ASLIHAN ALTAY KARATAŞ Brüksel – Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Önderler Tepesi sonrası ABD Lideri Joe Biden ile birinci defa baş başa görüştü. 45 dakika süren baş başa görüşmenin akabinde heyetler ortası görüşmeye geçildi. Görüşmenin akabinde konuşan Erdoğan, şunları söyledi:
DİREKT DİYALOG: Uzun yıllara dayalı bir dostluğumuzun bulunduğu Sayın Biden’la gündemimizde yer alan bahislerle ilgili kapsamlı görüş alışverişinde bulunduk. Salgın sonrası ortaya çıkacak yeni fırsatları da dikkate alarak, aramızdaki ekonomik potansiyelin tam manasıyla hayata geçirilmesi için atılabilecek adımları değerlendirdik. İki müttefike ve stratejik ortağa yakışır formda direkt diyalog kanallarını faal ve tertipli biçimde kullanma konusunda mutabık kaldık. Son derece faydalı ve samimi bir görüşme oldu. Her alanda karşılıklı hürmet ve çıkara dayalı verimli bir iş birliği devrinin başlaması noktasında güçlü bir iradenin olduğunu görüyoruz. Sayın Biden’la önümüzdeki periyotta bu maksatlar doğrultusunda iş birliğimizi artıracağız. Türkiye-ABD bağlantılarında çözülemeyecek hiçbir problem olmadığını, tam bilakis iş birliği alanlarımızın sorun başlıklarından daha geniş ve varlıklı bir görünüm sergilediğini düşünüyoruz.
SAĞLAMA BAĞLAYACAKLAR: Bu türlü bir görüşmede gündeme gelmemesi mümkün değil. S-400’le ilgili bizim fikrimiz daha evvel neyse tıpkı kanıyı sayın lidere tabir ettim. Bunun yanında F-35 konusunu ve savunma sanayi ile ilgili olarak müşterek atabileceğimiz adımlar nelerdir, bunları tabir ettim. Bugün burada işlerin hepsi bitmiyor. Bundan sonraki süreçte de Dışişleri Bakanlarımız, Savunma Bakanlarımız muhataplarıyla görüşerek bu süreci sağlama bağlayacaklar.
MACRON ‘İSLAM’A KARŞI DEĞİLİM’ DEDİ: Sayın Macron ile ikili görüşmelerimizin önemli bir dayanışma içinde devamında mutabık kaldık. İslam tersi anlaşılmaların yanlış olduğunu, kendisinin İslam’a karşı olmasının mümkün olmadığını ısrarla söyledi. ‘Bu süreç içerisinde ne yazık ki kimi mafhiller bu çeşit şeyleri uydurdular fakat benim İslam’a karşı olmam kelam konusu değildir; bunu bir dost olarak size söylüyorum’ dedi. Dedim ki bundan sonraki süreçte de bunları tavzih edecek açıklamalar olursa çok isabetli olur.
MİÇOTAKİS İLE ‘ÖZEL HAT’ KARARI: Sayın Miçotakis’in ‘sessiz sakin bir yıl olacak’ kelamına katılıyorum. Gerek Ege’de gerek öbür bölgelerde, bundan bu türlü üçüncü ülke yahut şahısları bu işe karıştırmayalım, dedim. Görüşmelerimizi gerekirse özel sınırdan yapalım. Böylelikle rastgele bir ıstırap yaşamadan adımlarımızı atalım. Sonuncu kararı biz verelim.
PKK’YA DAYANAK BİTMELİ: Terörle gayrette Türkiye’nin hassasiyetlerini müttefiklerimizin dikkatine sunduk. Yeterli terörist makûs terörist sınıflamasına giden çarpık anlayış maalesef mevcudiyetini koruyor. PKK’ya verilen dayanağın artık sonlandırılması gerektiğini açıkça lisana getirdik.
ABD’nin vereceği dayanak kıymetli
AFGANİSTAN KONUSU: (Biden ile görüşmede Afganistan gündemi) Afganistan konusundaki kanılarımızı açık ve net olarak Biden’a söz ettim. Şayet Afganistan’dan çıkmamız istenmiyorsa; orada aşikâr bir takviyenin verilmesi isteniyorsa, diplomatik, lojistik ve mali mevzularda Amerika’nın bize vereceği takviye büyük kıymet arz ediyor. Ayrıyeten Taliban gerçeğini bir kenara koymak mümkün değil. Onlarla da birçok görüşmeleri atacağımız adımlarla sürdürebiliriz. Afganistan’da Pakistan’ı, Macaristan’ı da yanımıza alma fikrimizi kendilerine söyledik. İstiyoruz ki Afganistan halkı rastgele bir kasvet yaşamadan, bu takviyesi kendilerine verelim. Şu an prestijiyle bir mutabakat kelam konusu; bir badire yok.
