Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Türkiye’de geliştirilen virüs gibisi parçacıklara (VLP) dayalı aşı adayının başarılı olması durumunda dünyaya “Aşımızın aktifliği ile koruyuculuğu çok daha iyi ve uygun kurallarda üretilebilir” denilebileceğini belirterek, “Eğer her şey başarılı olursa sonbaharda VLP teknolojisindeki aşımızı elimize alabiliriz.” dedi.
Bakan Varank, Habertürk televizyonunda Bilişim Vadisi’nden katıldığı canlı yayında gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Bilişim Vadisi’nin Türkiye’nin en büyük kapalı alanına sahip teknoloji geliştirme bölgesi olduğunu vurgulayan Varank, teknoparkların firmalara sağladığı avantajları anlattı.
Varank, Türkiye’nin Arabası Teşebbüs Kümesi’nin (TOGG) da Bilişim Vadisi’nde faaliyet gösterdiğini anımsatarak, “TOGG ile birlikte Bilişim Vadisi’nde mobilite ekosistemi çok güçlü bir halde gelişmeye başladı.” diye konuştu.
Bilişim Vadisi’nde bir tasarım kümelenmesi gerçekleştirdiklerini tabir eden Varank, Türkiye’nin en değerli dizayncılarını bir ortaya getirdiklerini, yeni dizaynlarla teknolojilerin geliştirileceğini söyledi.
Varank, İzmir’de Bilişim Vadisi’nin yeni bir ayağını kuracakları bilgisini vererek, İzmir’den Kocaeli’ye bir teknoloji koridoru oluşturmak ve gençleri burada konuk etmek istediklerini bildirdi.
– “Virüs ülkemize gelmeden çalışmalara başladık”
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını daha Türkiye hudutları içine gelmeden bilim insanlarıyla toplantılar yaptıklarına işaret eden Varank, aşı ve ilaç geliştirmeye yönelik yapılabilecekleri değerlendirdiklerini lisana getirdi.
Varank, kimi bilim insanlarının Türkiye’de aşı geliştirmeye yönelik altyapı ve insan kaynağı bulunduğunu ve kâfi takviyeyle Kovid-19’a karşı aşı geliştirebileceklerini söylediklerini aktardı.
TÜBİTAK çatısı altında “COVID-19 Türkiye Platformu”nu kurduklarını hatırlatan Varank, burada bilim insanlarından uzun mühletlere yaymadan kısa müddette sonuç alınabilecek aşı ve ilaç çalışmalarını yapmalarını istediklerini kaydetti.
Varank, platform altında 7 farklı aşı geliştirme çalışması başladığını belirterek, şöyle konuştu:
“Bunların ortasında VLP denilen virüs gibisi parçacıklara dayalı inovatif ve dünyada şu anda 4 ülkede insan çalışmasına geçilmiş benim de gönüllüsü olduğum aşı çalışması var. İnaktif, mRNA ve adenovirüs dediğimiz aşı çalışmaları da var. VLP aşısı insan denemelerine başladı, Faz-1 çalışmalarında sona yaklaşıyoruz. İnaktif aşıda da Osman Erganiş Hoca’mız insan denemelerine yeni başladı. Türkiye’nin farklı üniversitelerinde desteklenen çalışmalar var. İnaktif aşı adayı Kayseri’de çalışılıyor, onlar Faz-2 çalışmasının sonuna gelmiş durumdalar.”
– “Türkiye’de unutulmuş bir tecrübeyi ayağa kaldırmak için çalışıyoruz”
Türkiye’de en son 1998’de aşı üretildiği bilgisini veren Varank, dünyada GMP denilen katı standartların uygulanmaya başlandığını, altyapı ve teknolojilerin buna nazaran güncellenmesi gerektiğini anlattı.
