İzmir’de 30 Ekim’de gerçekleşen ve 15 vilayette hissedilen sarsıntıda 115 kişi hayatını kaybederken, 23 kişinin tedavisi ise sürüyor.
6.6 büyüklüğündeki sarsıntı sonrası arama kurtarma faaliyetlerinin sona ermesiyle birlikte bölgede yıkılan binaların enkazları da kaldırıldı.
Yıkılan binalar için ortaya atılan kolon kesme ve yanılgılı üretim tezleri üzerine ortalarında müteahhitlerin de olduğu 9 kişi geçtiğimiz günlerde gözaltına alınırken, şüphelilerden 7’si ise çıkarıldıkları mahkemece tutuklanarak cezaevine konuldu.
Mevzuyla ilgili yenisafak.com’a konuşan hukukçular ise; kusurlu ve eksik materyal kullanımından kaynaklı mümkün bir sarsıntıda yahut farklı bir nedenden dolayı binalarda meydana gelebilecek yıkımlara ait sorumluluğun imali üstlenenlerde olduğunun altını çizerken, zelzeleden sonra yıkılan binalarda meydana gelen mevt ve yaralanma olaylarında taksirle öldürme yahut taksirle yaralama hatalarının kelam konusu olacağını belirterek alınacak cezayı işaret ediyor.
SORUMLULAR ORTAYA ÇIKARILMALI
İzmir zelzelesi sonrasında, tıpkı sokakta bulunan birtakım binaların yıkıldığının kimilerinin ise tek bir çatlak dahi olmadan zelzelesi atlattığının görüldüğünü, o yüzden bu durumun sebeplerinin hukuksal olarak incelenmesi ve varsa sorumluların ortaya çıkarılması gerektiğine dikkat çeken Avukat Burak Alcan, ”Deprem sebebiyle yıkılan binalara ait müteahhitlerin ve varsa öbür sorumluların cezai ve hukuksal sorumluluklarının doğması, kelam konusu binaların hukuksal normlara tam uygun halde yapılmamış olmasına bağlıdır. Binanın inşa edilmesinden sonra ise fenni koşullarına ziyan verecek karşıtlıkların meydana getirilmiş olması ise başka bir sorumluluğu gündeme getirmektedir.” dedi.
UZMAN İNCELEMESİ YAPILMALI
Sarsıntı sonucunda meydana gelen ziyandan müteahhidin ve ilgililerin sorumluluğunun lakin kusurları oranında kelam konusu olabileceğine de değinen Alcan, ”Eğer bina yapıldığı periyot itibariyle yasal yükümlülüklere uygun gereç ve teknikle, yapı ruhsatına uygun olarak inşa edilmişse, inşa faaliyetini yerine getirenler bakımından ihtimam yükümlülüğüne karşıtlıktan bahsedilemeyecek ve ceza sorumluluğu gündeme gelmeyecektir. Bunun tespiti için yıkılan binalar üzerinde eksper incelemesi yaptırılarak, binada kullanılan gereçlerin ve tekniğin yeterliliği araştırılmalı, fiilin gerçekleştiği tarihteki yapı inşa mevzuatının gereklilikleriyle karşılaştırılmalıdır.” diye konuştu.
YAPILDIĞI PERİYODUN KURALLARI GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMALI
Binanın inşası bakımından eksik görülen konuların tayininin, binanın inşasının gerçekleştiği devrin teknikleri ve yasal yükümlülükleri çerçevesinde araştırılması gerektiğine de vurgu yapan Alcan kelamlarını şöyle sürdürdü;
”Burada binanın inşası sırasında vazife alanların ceza sorumluluğunu gündeme getirecek konu, ilgili vazifelinin gerekli itinası göstermemesi ve bu özensizliğin sonucun, yani binanın yıkılmasına katkı sağlaması, yani sonuç bakımından nedensel bir tesir göstermesidir. Hasebiyle, şayet binanın üretiminde bir kusur var ise salt binanın imali sırasında vazife almak ceza sorumluluğunu gündeme getirmeyecek, yerine getirilmeyen, eksik bırakılan konunun sonucun gerçekleşmesine katkısı araştırılarak sorumlular belirlenecektir.”