‘Türkiye’ye davet ettim’
GELEBİLECEĞİNİ SÖYLEDİ: (Biden görüşmesinden sonra ABD ile münasebetlerde bir tamir periyoduna girildi mi?) Benim Biden ile tanışmam yeni değil; çok çok eski. Bizim patriotlar konusundaki fikrimiz biliniyordu ve ABD’nin hali muhakkaktı. ABD patriotları vermedi. Biz de S-400’ü almak durumunda kaldık. Bu türlü bir süreçten geliyoruz. Bu mevzularla ilgili savunma sanayiinde birlikte neler yapabiliriz bunları Savunma Bakanlarımız, Dışişleri Bakanlarımız kendi ortalarında görüşsünler, dedik. Sonra da bizler adımlarımızı atalım, kararına vardık. Ticari, ekonomik birçok alanda 100 milyar dolarlık amacımız vardı. Lakin şu anda bu sayı şimdi 22-23 milyar dolar civarında. Bunları aşmamız gerekiyor. Bu mevzuda kendileriyle bir mutabakatımız oldu. lişkilerin devamı açısından olumlu bir görüşmeydi. Ben kendisini ayrıyeten Türkiye’ye davet ettim. Davet konusunda da yoğunluklarını aştıktan sonra Türkiye’ye gelebileceğini söyledi.
ABD’YE NİÇİN GİTMEYEYİM?: (ABD’ye gidecek misiniz?) Niçin gitmeyeyim ya? Önümüzde bir Genel Heyet var; bir de bizim New York’ta Türk konutumuz bitmek üzere. İnşallah onun da açılışını yapacağız; tam BM’nin karşısında. Bunlarla birlikte bu kucaklaşma sürecini aşmış olacağız.
GÜNDEME GELMEDİ: (Biden’ın kullandığı “Ermeni Soykırımı” ifadesi) Hamdolsun hiç gündeme gelmedi.
Biden: Olumlu ve verimli oldu
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Lideri Biden ortasındaki birinci temas tepe kapsamında aile fotoğrafı çekilmesi sırasında gerçekleşti. Erdoğan, Biden ile İngiltere Başbakanı Johnson’ın ortasında yer aldı. Biden, fotoğraf için beklerken yanında duran Erdoğan ile selamlaştı. İki başkan ortasındaki ikinci temas ise, tepe başlamadan çabucak evvel gerçekleşti. Önderler salonda yerlerini alırken Erdoğan ve Biden, ayak üstü sohbet etti.
Birkaç dakika süren sohbette Erdoğan ve Biden’ın samimi manzarası dikkat çekti. İki önder ortasındaki baş başa ve heyetler ortası görüşmenin akabinde ise ABD’den de olumlu açıklama geldi.
Biden, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile müspet ve verimli bir görüşme yaptıklarını belirterek, “Ekiplerimiz görüşmelere devam edecek” dedi. Biden, iki ülke ortasında ilerleme kaydedileceğine inandığını söyledi. Görüşmeyi takip eden Beyaz Saray’a akredite muhabirlerin bildirimine nazaran; Biden’ın birinci değerlendirmesi “Çok iyi bir toplantıydı” formunda oldu. Biden, daha sonra yaptığı basın açıklamasında ise “Pozitif ve verimli bir toplantı yaptık. Toplantının birçok baş başaydı” sözünü kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmesinde, birçok hususta nasıl ilerleme kaydedeceklerini de ele aldıklarını aktaran Biden, “Ekiplerimiz görüşmelere devam edecek, Türkiye ile ABD ortasında gerçek bir ilerleme kaydedeceğimize inanıyorum” diye konuştu.
Başkanlarla baş başa görüştü
Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO Zirvesi’nde önderlerle görüştü. Koronavirüs tedbirleri kapsamında önderler tokalaşmak yerine dirsek ve yumruk tokuşturmayı tercih etti
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Devlet ve Hükümet Liderleri Tepesi marjında birebir gün içinde altı başkanla görüştü.
