Türk İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından düzenlenen Türkiye İnvasyon Haftası’nın konuğu Ray Kurzweil’in söylediklerini duyduğumda açıkçası dehşete kapıldım. Hele de beşere çip tartışmalarının yaşandığı bugünlerde. Bazılarına nazaran hack’lenebilir insan, komplo teorisi üzere görünse de Kurzweil harika beşerden bahsediyordu. Kurzweil’e nazaran insanların beyinleri 2030 yılında nanrobotlar aracılığıyla bulut bilişime bağlanacak. “Yapay zeka öğlen bir noktaya geldi ki, şu an insanı geçmek üzere” diyor.
KURZWEIL KİMDİR?
Sizi Kurzweil ile baş başa bırakmadan evvel kim olduğu hakkında biraz bilgi vermek istiyorum. 72 yaşındaki Kurzweil hayli enteresan bir insan. Uzun müddet Google’un başmühendisi olarak vazife yapan Ray Kurzweil, günde 150 adet hap içerek ölümsüz olmayı planlıyor. Kalp, göz, beyin sıhhati, hormon desteği ve dahası… Reçetenin yıllık maliyeti ise bir milyon dolar.
Kurzweil’in planı, ölümsüz olamasa bile ölümsüzlük bulunana kadar hayatta kalmayı başarmak. (Kur’an-ı kerim “Bütün canlılar mevti tadacaktır” ayet-i kerimesi ile ölümsüzlük arayışının boş bir efor olduğunu bildiriyor).
Kurzweil, ölümsüzlüğe giden yolun iki kıymetli kilometre taşı olduğunu düşünüyor. Bunlardan birincisi tertipli ve sağlıklı beslenmek ile antrenmandan geçiyor. Bunlara ek olarak günümüzde üretilen yararlı ilaçları kullanarak birinci evreyi atlatabileceğimizi düşünüyor. İkinci kilometre taşı ise robot, nanoteknoloji ve biyoteknolojideki ihtilal sonucunda biyolojik yapımızı hastalıklardan uzak kalacak halde yine programlayacak teknolojiye erişmek. Bu halde 2045 yılında insan ve makinelerin birleşeceğine inanıyor. İnsanlık 2.0 kitabının muharriri olan Kurzweil ayı vakitte singularity (tekillik) insanlık kavramının da babası. İşte Kurzweil’in o konuşması:
HER ESER VE HİZMETİN YAZILIMI OLACAK
Yakında tüm eser ve hizmetlerin pahasının yüzde 100’ü yazılım ve ilgili bilgi biçimlerinden oluşacak. Birkaç yıl içinde iktisadın büyük kısmı yazılım tarafından yönetilecek. Birçok ekonomist, eserlerin gerçek kıymetini görmezden geliyor. Zira bugün 100 dolarlık elektronik, 10 yıl evvel 100 dolarlık elektronik eserlere muadil. Yeteneklerdeki 1.000 kat artışa karşın, birebir hesaplama bağlantısını, genetik dizilimi, beyin bilgilerini bir yıl evvel bugün yarı fiyatına alabiliyorum. Bu sebeple yarı fiyatına iki yıl öncesine nazaran iki kat daha iyi bir iPhone yahut Android telefon satın alabilirsiniz. Milyonlarca dolar lakin fiyatsız bilgi uygulamaları var. Bunlardan yalnızca biri, yıllarca ergenlik çağında biriktirdiğim ansiklopediden çok daha iyi bir ansiklopedi. Bütün bunlar ekonomik faaliyet için sıfır sayılır zira bugün parasız. Bu yüzden bu eserler pahalı.
GÜNLÜK BİLGİ HER ŞEYDEN KIYMETLİ
Kimileri diyor ki; bilgi teknolojisini yiyemezsin, içinde yaşayamazsın, giyemezsin. Demek istediğim; bütün bunların süratle değişeceği. Günlük bilgiler yakında her şeyden bedelli olacak.
Önümüzdeki on yılda fizikî eserler için bilgiyi kullanacağız. Giysilerimizi üç boyutlu yazıcılarla basacağız. Ucuza meskenler inşa etmek için birbirine geçen modüller üreteceğiz. Besin üretimini otomatikleştiren ve ucuz hale getiren dikey tarıma sahip olacağız. Yazılım, müzik, görüntü, sinema, kitap vb. alanlarda güçlü bir açık kaynak iktisadı olacaktır. 3D baskıya erişim, günümüzde bilgi süreç platformlarında daha da yaygın olacak. Nihayetinde insanların bütüntemel muhtaçlıkları açık kaynak bilgi formları aracılığıyla karşılanacak.
YAPAY ZEKA, SANAYİYİ DÖNÜŞTÜRECEK
Birkaç öğrenci 1.000 dolarlık dizüstü bilgisayarlarında Google’u kurdu. Birkaç yıl sonra birkaç lisans öğrencisi herkesin sahip olduğu araçlarla Facebook’u kurdu. Değişim o kadar süratli ki, sanayinin her üç ila beş yılda iş planlarının büyük değişiklikler geçireceğini dikkate almalı. Her sanayi, yapay zeka tarafından dönüştürülecek. Mevcut bir iş modeli, uygulanabilirliğini yitirecek.
MELEZ İNSANLIĞA GERÇEK
Yarının ötesine baktığımızda, harika zeka ile birleşeceğiz. 2030’larda en gelişmiş fikirlerin bulunduğu yakın korteksin üst katmanını buluta bağlayacağız. Bunu, kılcal damarlar vasıtasıyla beyne giden yakın kortikal modüllerimizle bulut ortasında kablosuz irtibat sağlayan medikal nanorobotlar ile yapacağız. Bugün birebir formda akıllı telefonlarınızda bulut ile kablosuz haberleşebiliyoruz. Akıllı telefonunuzun buluta bağlanarak yeteneklerini artırması üzere, birebir şeyi neokorteks olmadan da yapacağız. O vakit biyolojik ve biyolojik olmayan fikrin bir melezi olacağını düşünüyorum. Sonuç olarak daha akıllı yahut müzikal, daha komik olacağız.
