliğinin 50 liralık bursu ile okudu. Mesleğe atıldığında birinci işi burs aldığı kuruma vefasını göstermek oldu. Amele Birliğinin uzun yıllar avukatlığını fiyatsız üstlenirken, milletvekilliği yaptığı periyotta parlamentoda birliğin lağvedilmesinin önüne geçti.
Şimdi lise öğrencisiyken 1960 darbesini yaşayan Toptan, 1970 muhtırasına ise genç bir avukat ve siyasetin başındaki toy bir delikanlı olarak yakalandı. 1980 darbesini ise bakan olarak yaşadı. İhtilal haberini Aydın Menderes’ten aldı ve Demirel’e iletmek istedi. Fakat temas kuramadı. İhtilal günlerinde ise annesi Zonguldak’tan ambulansla gelerek oğluna kavuşabildi.
Toptan, 1980 darbesinde 36 yaşında Devlet Bakanıydı. Darbe onda şok tesiri yaratmıştı ve birinci kere siyaseti bırakmayı düşündü. Gözaltına alınan arkadaşlarına takviye olurken Zonguldak’a gitmenin planlarını yapıyordu. Gazeteci Yavuz Donat’ı ziyareti bu planlarını değiştirecekti. Toptan, 15 gündür haber alamadığı Demirel ile Yavuz Donat sayesinde telefonla görüştükten sonra planlarından vazgeçti. Zira Demirel, “Mücadele” demişti. Toptan, bu kelam üzerine Demirel’in Ankara’ya dönüşünü bekledi.
12 Eylül ihtilalinden sonra partilerin kapatılmasının akabinde Demirel siyaset dışına itilmeye çalışılıyordu. Davalar arka arda açılmıştı. Demirel, bu davalar için ortalarında Köksal Toptan’ın da bulunduğu 4 hukukçu görevlendirdi. Bu davalarda Toptan’ın taktikleriyle beraat kararları verildi.
Ortalarında Demirel’in de bulunduğu kimi DYP’lilerin 1983’de Zincirbozan’da zarurî ikamete tabi tutulmaları kararlaştırıldı. Demirel, Zincirbozan’a giderken DYP’nin kurulması talimatını verdi. Toptan, sonraki günlerde Demirel’den bir mektup aldı. Okurken heyecanlandığı mektupta, DYP’nin kuruluşu ile ilgili talimatlar vardı.
Toptan, 1986’da yapılan orta seçimde bir mucizeyi başardı. Demirel’in görevlendirmesiyle Zonguldak 2. Bölgede seçime girecekti. DYP’nin oyu burada çok azdı. CHP ve ANAP favoriydi. Partili arkadaşları Zonguldak’a gelmeyerek, diğer seçim etraflarına gidiyordu. Lakin o Demirel’in takviyesini aldı. Demirel Zonguldak’a gelerek, seçim çalışması yapıyordu. Sandıklar açıldığında mucize gerçekleşiyor, Toptan 6 yıl sonra TBMM’ye giriyordu. Toptan’ın en unutamadığı seçim bu olmuştu.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin parlamentoda problemli olduğunu gören Toptan, birinci defa 1989’da bir teklifte bulundu. DYP Küme Başkanvekili olarak gazetecilere açıklama yapan Toptan, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini önerdi. Yalnızca konuşmakla kalmayan Toptan, hazırladığı teklifi TBMM’de imzaya açtı. Lakin kâfi imzayı toplayamadı.
1991 seçimlerinde ülkede modüllü bir tablo çıkmıştı. ANAP mağlubiyete uğrarken, DYP yüzde 27 ile birinci sırada yer almıştı. Koalisyon yapılması gerekiyordu. ANAP’tan hesap sorulacağı seçim vaadiydi. İbre SHP’ye kaydı. Görüşmelerde Ulusal Eğitim Bakanlığı kilit bakanlıklar ortasındaydı. DYP de SHP de bakanlığı bırakmak istemiyordu. Demirel, Erdal İnönü’ye Köksal Toptan ismini verince SHP itirazını çekti.
Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın mevt haberini aldığında Demirel ile Aydın’da üniversitenin temel atma törenindeydi. Çabucak Ankara’ya döndüler. Özal’ın akabinde kimin cumhurbaşkanı olacağı tartışılıyordu. Demirel’in ismi ön plana çıkmıştı. Lakin Toptan, Demirel’in cumhurbaşkanı olmasını gerçek bulmuyordu. Parti içinde çekişmelerin olacağını ve bunun partiye ziyan vereceğini düşünüyordu. Demirel’den randevu alarak görüşlerini lisana getirdi. Lakin Demirel kararlıydı, “Cumhurbaşkanlığı reddedilecek bir makam değildir” görüşünü lisana getirdi.
Demirel’in Cumhurbaşkanı seçilmesinin sonrasında DYP’nin başına kimin geleceği tartışılıyordu. 13 Haziran 1993 günü yapılacak kongrede Genel Başkanlık için Köksal Toptan’ın da ismi geçiyordu. Demirel kimseyi işaret etmedi. Toptan kongreye 3 gün kala Demirel’i ziyaret etti. Tansu Çiller havasının estiğini söyledi lakin Demirel, DYP geleneğinde delegenin bir bayana oy vermeyeceğini düşünüyordu. Toptan’a Genel Başkanlık adaylığı yolunda muvaffakiyetler diledi lakin kongrede birinci tipe oylamada Tansu Çiller birinci çıktı. İsmet Sezgin ile ikinci cinsten çekildiler. DYP’nin yeni Genel Lideri bir bayandı artık. 5 ay sonra yapılan olağan kongrede en fazla oyu alarak GİK’e girdi.
Toptan, 1996’da yuvasından uçtu. 7 arkadaşıyla DYP’den istifa etti. Bu istifalar Demirel’in takımının partiden ayrıldığı biçiminde yorumlandı. Toptan, ANAP’tan ile MHP’den ve MHP Genel Lideri Alparslan Türkeş’ten şahsen teklif aldı fakat bunları kabul etmedi. Kısa bir müddet sonra Çiller ile görüşerek yuvaya tekrar döndü. 1999 seçimleri, kaybettiği tek seçim olarak siyasi hayatında yer aldı. Vilayet yaptığı Bartın’da DYP’den girdiği seçimi kaybetti ve parlamentoya giremedi.
2000’li yıllara girildiğinde Toptan, merkez sağdaki partilerin erdiğini, yeni kurulan AK Parti’nin yükselişe geçtiğini kestirim ediyordu. AK Parti kurucuları ortasında yer alan Recep Tayyip Erdoğan ile hemşehriydi. Rize’de köyleri sırt sırtaydı. Bu nedenle birbirlerine muhabbetleri vardı. Erdoğan’a, 1999 Mart’ında Pınarhisar Cezaevine girdiğinde bir kitap ve mektup göndermişti.Erdoğan ile İstanbul Belediye Başkanlığı devrinde tanışıklıkları da vardı. AK Parti’ye katılan eski arkadaşları vasıtasıyla Erdoğan’dan davet almıştı. Bu durumu Demirel’e danışan Toptan, kendisinden, “Sen DYP ile özdeşleşmiş bir isimsin. DYP’den ayrılman hakikat olmaz” cevabını aldı. Demirel Toptan’ın kararlılığını görünce, geri adım attı ve Toptan AK Parti’ye katıldı.