Varank, TÜBİTAK ile aşı çalışmalarını başlattıklarını, Kovid-19 ile birlikte bu çalışmalarda gaza basıldığını söz ederek, 1998’de Türkiye’de unutulmuş bir tecrübeyi tekrar ayağa kaldırmak için Sıhhat Bakanlığı ile birlikte çalıştıklarını söyledi.
VLP aşı çalışmasında başarılı olunursa dünyaya “Aşımızın aktifliği ile koruyuculuğu çok daha iyi ve uygun koşullarda üretilebilir.” denilebileceğini lisana getiren Varank, “Eğer her şey başarılı olursa sonbaharda VLP teknolojisindeki aşımızı elimize alabiliriz diye düşünüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Varank, Kovid-19 ile uğraşın yolunun aşılamadan geçtiğine dikkati çekerek, “Vatandaşlarımıza şu çağrıyı yapmış olalım, şayet aşıya erişiminiz varsa lütfen aşınızı yaptırın. Dünyada şu anda aşılanan insanlara ve aşıya erişimi olmayan görece yoksul ülkelere baktığınızda, siz bu teknolojiyle bir aşı geliştirirseniz sene sonunda aşınızı elinize alırsanız hem kendi vatandaşlarınıza bunu kullanabilirsiniz hem de dünyaya şifa olacak bir teknolojiyi geliştirmiş olursunuz.” sözlerini kullandı.
– “BioNTech ile daima irtibat halindeyiz”
Türkiye’de özel dal firmalarının Rusya’nın aşısını üretmek konusunda mutabakata vardığını hatırlatan Varank, BioNTech firmasından Prof. Dr. Uğur Şahin ile daima irtibat halinde olduklarını ve kendisine Türkiye’de ortak üretim teklif ettiklerini söyledi.
Varank, Uğur Şahin’in şu anda kendi üretim tesislerindeki kapasiteyi artırmaya ağırlaştığını belirterek, şöyle devam etti:
“Ancak kendisinin Türkiye’de çalışma yapma isteği var. Bilhassa kanser araştırmalarıyla ilgili Türkiye’ye gelmek istiyor. Bizim kendilerine sunabileceğimiz imkanlardan ayrıntılı bir halde Hasan Mandal Hoca’mız (TÜBİTAK Başkanı) bahsetti. Şu an prestijiyle ortak üretim gündemde değil fakat Uğur Hoca’nın gelme isteği gündemde. Biz kendisiyle de geldiğinde görüşmek, birlikte kanser araştırmalarında çalışma yapmak istiyoruz.”
– “Aşıda istekli olmayı çok önemsiyorum”
Teşvik sistemi ve Ar-Ge ekosistemiyle özel dala büyük dayanaklar verdiklerini vurgulayan Varank, bundan sonraki periyotta Türkiye’nin aşıyla ilgili rastgele bir faaliyet yapması gerekirse kısa müddetlerde kendi aşılarını üretebileceğine dikkati çekti.
Varank, VLP çalışmasının gelecek ay başlaması planlanan Faz-2 çalışmasında İngiliz mutasyonuna nazaran tasarlanan aşı adayının kullanılacağı bilgisini verdi.
VLP aşısına istekli olma sürecini de anlatan Varank, “Bir faz çalışmasında istekli olabilmeniz için aşı yaptırmamış, bedende antikor geliştirmemiş ve PCR sonucunun negatif olması lazım. Bu koşulları taşıdığım için istekli olabildim. Hocalarımıza kelam vermiştim. İstekli olmayı da çok önemsiyorum. Şayet ulusal ve yerli aşı geliştirme çalışmasından bahsediyorsak gönüllülere muhtaçlığımız var. Bu aşıları beşerler üzerinde demeniz lazım ki seri üretime geçebilesiniz.” dedi.
