Yeni tip koronavirüse (Covid-19) karşı aşı geliştirme çalışmalarında en ileri noktaya ulaşmış firmalardan Çin merkezli Sinovac Biotech Genel Müdürü Helen Yang, aşı konusunda gelinen son noktayı anlattı. Habertürk’e açıklama yapan Helen Yang, kendisine yöneltilen soruları şu formda yanıtladı:
Aşıdan birinci yararlanacaklar ortasında Türkiye olacak mı?
“Türkiye’de bulunuyorum zira biz Türkiye’de klinik deneyler yapıyoruz. Türkiye’de Kovid-19 aşısı için partnerlerimiz ile birlikte çalışıyoruz. Burada olmaktan büyük memnuniyet duyuyoruz. FAZ-3 deneyleri için hazırlanıyoruz. Bu son basamak ve üçüncü FAZ deneylerini yapıyoruz. Hasebiyle çok heyecanlıyız başardıklarımız konusunda. Burada, Türkiye’deki ortaklarımızla yaptığımız çalışmalar konusunda çok heyecanlıyız.”
‘Türkiye’den de onay aldık’
Hangi ülkelerde ve ırklarda denemeler yapılıyor? Bunlar ortasında Türkler var mı?
“Kesinlikle. Sinovac, Covid-19 aşısını geliştirmeye başladı. Ocak’ın sonundan beri bunun üzerinde çalışıyoruz. Çin’de o devirde Covid-19 yaygındı. O devirden sonra Çin’de, klinik öncesi testlerimizi gerçekleştirdik. Sinovac, küresel olarak çalışmaları gerçekleştiren birinci şirketiz. Koronavise karşı koroma sağlamaya çalışıyoruz. Hayvanlar üzerinde testlerimizi gerçekleştirdik ve sonuçları Mayıs’ta, Science Mecmuası’nda yayınladık.
Birebir vakitte, Çin’de FAZ-1 ve FAZ-2 çalışmaları için onaylarımızı aldık. Kaydettiğimiz ilerlemeye bakacak olursak Çin’de yaptığımız deneylerde iyi bir güvenilirlik profili ortaya koyduk ve aşı sonrası immünojenisite karşılığı da son derece iyiydi. Yalnızca sağlıklı yetişkinler için değil birebir vakitte gençler için de iyi sonuçlar aldık. Yaşlılar için de son derece iyi sonuçlar aldık. Bu da son derece iyi bir gelişme aslında. Gelecekte kıymetli gelişmeler olabileceğini gösteriyor.
“Çin’de yaptığımız çalışmalar sonucunda biz Çin’de birinci eserlerden birini onaylattık. Şu an acil durumlarda kullanılabilir durumda eserimiz. Şu an Çin’de binlerce kişi bu aşıyı kullandılar. Tıpkı vakitte klinik çalışmalar sürüyor. Brezilya’da ve Endonezya’da çalışmalarımızı sürdürüyoruz. FAZ-3 çalışmalarını Türkiye’de de sürdürebilmek için Türkiye’den de onay aldık.”
“Brezilya’da ve Endonezya’daki FAZ-3 çalışmaları pek iyi gidiyor. Brezilya’da binlerce kişi aşı için istekli oldu. Endonezya’da da misal bir durum kelam konusu. Şu an aşının iyi bir güvenilirlik sonucu olduğunu biliyoruz. Lakin natürel ki deneylerin sonuçlarına bakmaya devam edeceğiz.”
Aşının yan tesirleri var mı?
Aşının şu ana kadar görülmüş yan tesirleri var mı? Varsa en kıymetli yan tesir nedir?
“Evet aslında çalışmaların sonucunu yayınladık. Science isimli bilim mecmuasında. Tıpkı vakitte FAZ-1 ve FAZ-2 çalışmaları için de yayın çalışmaları var. Öbür ülkelerdeki FAZ deneylerini gerçekleştirdikten sonra toplumla daha fazla bilgi paylaşmayı planlıyoruz.
“Amacımız, aşıyı tüm sağlıklı popülasyona yaymak. Bu aşının muhafaza sağlayıp sağlamadığını anlamaya çalışıyoruz. Daha da değerlisi aşının inançlı olması gerekiyor. İşte bu nedenle bir yol haritamız var. Inactive aşıyla birlikte çalışıyoruz zira inactive aşıların inançlı ve teknolojik olarak onaylandığını biliyoruz. Bu aşı da öteki aşılar üzere kullanılabiliyorlar.”
“İnsanlar yıllardır inactive aşıları kullanabiliyorlar. Biz de bir metot üzerinde ilerliyoruz. Emelimiz potansiyel belirsizlikleri engelleyebilmek. Deneyler sonucunda farklı yan tesirler olabilir, biz bunları da gözlemlemeye çalışıyoruz lakin şimdiye kadar yaptığımız çalışmalar doğrultusunda, enjeksiyon bölgesindeki acı ve ateş dışında rastgele bir yan tesir olmadığını söylemem gerekiyor. Şimdi raporlanan bir yan tesir yok. FAZ çalışmalarımız devam ediyor.”
Ne vakit piyasaya verilecek?
Aşının üretim süreci başladı mı? Üretim için üçüncü FAZ mı bekleniyor? Aşı ne kadar vakit içerisinde beklenen dozda üretilecek? Piyasaya 2021 ortalarında mı sunulacak?
“Sinovac, yeni bir tesisin üretimini tamamladı. Çin’deki bu tesiste aşının üretimi yapılacak. Zati tesiste aşının üretimi başladı. FAZ’lar beklendiğimiz doğrultuda geçtiğinde ticari üretim de başlayacak. Şu an esasen Kovid-19 aşısının temini kıymetli bir mevzu. FAZ-3 çalışmalarını yapsak da, şirket risk almayı istiyor ve erken yatırıma başlamak istiyor. FAZ-3 başarılı olduktan sonra beşerler aşıyı çabucak kullanabilecekler.”
“Üretimi gerçekleştiriyoruz esasen. Çin’den onay aldık. Acil durumlarda bu aşı kullanılabilecek. Münasebetiyle biz aşıyı gereksinimi olan bir bireye temin edebiliyoruz. Çin’de bulunan beşerler bu aşıyı halihazırda kullanabilmekte. Kovid-19 aşısının global ortaklarımıza süratlice ulaştırılmasının kıymetli olduğunuz biliyoruz. Farklı ülkelerdeki ortaklarımızla birlikte çalışıyoruz. Üretimin bir kısmı öbür ülkelerde yapılacak. Biz aşıyı temin ederken ortaklarımızla birlikte çalışacağız.
Her şey yolunda giderse bu yıl sonu itibariyle elimizde FAZ-3’ün dataları olacak. Sonuçlar başarılı olursa Sinovac, daha fazla üretim yapmak için hazır olacak. Aslında üretim başlamış durumda. Zira çok farklı ülkelerde kullanabilmek için ölçüleri göndermek bir sorun. Tıpkı vakitte farklı ülkelerin düzenleyicilerinden onay almak bir öteki sorun. Biz aslında üretimi başlattık. Bu yıl sonu itibariyle şayet bilgiler aşının kâfi muhafaza sağladığını ortaya koyarsa, düzenleyicilerden onay alacağız ve aşıyı insanlara temin etmeye başlayacağız.
Memurlar