Ulusal Eğitim Bakanlığı ünitelerinden; Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılan 2019 yılı murakabe sonucu düzenlenen taslak Rapor, Strateji Geliştirme Başkanlığının 20.04.2020 tarihli ve 6477811 sayılı yazısı eki olarak gönderilmiş ve kamu zararı oluşmuş ise tahsilatı için gerekli süreçlerin yapılması istenmiştir.
Birimlerimizden gelen metinlerden; Kelam konusu raporda mahal alan, memurlara her ay maaşları ile birlikte ödenen, aile yardımı ödeneğinin içerisinde yan alan çocuk yardımını, boşanmış eşlerden hangisinin alacağı konusunda tereddütte düşüldüğü anlaşılmıştır.
Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Aile Yardımı Ödeneği” başlıklı 202’nci unsurunda nokta alan “Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği” verilir.
Bu yardım, memurun her ne halde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan yahut rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş kümesinde mahal alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek ölçü üzerinden ödenir. Eşlerden birine iş akdi yahut toplu akit gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yan alan gösterge rakamlarını 3 katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Dul memurların çocukları için yukarıda ki fıkralar kararı uygulanır.
Boşanma yahut ayrılık vukuunda duruşma bu yardımın hangi tarafa ve ne nispette verileceğini de kararında belirtir. Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir.
Yeniden 657 sayılı Kanunun; 203 üncü unsurunda Aile yardımı ödeneğinin ödeme metodu: Aile yardımı ödeneği Devlet memurlarına her ay aylıklarıyla birlikte ödenir. Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir. Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez. 204 üncü unsurunda Aile yardımı ödeneğine hak kazanma: Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği; çocuk için ödenen yardıma da çocuğunun doğduğu tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanır. 205 inci unsurunda Aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme: Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma yahut eşinin mevti, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun mevti yahut 206 ncı husustaki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder.
206 ıncı unsur ise Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmeyecek haller : 1. Evlenen çocuklar, 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak aşamada malullükleri resmi sıhhat konseyi raporuyla tespit edilenler için vadesiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.), 3. Kendileri hesabına ticaret yapan yahut gerçek yahut hükmî bireyler yanında her ne biçimde olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç), 4. Burs alan yahut Devletçe okutulan çocuklar için aile ödeneği verilmez. “ kararlarını içermektedir.
Başka taraftan, kamu kurum ve kuruluşlarında yapılan harcamalarda ödeme evrakına bağlanacak kanıtlayıcı dokümanları düzenleyen Merkezi Idare Harcama Evrakları Yönetmeliğinin “Sosyal yardımlar” başlıklı 12’nci unsurunda Kamu işçisine yapılacak toplumsal yardım ödemelerinde, “ödemenin çeşidine nazaran aşağıda belirtilen dokümanlar aranır.
b) Aile yardımı: Aylıklarla birlikte ödenen bu yardım, çalışanın birinci işe girişinde alınacak Aile Yardımı Bildirimine dayanılarak ödenir. Bu bildirim, işçinin aile yardımından yararlanan eş yahut çocuk durumunda meydana gelen değişiklikler ile konum değiştirme suretiyle atama halinde yenilenir. Bildirimler, ödeme dokümanının Sayıştay’a gönderilecek nüshasına eklenir. ” kararı mekan almaktadır.
Yukarıda taraf verilen karar ve açıklamalar çerçevesinde; eş için verilen aile yardımı ödeneği hakkı boşanma halinde kaybedildiğinden laf konusu ödenekten yararlanma imkanı bulunmadığı, çocuk için yapılan aile yardımı ödeneğinin boşanma halinde duruşma kararında belirtildiği üzere ödenmesi gerektiği, duruşmanın çocuğun bakımını bir tarafa bıraktığı ve yardımın nispetine ait karar vermediği durumlarda ise kelam konusu yardımın çocuğun bırakıldığı tarafa yapılması gerektiği, Merkezi Idare Harcama Dokümanları Yönetmeliği kararı uyarınca Aile Yardımı Bildirimi verilmesi halinde çocuk için verilen aile yardımı ödeneğinden faydalanılabileceği bedellendirilmektedir.
2019 yılı Sayıştay taslak teftiş raporunda yan alan çocuk yardımı bulguları için yukarıdaki açıklamalar göz önüne alınarak; MEB işçisi olmayan mükerrer ödenmiş ( ana ve babaya ödeme) çocuk yardımlarının ilgili kuruma bildirilmesinin sağlanması, MEB çalışanı için ise takibe yetkili üniteler tarafından kamu alacağı/zararı belgesi açılarak takip ve tahsilat süreçlerinin sağlanması gerekmektedir.
Ahmet KANDEMİR
Memurlar
