Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Cumhuriyet’in 100’üncü kuruluş yıl dönümünde Ay’a gönderilmesi hedeflenen insansız aracın ulusal ve özgün hibrit motorlu roketinin geliştirildiği Delta V Uzay Teknolojileri AŞ tesislerinde incelemelerde bulundu. Ziyaretinde Türkiye Uzay Ajansının (TUA) bütçesine ait tenkitlere karşılık veren Varank, “Bu tenkitleri yapanlar hem devletin işleyişinden hem de bu projeler nasıl yapılıyor, bundan bihaberler. Bizim bir bütçe düşüncemiz yok.” dedi.
Bakan Varank, Ulusal Uzay Programı çalışmaları kapsamında ulusal ve özgün hibrit roket motorları üreten Delta V Uzay Teknolojileri AŞ’nin İstanbul’daki tesislerini ziyaretinde bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantıya, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, Türkiye Uzay Ajansı Lideri Serdar Hüseyin Yıldırım, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (UZAY) Müdürü Mesut Gökten ve Delta V Uzay Teknolojileri Genel Müdürü Arif Karabeyoğlu katıldı.
Toplantıda, Delta V’nin yürüttüğü faaliyetler hakkında Bakan Varank’a bilgi verilirken, 2023 yılında Ay’a “sert iniş” yapması planlanan insansız uzay aracının mevcut kavramsal dizaynına ait teknik özellikleri ele alındı.
Toplantı sonrasında Delta V’nin Pendik tesisinde incelemelerde bulunan Varank’a, toplantı iştirakçilerinin yanı sıra BAYKAR Teknik Müdürü Selçuk Bayraktar ile Pendik Belediye Lideri Ahmet Cin de eşlik etti.
– “Türkiye’yi uzay ligine taşıyacağız”
Varank, incelemelerinin akabinde yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 Şubat’ta Türkiye ve dünyaya Ulusal Uzay Programı’nı ilan ettiğini anımsattı.
Ulusal Uzay Programı ile Türkiye’yi uzay ligine taşımayı ve gelişen uzay iktisadından alınan hissesi artırmayı hedeflediklerini belirten Varank, “Türkiye bir uzay ülkesi, ülkemizde uzay alanında gelişmiş çok kıymetli kabiliyetler var. Biz de Türkiye Uzay Ajansının hazırladığı Ulusal Uzay Programı ile bu kabiliyetleri bir ortaya getirerek tam bir uyum içinde değerli maksatlar belirledik.” dedi.
Varank, bu amaçların başında Ay misyonunun geldiğine işaret ederek, şöyle konuştu:
“Ay misyonunda 2023 ve 2028 yıllarında iki basamaklı bir maksadımız var. 2023’te birinci sefer kendi ulusal ve özgün teknolojilerimizi kullanarak Ay ile teması gerçekleştirmek istiyoruz. Misyonumuzun birinci ayağında Ay’a bir sert iniş gerçekleştireceğiz. Burada öncelikle Dünya yörüngesine çıkaracak birinci fırlatmayı milletlerarası iş birlikleriyle yapacağız ancak Dünya yörüngesinde kendi ulusal ve özgün roketimizi ateşleyerek uzay aracımızı Ay ile buluşturacağız.”
Ay misyonunun en değerli ayaklarından biri olan ulusal ve özgün hibrit motor teknolojisini Delta V’nin geliştirdiğini belirten Varank, firmanın 2016’da kurulduğunu ve 2017’den beri uzaya erişimle ilgili çalışmalarını sürdürdüğünü anlattı.
Varank, bu yaz firmanın uzay hududunu aşacak roketini ateşleyeceğini tabir ederek, şu değerlendirmede bulundu:
“Biz burada Delta V’den bilhassa Ay misyonunda uzayda kendi ateşlememizi yapacak motorları geliştirmelerini bekliyoruz. Bu manada da TÜBİTAK UZAY ve Delta V’yi bir ortaya getirdik. Aslında birkaç aydır çalışmalarına başlamışlardı. Bu tesislerde şirketimizin kabiliyetlerini dinledik. Ay misyonuyla ilgili kritik bir toplantı gerçekleştirdik. Bütün taraflarla bir arada adeta bir ön tasarım toplantısı yaptık ve Delta V’nin bilhassa dünyada yeni gelişen hibrit roket teknolojilerinde nerede bulunduğunu, önümüzdeki devir planlamalarını kendilerinden dinledik. İnşallah Ulusal Uzay Programı’mızın en değerli misyonu olan Ay misyonunun da birinci basamağını 2023’te muvaffakiyetle tamamlayarak Ay ile birinci teması kendi ulusal ve özgün roketimizi ateşleyerek, kendi ulusal ve özgün uzay aracımızla başarmak istiyoruz ve ay yıldızlı al bayrağımızı inşallah Ay’a göndermeyi düşünüyoruz.”
