Rusya’daki Tyumen Eyalet Üniversitesi’n bilim insanları, Singapur Ulusal Üniversitesi ile gerçekleştirdiği memleketler arası bir çalışmada, hafızayı geri yüklemek için fonksiyonunu kaybeden beyin hücrelerinin biyolojik kullanımını bellek “çöp”ünden geri kazanmayı başardı. Araştırmacılara nazaran bu gelişmeyle, Alzheimer hastalığında tesirli bir tedavi sağlanabilir.
Alzheimer, hudut hücreleri ile düşünme hünerleri ortasındaki temasları yavaşça bozan, geri dönüşü olmayan ve ilerleyen bir hafıza bozukluğuna neden olan hastlalığa deniliyor. Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) 2019 datalarına nazaran dünyada demanstan muzdarip yaklaşık 50 milyon bulunuyor, olayların yüzde 70’inde ise Alzheimer hastalığı sendromun nedeni olarak ortaya çıkıyor. Alzheimerı olan hastalar otomobil kullanmak, yemek pişirmek yahut fatura ödemek üzere temel günlük işlerini yapmakta zorlanıyor.
Bilim insanları nöronal kalite denetim sistemini açığa çıkardı
Bilim beşerlerine nazaran günümüzde Alzheimer hastalığı için tedavi edici ya da hastalığın ilerlemesini durduran teknikler bulunmuyor, bu nedenle yeni ve tesirli tedavi teknikleri bulmak çok büyük kıymet taşıyor.
Singapur Ulusal Üniversitesi’nden sinaptik plastisite ve hafıza üzerine dünyaca ünlü bilim insanı Prof.Sajikumar Sreedharan ve Tyumen Eyalet Üniversitesi, Alzheimer hastalığı olan hayvanlarda hafıza kaybını eski haline getirmek için bir tıp nöronal kalite denetim sistemi olan “ubikitin-proteazom sistemi”ni (UPS) oluşturdu.
Nöronlar daima biyolojik çöp üretiyor
Bu kapsamda, araştırmacılara nazaran metabolizma ve öteki biyolojik süreçlerin bir sonucu olarak, nöronlar daima biyolojik çöp üretiyor ve kararlı bir çöp atma sistemine gereksinim duyuyor. Şayet bu “çöp”ler nöronlardan uzaklaştırılmazsa, birikerek toksik hale geliyor ve beyin arızasına neden oluyor.
Gereksiz yahut kusurlu proteinleri yok eden çok proteinli bir kompleks olan proteazom, nöronlar tarafından üretilen çöpün ana işlemcilerinden birini oluşturuyor. Ubiquitin-proteazom sistemi (UPS), proteinleri tekrar kullanmak ve üretmek için bir “biyolojik eser sürece tesisi” olarak hareket ederek, hücre içi kalite denetimi için temel bir sistem fonksiyonu sağlıyor.
Şayet UPS arızalıysa, nöronlar “çöp kutularına” atılırken, yeni sentezlenen (bellek) ve yeni uzun vadeli belleklerin oluşturulması için gerekli olan kullanılmış proteinler ortasındaki istikrar bozuluyor ve hudut temaslarının kaybına (sinaptik başarısızlık) yol açan hafıza proteinlerinin eksikliği oluşuyor. Bu hasar başlangıçta beynin yeni anıların oluşması için hayati ehemmiyeti olan kısmı olan hipokampusta meydana geliyor. Nöronlar ölürken beynin öteki kısımları da etkileniyor.
Hafızanın olağandışı düzenlenmesi önlendi
FASEB mecmuasında yayımlanan araştırma, UPS inhibitörleri tarafından plastisite (bellek) proteinlerinin bozulmasının engellenmesinin Alzheimer’daki bellek kaybını aksine çevirebileceğini savunuyor. Bilim insanları, bellek proteinlerini yanlış bir formda kaldıran UPS sistemini kısmen bloke ederek, hafızanın olağandışı düzenlenmesini önlemeyi başardı.
Memurlar
