İç Güvenlik Stratejileri Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 7 kısımdan oluşan raporda, 2016 ve 2020 yılları ortasında Türkiye’de aile içi şiddet ve bayana karşı şiddet konusunda mağdur sayısında artış olduğuna dikkat çekildi. Aile içi ve bayana şiddet olaylarının tahlil edildiği raporda, bu yılın birinci 6 ayında 115 bayanın öldürüldüğü ve geçtiğimiz yıl bu tarihler ortasında 173 bayan cinayetinin işlendiği belirtildi. Tekrar, geçtiğimiz yıl aile içi şiddet mağdur sayısında yaklaşık yüzde 19 oranında bir düşüş gerçekleşirken, birebir yıl hayatını kaybeden bayan sayısı yüzde 23 oranında arttığı söz edilen raporda, “2019 yılında cinayete kurban giden bayanların sırf yüzde 6’sının önlem kararı aldırdığı belirlendi” denildi. Bayan cinayetlerinin işlendiği vilayetler incelendiğinde İstanbul, Ankara ve İzmir üzere Büyükşehirlerin ön plana çıktığı aktarılan raporda, kalabalık nüfus, ağır göç ve beraberinde getirdiği şartlar, bayan cinayetlerinin bu vilayetlerde ağırlaşmasına neden olarak gösterildi.
YÜZDE 40’I EŞLERİ TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ
Raporda, bayanların yüzde 40’ının eşleri, yüzde 23’ünün ailesi, yüzde 22’sinin sevgilisi, yüzde 8’inin boşandığı eşi ve yüzde 3’ünün ısrarlı takipçisi tarafından gaye haline geldiği anlatıldı. Hayatını kaybeden bayanların ise yüzde 17’sinin sistemli gelirinin olduğu belirtilen raporda, “Çalışan bayanların yüzde 2’si doktorluk, polislik üzere akademik eğitim gerektiren işlerde çalışıyor. Bu bayanların yüzde 42’sinin lisans seviyesinin altında eğitim aldığı görülüyor. Bayanların yüzde 57’sinin ise rastgele bir gelirinin olmadığı ve ekonomik istikametten eşine ya da ailesine bağımlı olduğu anlaşılıyor” tabirleri yer aldı.
TEHDİT, HAKARET, MAKUS MUAMELE.
Raporda, cinayet öncesi süreçte şüphelilerin bayanlara yönelik tehdit, hakaret ve makus muamele üzere ruhsal şiddet ve baskıya dayalı cürümlerin ağır olarak işlendiği kaydedildi. Cinayetlerin oluş hallerinin de yer aldığı raporda, “Şüphelilerin, yüzde 37’si kesici aletle, yüzde 30’u tabanca, yüzde 16’sı tüfek ve yüzde 9’u boğarak ve yüzde 4’ü darp ile bayanları öldürmüştür. Bayan cinayetlerinde uyuşturucu unsur kullanımı, ruhsal problemler, hastalık durumu üzere saldırgan davranışları direkt etkileyebilecek ve bireylerin his denetimini zayıflatabilecek ögelerin oranı sırf yüzde 8’dir. Bu durum, şüphelilerin psikopatolojik bozuklukları olmayan, toplumun her bölümünde karşılaşılabilecek beşerler olduğunu ortaya koymaktadır” denildi.
ŞÜPHELİLERİN YÜZDE 80’İNİN SİSTEMLİ BİR İŞİ VAR
Bunların yanı sıra, eşini öldüren şüphelilerin profilleri de çıkarıldı. Rapora nazaran, 2016-2018 yıllarında işlenen bayan cinayet şüphelilerinin yaş aralığı 26-35 bandında ağırlaşırken, 2020 yılının birinci 6 ayında yaş aralığı 36-45 olarak belirlendi. Bu şüphelilerin neredeyse yüzde 40’lık kısmının temel seviyede eğitim aldığı, yüzde 18’lik kısmının ise eğitim durumunun bilinmediği aktarılan raporda, tercümanlık, çiftçilik ve öğretmenlik üzere farklı işlerde çalışan şüphelilerin yüzde 80’lik kısmının tertipli bir işi olduğu tabir edildi.
ÇABAYI ZAYIFLATIYOR
Bayana yönelik şiddeti artıran nedenler ortasında medyada yer alan birtakım haberler de örnek gösterildi. Kimi haberlerin bayana şiddetle çabayı olumsuz tarafta etkileyecek ögeler taşıdığı kaydedilen raporda, haberlerde, cinayeti legalleştirmeye yönelik telaffuzlar kullanıldığı, kanunların gereğince işletilmediği ve cezaların yetersiz olduğunun savunulduğu, mevzuyu farklı siyasi odaklara çekmeye yönelik telaffuzların olduğu ve kolluk kuvvetlerine hücumun olduğu belirtildi. Tüm bu ögelerin da bayan cinayetlerinin yasallaştırılmasına hizmet ettiği vurgulanırken, “Ayrıca bu telaffuzlar ile bayan cinayetleri politik bir savunun gereci haline gelmektedir. Bu durum ise bayan cinayetlerine yönelik çabayı zayıflatmaktadır” denildi.
TARAFSIZ HABERLEŞTİRİLMESİNE MANİ
Bayan cinayetleriyle ilgili haberlere ait raporda şu kıymetlendirme yapıldı: “Kadınların fotoğraflarının açık bir biçimde kullanılması, polisin bayan cinayetlerine göz yumduğu biçiminde temsili ya da bayanın hayat biçiminin cinayeti hak etmesine neden olduğu biçimindeki söylemsel inşalar bayan cinayetlerinin tarafsız bir halde haberleştirilmesine de pürüz olmaktadır. Ayrıyeten ayrıştırıcı bir lisan kullanılması, haberde kurbanın ailesi yerine zanlıya kelam hakkı verilmesi, dramatikleştirme ya da tam aksine cinayetin değerini hafifletici ifadeler/gereksiz ayrıntılar verilmesi de bayan cinayetleri ile ilgili haberlerin politik ya da ters tavırlarına işaret etmektedir.”
GÖZETİCİ VE ÖNLEYİCİ ÖNLEM KARARLARI ARTTI
İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan raporda, şiddet gören ya da hayatı tehlike altında olan bayanlar hakkında mağdura yönelik kollayıcı önlem kararı, şüphelilere yönelik de önleyici önlem kararı arttığı belirtildi. Bu kapsamda, 2020’nin birinci 6 ayında 60 bin 199 kişi hakkında gözetici, 125 bin 467 kişi hakkında önleyici önlem kararı verildi. Geçen yılın birinci 6 ayına nazaran bu yılın birebir devrinde kollayıcı önlem kararında yüzde 49 artış, önleyici önlem kararında ise yüzde 66 artış oldu.
KADES’TEN YARDIM İSTE
Ayrıyeten, 891 bin 181 kişi tarafından indirilen Bayan Acil Dayanak Uygulamasına (KADES) da raporda dikkat çekildi. KADES uygulaması ile şiddet yahut cinsel akın üzere güç durumlarla karşılaşan bayanlara polisler tarafından acil müdahale ediliyor. Bayanlar bu uygulama sayesinde tek tuşla yardım davetinde bulunabiliyor.
Ebru KARATOSUN
Memurlar
