Bilim insanı Dr. Bora Akgün, Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi’nde (CERN) 12 yıl çalıştıktan sonra Türkiye’ye döndü. Akgün’ün Boğaziçi Üniversitesi’nde kurduğu fizik laboratuvarı, CERN’de yürütülen çok değerli deneylerin modülü olacak
Milliyet’ten Meltem Günay’ın haberine nazaran: Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi’nde (CERN) 12 yıl çalıştıktan sonra TÜBİTAK programıyla Türkiye’ye dönen fizikçi Dr. Bora Akgün, Boğaziçi Üniversitesi’nde kurduğu laboratuvarla, CERN’de yürütülen dünyanın en kıymetli deneylerinin kesimi olacak. Tüm dünyanın merakla takip ettiği CERN’deki parçacık hızlandırma çalışmasının bir ayağını Türkiye’ye taşıyacak olan Akgün, “Boğaziçi’ne CERN’den bir modül alıp geldim. Kuracağım laboratuvarda CMS dedektörünün data akışını CERN’le birlikte tasarlamayı istiyoruz” dedi.
TÜBİTAK takviyesiyle
Boğaziçi Üniversitesi Fizik Kısmı mezunu olan ve doktorasını Carnegie Mellon Üniversitesi’nde yapan Dr. Bora Akgün, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarını yöneten araştırma kuruluşu CERN’de deneylerini sürdürdü. 12 yıl boyunca merkezde çalışan Dr. Akgün, koronavirüs salgını nedeniyle dönüş planı sekteye uğrasa da “Giderken de dönmeye niyetliydim” dediği yuvasına geri döndü. Dr. Akgün, TÜBİTAK’ın 2232 Memleketler arası Başkan Araştırmacılar Programı kapsamında aldığı takviyeyle CERN iştirakinde yapacağı çalışmaları anlattı.
‘Merakla başladı’
Öyküsünün ‘merakla’ başladığını, içindeki merakın kendisini CERN’e kadar taşıdığını ve oradaki çalışmaların bir modülü haline getirdiğini anlatan Dr. Akgün, proton çarpışmaları sonucunda ortaya çıkan parçacıkların izlerini ve güçlerini ölçen dünyanın en değerli çalışmalarından biri olan CMS Deneyi’nde çalıştığını kaydetti. CERN’de farklı çalışmalara da imza attığını lisana getiren Dr. Akgün kelamlarını şöyle sürdürdü:
Parçacık fiziği
“CERN’de yaptığımız değerli işlerden biri, parçacıkları hızlandırmayla alakalı. Parçacıkların hızlandırılması çetrefilli ve karmaşık bir husus. Bu mevzuyu açıklayan fizik kurallarına 100 yıldan uzun bir müddettir hakimiz fakat bu kurallarla çalışacak makinalar inşa etmek gerekiyor. CERN’de hızlandırıcı üzerine konseyi kocaman bir altyapı var. Hızlandırıcı teknolojilerinin öbür alanlarda uygulamaları da mevcut. Öteki bir başlıkta ise dedektör teknolojileri var. Parçacıkları hızlandırdınız, çarpıştırdınız çok hoş lakin onları mikroskopla görmek bile mümkün değil. O vakit varlıklarından nasıl emin olacağız? Parçacıkların geçerken bıraktıkları elektrik yükünü gözlemlemek için dedektör sistemleri kurduk. Sonrasında ise algıladığımız parçacıkların bilgisini sayılaştırmak ve manalandırmak gerekiyordu ve yeni bir periyot başladı. Bunu tahayyül etmek bile güç. Saniyede 40 milyon çarpışmadan ortaya bir sürü bir sürü yeni parçacık çıkıyor. Bu parçacıklar sayıca o kadar fazla ve çarpışmalar o kadar sık oluyor ki, ortaya çıkan veriyi işleyecek elektronikleri geliştirmek bile bir alt alan olarak ortaya çıkıyor. İşte Boğaziçi’nde kuracağım sistem tam da bununla ilgili.”
Memurlar
