İstanbul Bakırköy Belediyesine yapılan olağan kontrollerde, Sayıştay Başkanlığı tarafından muhtarlıklarda belediye çalışanının görevlendirildiği tespit edilmiştir.
Sayıştay Başkanlığı, 5393 sayılı Belediye Kanununun ilgili kararlarında muhtarlığın gereksinimlerinin karşılanması ve sıkıntılarının tahlili için bütçe imkanları ölçüsünde gerekli birebir yardım ve dayanağı sağlayabileceği, “işçi görevlendirilmesinin” de yardım kavramına dahil edilmemesi gerektiği ve aksi uygulamanın mevzuatın gayesine da lafzına da ters olduğu söz edilmiştir.
Bununla birlikte mezkür Kanunun 75 inci hususundaki düzenlemeden hareketle muhtarlıkların kamu hükmî kişiliğine haiz olmaması sebebiyle buralarda belediye işçisinin görevlendirilmesinin mevzuata uygun olmadığı belirtilmiştir.
BULGU 22: Mevzuatın İcazet Vermemesine Karşın Muhtarlıklarda Belediye Çalışanının Görevlendirilmesi
Belediye sonları içerisinde yer alan muhtarlıklarda Belediye işçisi görevlendirilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Mahalle ve yönetimi” başlıklı 9’uncu hususunun birinci fıkrasında, belediye sonları içerisinde mahalle kurulmasının belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile geçekleşeceği; mezkür hususun üçüncü fıkrasında ise, belediyenin, mahallenin ve muhtarlığın muhtaçlıklarının karşılanması ve problemlerinin tahlili için bütçe imkanları ölçüsünde gerekli tıpkı yardım ve dayanağı sağlayacağı tabir edilmiştir.
4541 sayılı Kent ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun’un 20’nci unsurunda; “Mahalle muhtarları ve ihtiyar heyetleri tarafından görülecek hizmetlere karşılık olarak iş sahiplerinden harç alınır ve alınan harç ölçüsü, evrak ve vesikalar üzerinde gösterilir.” kararına yer verilmiş, tıpkı Kanun’un 21’inci hususunda ise muhtarlık işlerinin tedviri için gerekli kira, ısıtma, aydınlatma, hademe fiyatı üzere masrafların bu harçlardan ödeneceği belirtilmiştir.
Öbür yandan, 5393 sayılı Kanun’un 75’inci hususunun birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde ise motamot; “Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı mutabakata uygun olarak misyon ve sorumluluk alanlarına giren mevzularda; a) Mahalli yönetimler ile başka kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin üretim, bakım, tamirat ve taşıma işlerini bedelli yahut bedelsiz üstlenebilir yahut bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu emelle gerekli kaynak transferinde bulunabilir. Bu takdirde iş, işin imalini üstlenen kuruluşun tabi olduğu mevzuat kararlarına nazaran sonuçlandırılır. b) Mahalli yönetimler ile merkezi yönetime ilişkin asli vazife ve hizmetlerin yerine getirilmesi maksadıyla gerekli birebir muhtaçlıkları karşılayabilir, süreksiz olarak araç ve işçi temin edebilir. .” sözlerine yer verilmiştir.
Üstteki mevzuat kararları çerçevesinde, Yönetimin muhtarlıklara kira, ısıtma ve aydınlatma üzere tıpkı yardımları yapabileceği kıymetlendirilmektedir. Başka yandan; Kanun’daki “ayni yardım ve dayanağı sağlar” tabirinden “personel görevlendirilmesinin” de yardım kavramına dahil edilmemesi gerektiği ve aksi uygulamanın mevzuatın maksadına da lafzına da alışılmamış olduğu düşünülmektedir. Ayrıyeten, Anayasa’nın 123’üncü unsuruna nazaran, kamu hükmî kişiliği kanunla yahut Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmaktadır. Mahalle kurulması, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile geçekleşmektedir. Hasebiyle, mahalle muhtarlıklarının kamu hükmî kişiliğini haiz olduklarını söylemek mümkün değildir. Ayrıyeten, mahalle muhtarlıkları, Anayasa’da mahalli ve merkezi yönetim kapsamında farklı bir yönetim olarak değerlendirilmediğinden; 5393 sayılı Kanun’un 75’inci unsurundaki düzenlemeden hareketle, buralarda Yönetim işçisinin görevlendirilmesi mevzuata uyarlı değildir.
Yönetimin hesap ve süreçleri incelendiğinde; 14 adet belediye çalışanının, belediye sonları içerisinde yer alan muhtarlıklarda görevlendirildiği tespit edilmiştir. Lakin, Belediyenin mevcut uygulamasında yasal düzenlemeye uyarlık bulunmamaktadır.
Kelam konusu kontrol tespitine binaen, Yönetim tarafından; bundan sonra mahalle muhtarlıklarına işçi görevlendirmesi yapılmayacağı ve hala çalışmakta olan işçinin de Belediye ünitelerinde görevlendirildiği tabir edilmiştir.
Sonuç olarak; Belediye tarafından muhtarlıklara yapılacak yardımların 5393 sayılı Kanun’un düzenlemesine uyarlı olması gerekmektedir.
Memurlar