Varank, geçen yıl firmaların üstün çabalarıyla 14 günde seri üretim bandından indirilen yerli ağır bakım teneffüs aygıtına değinerek, şu tabirleri kullandı:
“Bu aygıt Türkiye’de ağır bir formda kullanılıyor. Dünyanın dört bir yanına ihracat yapılıyor. Tıpkı arkadaşlarımız Türkiye’de daha evvel üretilmeyen yüksek akımlı oksijen aygıtını da tasarlamışlar, bu cihazımızı da şu anda hastanelerimizde kullanıyoruz. Türkiye’nin kabiliyetlerinin geldiği noktayı görme açısından bunlar değerli örnekler.”
– “Kripto varlıklarla ilgili rapor çıkaracağız”
Varank, rutin işler yerine geleceğe yatırım yapmanın ehemmiyetine işaret ederek, “Milli Teknoloji Atağı mottosuyla geleceğin teknolojilerini yalnızca kullanan değil, geliştiren, üreten ve satan, kendi ayakları üstünde duran bir ülke olmak istiyoruz ve bunu da başaracağımıza inanıyoruz.” değerlendirmesini yaptı.
Kripto varlıklara ait soru üzerine Varank, şunları söyledi:
“Kripto paralar blokzincir teknolojisiyle üretilmiş eserler lakin bunun bir de borsa tarafı var. Kripto varlıklara kuşkuyla yaklaştım, bu benim ferdî görüşüm, hükümetimizin bir siyaseti değil. Kripto varlıklar farklı bir yatırım aracı olarak algılanmaya başlandı lakin bunun yanında blokzincir teknolojisini kullanarak da çok farklı uygulamaları yapabileceğimiz bir dünyaya geldik. Bu işin borsası dediğimizde orada dikkatli olmak gerekiyor. TCMB kripto paraların alışverişte kullanılmamasıyla ilgili vatandaşlarımızı müdafaaya dönük bir bildiri yayımladı. Dünyada birçok ülke kripto paralara soru işaretiyle yaklaşıyor zira denetimsiz bir alan. Kripto varlıklarla ilgili kesinlikle bir düzenleme yapılması gerekiyor, şu anda çalışmalar sürüyor.”
Varank, blokzincirle ilgili TÜBİTAK’ta değerli faaliyetler yapıldığını, dijital parada teknoloji kısmını TCMB ile çalıştıklarını, kripto varlıklara ait de toplantı gerçekleştirdiklerini ve bu hususta bir rapor çıkaracaklarını bildirdi.
– “Usulsüzlükle dağıtılma üzere bir durum yok”
Muhalefetin Merkez Bankası rezervlerine yönelik “128 milyar dolar” argümanlarına yönelik soru üzerine de Varank, şunları kaydetti:
“Cumhurbaşkanımızın küme toplantısında yaptığı konuşma başlarda tüm soru işaretlerini giderecek halde tüm ayrıntılarıyla mevzuyu anlatıyordu. Hazine ve Maliye Bakanımız, Merkez Bankası Liderimiz, öteki arkadaşlarımız teknik taraflarıyla yanıtlarını verdiler. Burada 128 milyar dolarlık varlığın uçup gitmesi, birilerine usulsüzlükle dağıtılması üzere bir durum yok. TCMB, paylarının büyük çoğunluğu Hazineye ilişkin bir anonim şirket. Her türlü tüzel kontrole tabi. Memleketler arası standartlardaki kontrol kuruluşlarının da datalarını incelediği bir anonim şirket. Pandemiyle tüm dünyada sistemlerin altüst olduğu bir periyot yaşadık. Tüm ülkelerde nakdî genişlemeler oldu. Türkiye’de de vatandaşlarımızın elini rahatlatacak formda nakdî genişleme oldu. Münasebetiyle piyasaların döviz gereksinimi hasıl oldu. Piyasanın döviz gereksinimine yönelik de TCMB büsbütün yasal yollarda süreçler yapmıştır. Burada yanlış bir süreç ve kimseyi ziyana sokma durumu yoktur.”
Memurlar
