Dünya, 2019 yılında başlayan global salgın, ticaret savaşı, yangınlar, kuraklık ve kar fırtınaları nedeniyle bilgisayar çipi kıtlığı yaşıyor. Bilhassa Covid-19 salgınının başlarında bütün sanayilerde satış ve üretim yavaşlamıştı. Talep azalınca çip üretimi geriledi. Fakat aşı ve teşviklerle yine artan talep nedeniyle sadece ocak ayında çip satışları 40 milyar dolara ulaştı.
Bugün saatlerden buzdolaplarına kadar her şeyde kullanılan çipler, bilhassa arabalarda birkaç düzine halinde bulunuyor. Uzaktan çalışmanın da yaygınlaşması sebebiyle dizüstü bilgisayarlar, akıllı telefonlar hatta oyun konsollarına talep arttı.
Araba üreticilerine tedarik sağlayan büyük çip üreticileri bu dallara de yöneldi. Otomobil satışları da beraberinde toparlanınca, global otomotiv sanayiine yetecek kadar çip bulunamaz hale geldi. Bugün Ford, Toyota ve Volkswagen üzere araba devleri ile Sony, Microsoft ve Samsung üzere teknoloji devleri, çip tedarik edemedikleri için üretimi yavaşlattılar.
FELAKETLER TETİKLEDİ
Bilgisayar çipi tedarikinin yüzde 63’ü Tayvan Yarı İletken Üretim Şirketi (TSMC) tarafından karşılanıyor. Üretim için çok fazla su gerekli. Tayvan’da da kuraklık var. Günde 156 bin ton su kullanan TSMC, su rezervleri kuruduğundan fabrikaya kamyonlarla su taşıyor. Ekim ayında da Japonya’da bir çip fabrikasında çıkan yangın ve Teksas’ta mevsim normallerinin üzerindeki soğuk hava nedeniyle, buradaki fabrikalar da bir müddetliğine kapandı. Öte yandan ABD-Çin ticaret savaşının Huawei’ye yansıması ve bunun arz-talep istikrarını bozması da çip sanayisini vurdu. Artık hem ABD hem de Çin kendi çip fabrikasını kurmaya odaklandı…
Çip fabrikaları da kapasite artışı için çalışıyor fakat bunun en az bir yıl alacağı belirtiliyor. Zira bir çip oluşturmak için 26 hafta gerekiyor ve birtakım eserlerin üretiminde 1000’den fazla basamak var. Talepleri karşılamak büyük yatırımlar da gerektiriyor. Bu sebeple dünyada eser stoklarının badireye girmesi ve fiyat artışlarından korkuluyor.
OSMAN SAĞIRLI
Memurlar