GERÇEKLİK ALGISI DEĞİŞECEK
İnsan ve makine, gerçek ve sanal gerçeklik yahut iş ve oyun ortasında net bir ayrım olmayacak. Akıllı nanorobotlar etrafa, bedenimize ve beynimize derinlemesine entegre olacak, tam sanal gerçeklik sağlayacak. Hudut sistemindeki tüm duyuları birleştirecek, ışınlama deneyimi yaşayacak ve insan zekasını artıracak. 2040’lara geldiğimizde insan zekasını bir milyar çoğaltacağız. Yalnızca zekamızı geliştirerek dünyanın en büyük zorluklarını çözebileceğiz, dünyayı değiştirecek araçlar bizim elimizde.
AŞIDA İNSANLARA DEĞİL YAPAY ZEKAYA GÜVENECEĞİZ
Yapay zekada kaydettiğimiz muazzam ilerleme hakkında şunları söylemek istiyorum. 55 yıldan fazla bir müddettir yapa zeka dalındayım. Yapay zeka bir yıl öncesine nazaran bile mümkün olanın çok ötesine geçti. 10 aylık karantina devri bütün mühendislerin ve geliştiricilerin çalışmalarına odaklanmaları ve kıymetli ilerlemeler kaydetmelerine imkan sağladı. Yapay zekanın birincil gayesi, gücünü biyoteknoloji ile birleştirerek biyolojiyi simüle etmektir. Bu hususta Avustralya’daki Flinders Üniversitesindeki araştırmacılar bir grip aşısı oluşturdu. İnsan bağışıklık sistemini harekete geçiren ilaçları bulmak için simüle edilmiş biyolojiyi kullandılar. Trilyonlarca kimyasal bileşik oluşturdular ve her birinin zis casusuna karşı bir bağışıklık artırıcı ilaç olarak faydalı olup olmayacağını görmek için simülasyon kullandılar. Artık test edilmekte olan optimal bir grip aşısına sahipler. Bundan bu türlü insan testleri yerine simülatörlere güveneceğiz. Covid 19 aşısında da milyarlarca RNA dizisini test etmek için bir bilgisayar kullandılar. Deep Mind, protein formlarını listelemenin olağan metotlarını kullanmadı ve simülasyonlar oluşturarak öğrendi. Biyoloji simülatörleri daha eksiksiz ve detaylı hale geldikçe bunları test etmek için makine tahsilini kullanabileceğiz.
ROMAN YAZACAK, ÖDÜL KAZANACAK
İnsan üzere metinler üreten GPT-3, derin öğrenmeyi kullanan agresif bir lisan modeli. Açık yapay zeka tarafından oluşturuldu. GPT-3 tarafından oluşturulan metnin kalitesi o kadar yüksek ki, onu beşerler tarafından yazılan metinlerden ayırt etmek güç. GPT-3’ün yalnızca daha evvel beşerler tarafından yazılan şeyleri değil kendi orjinal metnini yazması dikkat cazip. Ona her şeyi sorabilirsiniz. Çilekleri tanım etmesini istersen. şöyle yazacak: Çilekler dünyadaki en iyi yiyeceklerden biridir. Tadı tatlı, taze ve nefis, sıhhatimiz için yararlıdır ve daha uzun yaşamamıza yardımcı olur. Çilek, mayıs-temmuz ortasında pazarda bulunur, konutlarımızda yetiştirilebilir. Sağlıklıdırlar zira lif bakımından zengindirler, sindirime yardımcı olur, Ayrıyeten bağışıklık sisteminin vitamini olan C vitamini içerirler. Demek istediğim bir yılda bu kadar ilerleme kaydedersek bundan 5-10 yıl sonra neler yaparız? Bence yapay zeka roman üretecek, mükafatlar kazanacak…
YAPAY ZEKA İNSANI GEÇECEK
1950’de Alan Turing, bir insanı ikna edici biçimde taklit eten Turing Testini tanıttı. 2005 yılında yayınlanan “The Singularity is Near” kitabımda yapay zekanın 2027 civarında Turing testini geçeceğini yazdım. Dedim ki, yapay zeka Turing testini geçtikten sonra (henüz gerçekleşmedi) teknolojiye bakış açımız değişecek. 2020’de bunu beklemiyordum fakat artık testi geçmeye çok yakın olduğunu görüyorum. Yapay zeka testi geçtiğinde insan yeteneklerinin çok ötesinde hünerlere sahip olacak. Her manada beşere eşit olduğunu düşüneceğiz. Önümüzdeki yıllarda yapay zekanın insan yeteneklerini devraldığını göreceksiniz. Bin hünere sahipsek yapay zekanın hepsinde ustalaşamaması için bir sebep yok. Harika yapay zeka ortaya çıkmadan evvel hala eksik olan birkaç şey var. Bunlardan biri insanların dünya hakkında tabir edilmeyen varsayımlarının lisanını anlamak. Bunların hepsi 2029’a kadar gerçekleşecek. Mevcut ilerleme suratı, ziyadesiyle kâfi. Bunların tümü ülke çapındaki laboratuvarlarda çalışılıyor.
GOOGLE’A BİR SORUN
Kurzweil diyor ki: Google’da kitaplarla konuşmayı deneyin ve akabinde istediğiniz soruyu sorun. Kitaplarla konuş aslında saniyede 120 bin kitap okuyacak ve en iyi karşılığı bulacak.
ÖMER TEMÜR
Memurlar