– “Devletin işleyişinden bihaberler”
Ulusal Uzay Programı’nın ilan edilmesinin akabinde TUA’nın bütçesine ait tenkitler yapıldığını anımsatan Varank, “Bu tenkitleri yapanlar hem devletin işleyişinden hem de bu projeler nasıl yapılıyor, bundan bihaberler.” sözlerini kullandı.
Varank, TUA’nın bütçesinin kendi teşkilat yapısı ve operasyonel gereksinimleriyle ilgili olduğuna işaret ederek, “Bunun yanında öbür kaynaklardan da halihazırda bilhassa Ar-Ge manasında bir bütçe öteki kurumlardan aktarılıyor. Bunun yanında bu projeyi gerçekleştirecek firmalarımızın yani Delta V’nin ya da TÜBİTAK UZAY’ın aslında kendi projeleri, yetişmiş insan kaynağı var.” dedi.
Ay misyonuyla ilgili projenin de bütçesini oluşturacaklarını ve firmalara kullandıracaklarını vurgulayan Varank, şöyle devam etti:
“TUA’nın diğer bütçe kaynakları da bulunuyor. Şu anda İMECE uydusunun üretimini TÜBİTAK UZAY yapıyor, 70 milyon doların üstünde bir proje. Bunun yanında Türksat 6A haberleşme uydusu projesini yeniden TÜBİTAK UZAY yürütüyor, 200 milyon doların üzerinde bir bütçesi var. Münasebetiyle bizim burada bir bütçe ıstırabımız yok. Bir proje bütçesiyle, bir Ar-Ge bütçesiyle kurumun kendi günlük gereksinimleriyle ilgili bütçesini karıştırmamak lazım.”
– Ay misyonunun iki ana amacı var
Öte yandan, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan Ulusal Uzay Programı’nda Ay misyonu, iki ana gayeden oluşuyor. Misyonun birinci amacı, insansız bir roketin 2023’te yakın Dünya yörüngesinden Ay’a ulaşarak sert iniş gerçekleştirmesi. Bu vazife için ulusal imkanlarla tasarlanan uzay aracında, ulusal ve özgün hibrit roket motoru kullanılacak. Uzay aracının Dünya’dan, yakın Dünya yörüngesine fırlatılması, memleketler arası iş birliğiyle sağlanacak. Ay misyonun ikinci amacını de 2028’de yeniden bir insansız araçla Ay’a yumuşak iniş yapılması oluşturuyor.
Roket motorları ise yakıt ve oksitleyicinin depolanma haline nazaran 3 kümeye ayrılıyor. Oksitleyici ve yakıtın katı halde depolandığı sistemler katı yakıtlı roket motorları, sıvı formda depolandığı sistemler de sıvı yakıtlı roket motorları olarak isimlendiriliyor.
Hibrit roket motorlarında ise oksitleyici ve yakıt, farklı fizikî fazlarda depolanarak hibrit bir sistem elde ediliyor.
– Hibrit roket motoru maliyet avantajı sağlıyor
Delta V Uzay Teknolojileri AŞ tarafından geliştirilen yeni kuşak hibrit roket motorlarında, katı yakıt ve sıvı oksitleyici kullanılarak yeni jenerasyon uzay sistemlerinin gereksinimlerine karşılık verebilecek özgün roket motorları geliştiriliyor.
Hibrit roket motorları, süratle ticarileşen ve maliyetlerin değerli etken haline geldiği uzay kesiminde öbür roket motorlarına kıyasla 10’da 1’e kadar maliyet avantajı sağlıyor. Dünyada pek çok gelişmiş ülke hibrit roket motorları ile yeni kuşak sistemler geliştirerek bu alanda öne geçmeyi amaçlıyor.
Memurlar