NATO karargâhına Türkiye saatiyle 10.55’te gelen Erdoğan, sırasıyla Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Almanya Başbakanı Angela Merkel ile bir ortaya geldi. Erdoğan, Macron ile görüşmesini Leaders Lounge da gerçekleştirirken, Johnson ve Merkel’i Türkiye’nin NATO Daimi Temsilciliği’nde ağırladı. Yaklaşık 52 dakika süren Erdoğan-Macron görüşmesinde ikili bağlar ve iş birliği alanlarının yanı sıra NATO, Suriye, Libya ve Dağlık Karabağ bahisleri ele alındı. Erdoğan, daha sonra İngiltere Başbakanı Johnson ile bir ortaya geldi. Görüşme 25 dakika sürdü. Erdoğan, son olarak Merkel ile bir ortaya gelirken, yarım saat süren görüşmede Türkiye-Almanya ilgileri ve bölgesel hususlar, AB, Afganistan, Libya mevzularında görüş alışverişinde bulunuldu. NATO’nun imkân ve kabiliyetlerini kullanmak suretiyle Afganistan’a takviyenin en faal biçimde nasıl sürdürebileceği değerlendirilirken, Libya konusunda iki ülkenin iş birliği imkanları da ele alındı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, doruğa katılan devlet ve hükümet liderlerini resmi merasimle karşıladı. Erdoğan, daha sonra başka önderlerle NATO Zirvesi’nin ana oturumuna katıldı. Erdoğan NATO doruğunun ana oturumunun akabinde ikili temaslarına devam etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Hollanda Başbakanı Mark Rutte ve Yunanistan Başbakanı Kiriyakos Miçotakis’i kabul etti.
‘İlerlemeye istekli’
Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Fransız mevkidaşı Macron ortasında gerçekleşen görüşmenin akabinde birinci açıklama Elysee Sarayı’ndan geldi. “Açık, net ve karşılıklı hürmet çerçevesinde, verimli” diye nitelenen görüşmede “iki başkanın Suriye ve Libya konusunda birlikte ilerlemeye istekli olduklarını söyledikleri” aktarıldı. Erdoğan ile görüşmenin “İslam bağlamında sorunları açıklığa kavuşturmayla ve Libya ile Suriye’de birlikte çalışmaya yönelik ortak maksat ortaya koymayla sonuçlandığını” aktaran Macron, “Fransa’nın İslam’a ve Müslümanlara hürmet duyduğunu” yineleyerek “Fransız laikliği ve Cumhuriyet’in bedellerine hürmet gösterilmelidir, bunlar istismar edilmemelidir” vurgusunu yaptı.
‘Terörle mücadele’ sitemi: Beklediğimiz dayanışmayı göremedik
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Önderler Tepesi marjında düzenlenen “Brüksel Forumu” isimli aktifliğin “İstikrara Katkı” başlıklı oturumuna görüntü bildiri yoluyla hitap etti. Erdoğan, özetle şunları söyledi:
TÜRKİYE, MUTEBER MÜTTEFİKTİR: Türkiye, bölgesinde ve ötesinde emniyetli bir müttefik olarak üzerine düşeni ziyadesiyle yerine getirmektedir. Alandaki sıkıntıların tahlilinde inisiyatif alan, insani boyutu öne çıkaran, yapan ve etkin bir siyaset uyguluyoruz. Sınırötesi operasyonlarımızda 4 bine yakın DAEŞ’li teröristi etkisiz hale getirdik.
TAKVİYE GÖREMEDİK: Terörün her türlüsüne karşı yürüttüğümüz gayrette maalesef müttefik ve ortaklarımızdan beklediğimiz dayanak ve dayanışmayı göremedik. Suriye, Irak ve Türkiye’de eli günahsızların kanına bulaşmış terör örgütü elebaşlarının yasal bir aktör üzere en üst düzeyde muhatap alındığına, desteklendiğine şahit olduk.
GLOBAL BARIŞA KATKI: Unutulmamalıdır ki Türkiye’nin hudutları birebir vakitte NATO’nun sonlarıdır. Türkiye, dinamik iktisadı, güçlü savunma sanayii, unsurlu dış siyaseti ve müttefikleriyle işbirliği içinde, global barış, refah ve istikrarın tesisine yardımcı olmayı sürdürecektir.
Milliyet
