Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, BioNTech firmasıyla yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısını geliştiren Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin ile Türkiye’de ortak üretim yapma konusunda görüşeceklerini bildirdi.
Varank, İktisat Muhabirleri Derneği (EMD) Lideri Turgay Türker ve beraberindeki idare şurası üyelerini kabul etti.
Bakanlığın 2020’de gerçekleştirdiği faaliyetlerin değerlendirildiği ve 2021 vizyonunun ele alındığı toplantıda Varank, EMD yöneticilerinin sorularını da yanıtladı.
TÜBİTAK, ilgili bakanlar ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ile istişare ederek 31 Ocak’ta birinci koronavirüs toplantısını yaptıklarını belirten Varank, Türkiye olarak nasıl bir katkı verebileceklerinin görüşüldüğünü söyledi.
Varank, bilim insanlarının aşı konusunda tereddütleri olduğuna işaret ederek, “Aşı süreçleri dünyada çok uzun sürüyor. Süratlice bir şey yapabilir miyiz, Türkiye’deki kapasite kâfi mi? ‘Aşı geliştirsek bile üretebileceğimiz tesis yok.’ diyen hocalarımız oldu.” sözlerini kullandı.
Mart ayında hocaları toplayarak, “Bakın bir platform oluşturuyoruz TÜBİTAK Covid-19 Türkiye Platformu. Bütün bilim insanlarımızı davet ediyoruz. Bize uzun amaç koymayacaksınız, bir yılda sonuç alabileceğimiz hangi işleriniz var? Gelin birlikte çalışalım. Ne istiyorsanız karşılayacağız, insan kaynağı için öğrencilere burs, makine, eser, para, gereç muhtaçlığı hepsini karşılayacağız fakat biz, sizden süratlice sonuç istiyoruz.” dediklerini anımsatan Varank, o gün bilim insanlarının Türkiye’deki potansiyelin farkında olmadığını gördüklerini anlattı.
– “Bilim insanlarımızın kapasitesi geride değil”
Varank, birinci olarak 8 aşı, 6 ilaç geliştirme olmak üzere 14 projenin geldiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Daha sonra 17 projeye çıktı. Yalnızca TÜBİTAK Covid-19 Türkiye Platformu olarak 8 aşı, 9 ilaç geliştirme projesini desteklemeye başladık. Yurt dışından ekosistemle irtibata geçtik. Türkiye’deki altyapıları ziyaret etmeye başladık ve gördük ki Türkiye özel bölüm marifetiyle aşı ve ilaç dalına büyük yatırımlar yapmış. Bu alanlarda üretim olmadığı için bu altyapılar atıl bekliyor. Muhalefet, ‘Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü’nü kapatmasaydınız işler yürürdü.’ diye eleştiriyor. Enstitüyü biz kapatmadık. En son aşı üretimini 1998’de yapmış. O tarihten itibaren aşı üretmeyle ilgili faaliyeti olmamış. Dünyada aşı işleri o kadar süratli gelişmiş ki biz o altyapıyı güncelleme fırsatı yakalayamamışız. Maddi, insan kaynağı badiresi olabilir. Türkiye’de bir aşı üretme kapasitesi esasen yok olmuş. Bunun AK Parti ile ilgisi yok. Hocalarımızı topladık, birebir takip edeceğiz, ediyoruz da. Üç gün evvel gece hocalarımızla toplantı yaptık. Daima bağlantı halindeyiz. Gördük ki bilim insanlarımızın kapasitesi olarak yurt dışındaki insanlardan daha geride değiliz. Atıl haldeki kapasiteler devreye girdiğinde Türkiye’de bu potansiyel var. Yalnızca bu platform altında değil diğer hocaların da çalışmaları var.”
– “Ocakta faz çalışmalarına geçilecek”
Hocalardan 3’ünün faz 1 yani insan çalışması yapacak kademeye geldiğinin bilgisini veren Varank, bu eserlerin üretileceği tesislerde 3 özel dal firmasının Sıhhat Bakanlığından dünya standartlarında üretim yapabilecekleri sertifikalarını aldığını bildirdi.