HERKES KUSURU ORANINDA SORUMLU OLACAK
Bina yükümlülüklere uygun inşa edilmesine karşın, sonradan binanın inşasının akabinde binanın sıhhatine tesir edecek faaliyetlerin gerçekleştirilmesinin (örneğin işyeri tadilatı sırasında taşıyıcı kolonların kesilmesi) de, şayet binanın yıkılmasına katkı sağlamışsa ceza sorumluluğunu gündeme getireceğinin altını çizen Alcan, bu durumun binanın imali sırasındaki kusurlarla birleşmesi halinde her sorumlunun meydana gelen sonuçtan kusuru oranında sorumlu olacağını kaydetti.
ZORLAYAN SEBEP KAPSAMINA GİRMEZ
Sarsıntı sebebiyle binalardaki yıkılmaların sonucunda meydana gelen can kaybı ve yaralanmaların zorlayıcı sebep kapsamında değerlendirilmesinin de kelam konusu olmayacağının altını çizen Alcan, ”Zira bir binanın inşası sırasında, binanın sağlamlığı bakımından temel alınan en değerli dışsal tesir sarsıntıdır. Münasebetiyle sarsıntı belli bir şiddete kadar, binanın imali sırasında dikkate alınan bir ihtimal olduğundan, yalnızca sarsıntının gerçekleşmesi nedeniyle sorumluluğun ortadan kalktığını sav etmek mümkün değildir.” dedi.
TAKSİRLE ÖLDÜRMEDEN CEZA ALACAK
Üstte bahsedilen bilgilerin ışığında sarsıntıdan sonra yıkılan binalarda meydana gelen mevt ve yaralanma olaylarında “taksirle öldürme yahut taksirle yaralama” kabahatlerinin kelam konusu olacağını ve bu cürmün da TCK husus 85 kapsamında düzenlendiğini tabir eden Alcan sorumlulara ait verilebilecek cezalara ait şu formda konuştu;
”Madde 85 uyarınca; “(1) Taksirle bir insanın vefatına neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır.(2) Fiil, birden fazla insanın vefatına ya da bir yahut birden fazla kişinin vefatı ile birlikte bir yahut birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan on beş yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır.”
Son olarak zelzelenin meydana gelmesi ile binanın üretim tarihi ortasında epeyce uzun bir vakit farkının olması kelam konusu olduğunda zamanaşımı sebebiyle sorumluların akıbetlerinin nasıl olacağı konusu da epeyce mühimdir. Bu husus ile ilgili Yargıtay 9. Ceza Dairesi 2001/ 2636 E., 2001/ 2900 K., 19.11.2001 tarihli içtihadında “Deprem nedeniyle bina yıkılmasında hata tarihi, binanın yıkıldığı tarihtir” diyerek zamanaşımı konusuna açıklık getirmiştir. Bu prestijle Yargıtay şayet bina yıkılmışsa cürüm tarihi de binanın yıkıldığı tarihtir diyerek tartışmalara son noktayı koyduğunu tabir etmek gerekir.
SATTIĞI YAHUT KİRALDIĞI MESKENİN ÇÜRÜK OLDUĞUNU GİZLEYENE 5 YILA KADAR MAHPUS
Öte yandan İzmir zelzelesi sonrası gündeme gelen argümanlar biri ise yıkılan binalardan kimilerine ilişkin çürük raporu olmasına yönelik oldu. Kelam konusu binalarda rapor olmasına karşın alım, satım ve kiralama yapılmaya devam edildiği ortaya çıktı.
Mevzuyla ilgili konuşan ve konutunun çürük olduğunu bilmesine karşın bu durumu gizleyerek konutunu satan ya da kiraya veren kişinin de TCK Md. 157 dolandırıcılık hatası kapsamında sorumlu olacağını lisana getiren Alcan, ”Madde 157- (1) Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun yahut oburunun ziyanına olarak, kendisine yahut diğerine bir fayda sağlayan şahsa bir yıldan beş yıla kadar mahpus ve beş bin güne kadar isimli para cezası verilir.” Sonuç itibariyle hileli bir hareket ile meskeninin aslında çürük olduğunu bilmesine karşın bu kıymetli bilgiyi gizleyerek yapılan hileli satışı hukuk nizamı müdafaa altına almayacaktır.” dedi.
Kenan Biter
Memurlar