Toptan, 2002 seçimlerinden AK Parti Zonguldak Milletvekili seçildi, Adalet Kurulu Lideri oldu. TBMM’nin sıcak bir gündemi bulunuyordu. Hükümete Irak’a asker gönderme yetkisi veren 1 Mart tezkeresi TBMM’de görüşülecekti. AK Parti Kümesi, Genel Lider Tayyip Erdoğan Başkanlığında mevzuyu kıymetlendirmek için basına kapalı toplanmıştı. Başbakan Abdullah Gül ve bakanlar tam takım hazırdı. Müzakereler 3 gün sürdü. İkinci gün toplantısının bittiği günün akşamı Toptan’ın telefonu çaldı. Arayan Erdoğan’dı. Üçüncü gün toplantısında, kümede konuşmasını istiyordu. Sonraki gün kürsüdeydi. Arkadaşlarına Demirel Başbakanlığı periyodunda Çekiç Güç tartışmalarını hatırlattı ve tezkerenin kabul edilmesi gerektiğini söyledi. Akabinde yapılan oylamada çok az sayıda muhalif oy çıktı. Telaşlar ortadan kalkmıştı. Lakin 1 Mart 2003 günü yapılan oylamadan beklenmeyen kar çıktı. Tezkere reddedildi.
Toptan’ın siyasi hayatının en onurlu makamı TBMM Başkanlığı oldu. 2007’de yapılan seçimde rekor bir oy olan 450 ile TBMM’nin 23. Lideri seçildi. Seçimin yapıldığı 9 Ağustos günü torunu Doruk Köksal dünyaya geldi. Birinci Meclis Lideri Atatürk’ün koltuğundaydı. Sorumluluğu büyüktü. Uzlaşmadan yanaydı. Bu halini iki yılı misyon yaptığı TBMM Lideri misyonunda sürdürmeye uğraş etti. Her partinin eşit üyeyle temsil edildiği yeni anayasa için komite, TBMM İçtüzük Komitesi, Siyasi Partiler ve Seçim Kanunu komitesi ile Siyasi Etik Komitesi kurulmasını istedi. Lakin yalnızca İçtüzük kurulu oluşturulabildi.
AK Parti’ye açılan kapatma davasında “Üçüncü Yol” fikri ile yeni bir kapı araladı. İktidar partisine kapatma davası açmak olağan dışı bir olaydı. Türkiye’nin bu krizi en hafif halde atlatması gerekiyordu. Dava uzadıkça iktisat olumsuz etkileniyordu. Toptan, yaptığı teklif ile AK Parti’nin kapatılmamasını lakin partinin takibe alınması teklifini getirdi. Anayasa Mahkemesi aldığı kararda, AK Parti’yi kapatacak sayısal çoğunluğa ulaşamadı. Mahkeme, partinin Hazineden aldığı yardımın yarısının kesilmesine karar verdi. Türkiye çok değerli bir badireyi atlatmıştı.
Toptan, Meclis Başkanlığı sırasında parlamentoya giren partilere eşit arada durmaya uğraş harcadı. Bu periyotta terör hücumları artarken DTP Meclise girmişti. DTP’ye reaksiyonların yükseldiği bir periyotta Ahmet Türk ve Selahattin Demirtaş’ı makamında ağırladı. Her iki isme DTP’nin terörle ortalarına uzaklık koyması ihtarında bulundu. Ortalarında geçen konuşma birinci kere kitapta yer aldı.
15 Temmuz, Toptan’ın son yaşadığı darbe teşebbüsüydü. FETÖ’cü askerlerin kalkıştığı darbeyi kendisine gelini haber verdi. Bu sırada Çeşme’deki yazlığında olan Toptan, televizyonu açtı ve İstanbul Boğaz Köprüsü’ndeki görüntüyü gördü. En çok içini Meclis’in bombalanması kanattı. Ağzından, “Meclisin ne günahı olabilir? Meclis bombalanır mı? Burası halkın Meclisi. Ali masraf Veli gelir, Veli sarfiyat, Hasan gelir. Burayı bombalamanın bir münasebeti olabilir mi?” cümleleri döküldü. Çok üzgündü. Darbelerden çok çeken bir siyasetçi olarak ömrü darbelerle çabayla geçmişti. 15 Temmuz, başkalarından farklıydı. Yıllarca devletin içine sızan FETÖ’cüler, demokrasi ve özgürlüklere kastederek artık devletin sahibi olmak istiyordu. Bu türlü bir hainlik görmemişti.
Memurlar