Varank, bir hocanın da pilot üretimini tamamladığına dikketi çekerek, “Başvurusunu Sıhhat Bakanlığına yaptı. Onay aldıktan sonra faz 1 insan çalışmalarına başlayacaklar. Hatta bunların yapılacağı merkezlerde yerler ayrıldı, gönüllülere ait tespitler yapıldı. Ocak ayı içinde bu aşıların en az bir iki adedinde faz çalışmalarına başlamak istiyoruz.”
1998’de bu kabiliyetler ülkeden gittikten sonra bu alana yoğunlaşılmadığını lisana getiren Varank, şöyle devam etti:
“Şu anda Türkiye’de dünyayla başa baş götürebileceğimiz bir kapasiteyi oluşturduk. Aşıda deneme, onay süreçleri nasıldır, bunları da öğrendik. Yurt dışından aşı alternatiflerini Sıhhat Bakanlığımız çalışıyor. Şu anda en acil insanımız nasıl aşılanır, bunun çalışmasını yapıyor. Bunun yanında kendi yerli ve ulusal aşımızı piyasaya çıkarmak için de uğraşlarımız büyük bir süratle sürüyor. Açıkçası her toplantıda hocalarımızla gurur duyuyorum.”
– “Alternatifleri konuşacağız”
Varank, BioNTech’in kurucu ortağı Prof. Dr. Uğur Şahin’in yaptığı açıklamaya değinerek, şöyle konuştu:
“Hoca ‘Son 15 yılda Türkiye’deki teknoloji yatırımları gelişti, TÜBİTAK ile görüşüyoruz.’ dedi. Gerçek, biz mart ayından beri Uğur Hoca ile görüşüyoruz. Burada birlikte iş yapmak için görüşüyoruz. TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal hocamıza talimat verdim, Almanya’ya gitmesi için. ‘Beraber üretim yapabilir miyiz?’ diye. Türkiye iyi bir noktada. Kendi aşımızı geliştirmekte kararlıyız. Salgınla birlikte bilhassa insanların aşılanmasıyla insan adayları bulmakta zorlanıyorsunuz bilhassa faz 3 basamağında lakin biz bu işe çok önemli biçimde devam ediyoruz. Zira bu salgının uzun yıllar devam edeceğini görüyoruz. Bugün aşılanma takvimlerini ilan eden ülkelere baktığınızda dünya nüfusunun az bir kısmının 2021’de aşılanacağını görüyoruz. Tahminen yabancı ülkelerle iş birliği yapabiliriz lakin kendi aşımızın olmasını istiyoruz. Burada kazandığımız kabiliyetlerin Türkiye’nin elini çok güçlendireceğinin farkındayız.”
Hasan Mandal’ın birçok sefer Uğur Şahin ile görüştüğünü söyleyen Varank, şu sözleri kullandı:
“Birlikte araştırma merkezi açma fikri bu görüşmelerden doğdu. Biz şu anda şunu biliyoruz. Onların üretim kapasitelerinde bir kısıt var. ‘Beraber bir üretim tesisi Türkiye’de kurabilir miyiz?’ diye şahsen gidip görüşmesini istedim. Zoom toplantıları tesirli olsa da yüz yüze görüşme daha farklı. Kısa müddette gidecek. Türkiye’de üretim yapabilir miyiz diye alternatifleri konuşacağız. Almanya açısından yasal mahzur yok. Fikri mülkiyetle ilgili kısıtlama var mı bilmiyorum. Bunları da tartışmak üzere gidiyor. Uğur Hoca, Türkiye ile ilgili hoş cümleler kurdu. Nitekim burada ortak bir Ar-Ge merkezi kurmak istiyor, bilhassa kanser çalışmaları yapmak istiyor. Bunu aslında bir yola soktuk. Ortak üretim konusunu Hasan Hoca görüşecek.”
Memurlar
