Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Koronavirüs Bilim Şurası Toplantısı’nın akabinde basın toplantısı düzenliyor.
İşte Bakan Koca’nın değerlendirmelerinden öne çıkan noktalar:
İşte Bakan Koca’nın değerlendirmelerinden öne çıkan noktalar:
Kovid pandemisine yol açan virüs insanlığın birinci kere karşılaştığı bir virüs. Tanıdıkça gayret stratejiimiz ve tedavi algoritmalarımız da değişebiliyor. Yeni test teknikleri ortaya çıkabiliyor. Bu, dünyada da bu biçimde seyrediyor. Bir ülkenin çok fayda gördüğünü ileri sürdüğü tedaviyi bir diğer ülke etkisiz ilan edebiliyor. Bilinmezliklerin yanında firmaların, tanıtımların da bu dinamikte rol aldığını görmezden gelemeyiz.
Ülkeler sosyoekonomik seviyeler, geçmiş deneyimleri ve imkanlarına nazaran virüsle uğraş ediyor. Birçok ülkenin bilakis Türkiye sıhhat sistemi pandemiyi sürpriz olarak karşılamadı. Ülkemizde hastalık görülmesi üzerine ağır bir çaba devrine girdik.
ÜLKE KAYNAKLARI SEFERBER EDİLDİ
Hastanede elektik hadiselerin elenmesi, acil durum hastaneleri yapılıp devreye alınması, müspet hadiselerin izolasyonu, yaşlı ve genç nüfusun sokağa çıkışının sonlandırılması, seyahat kısıtlamaları, uzaktan eğitim başta olmak üzere çok sayıda önlemi hayata geçirdik. Hayat Konuta Sığar taşınabilir uygulamasını geliştirerek riskli bölge ve bireyleri takip etmeye başladık. Teşhis kiti, kollayıcı materyal, ilaç ve teneffüs aygıtı temini ve üretim kapasitesinin artırılması için bütün ülke kaynaklarını seferber ettik. Teknolojik eser imal ettik.
Kendi aşımızı üretmek için bilim adamlarımıza her türlü dayanağı sağladık. Yaygın bir temaslı taraması, filyasyon ağı oluşturduk. Valilerimizin ve belediyelerimizin dayanağıyla oluşturulan motorize gruplar salgın denetiminde kıymetli rol üstlendi.
TÜRKİYE DÜNYADA FARK YARATTI
İzolasyondaki şahısların nizamlı takibi yapıldı, yapılmaya devam ediyor. Türkiye yaygın filyasyon yapılması, ülke genelinde standart tedavi protokollerini uygulanması üzere hizmetler bakımından dünyada fark yarattı.
Ulaşımın arttığı Kurban Bayramı sonrası Anadolu’da süratli bir artış yaşadık. Konya, Kayseri, Gaziantep, Batman, Van, Muş, Hakkari ve Ankara’da yüzde 100’ü geçen artışlarımız oldu. Eksiklerimizi, kusurlarımızı, ihmal ettiklerimizi ayrıntısına kadar tespit etmeye çalıştık. Hem merkezi idare hem de lokal idarecilerimiz üzerlerine düşeni yaptı. Alınan önlemler sayesinde artış kısa vakitte denetim altına alındı.
Test sonuçlarının hızlandırılması, tedaviye erken başlama, filyasyon takımlarının artırılıp filyasyon müddetinin kısaltılması üzere bilinen önlemlerin yanında hastanelerimizde ağır bakım yataklarını artırdık.
Mahallinde yaptığımız müdahalelerle hasta sayılarında dramatik düşüşler sağlandığını, hastanelerimizin yükünün hafiflediğini gördük. Bu önlemlerle hayatı kısıtlamadan, sokağa çıkma kısıtlılığı üzere yasaklayıcı tedbirler almadan olumlu sonuçlar alabildik.
OLAYLAR SİSTEMİMİZDE KAYITLI
Temmuzdan sonra test yaptığımız kümenin özelliği nedeniyle yalnızca semptomlu hastaları bildirdiğimizi tabir etmek için bilgi tablomuzda hasta kavramını kullanmayı tercih ettik. İleri sürülen savların bilakis verdiğimiz bilginin yanlışsız anlaşılmasını sağladık. Hayati risk taşıyan ağır olaylarımızın sayısını paylaşmayı tercih ettik.
Sıhhat çalışanımızın insan üstü çabayla çalışmasına yol açan hastaneye yatma durumunda kalan hastalardır. Bu yüzden hasta ve ağır hasta sayılarımızı her gün kamuoyuyla paylaştık. Sıhhat sistemimize temel yükü bunlar oluşturuyor. Fakat görüyorum ki vatandaşımız müspet çıkan, konutunda takip edilen, izolasyonda tutulan olayların hepsinden haberdar olmak istiyor. Bu olaylarla ilgili her türlü bilgi sistemimizde kayıtlı.
GÜNLÜK OLAYLAR DA TABLOYA GİRİYOR
Filyasyon gruplarımızın tespit ettiği temaslılar da anlık olarak sistemimize işlenmektedir. Güvenlik güçlerimiz, kamu kurumlarımız, okullarımız, belediyelerimiz dahil bu sisteme erişip sorgulama yapabilmektedir. Testi müspet olanlar ve bunların temaslılarını HES kodu üzerinden sorgulamak mümkündür.
Laboratuvar altyapısı kâfi olan bütün sıhhat kuruluşlarımızı yetkilendirdik. Önümüzdeki günlerde kapasitemizi 200 binli sayıların üzerine çıkaracağız. Test kapasitemizin geldiği nokta ve test siyasetimizin revizyonu konusu Bilim Şurası’nda gündem oldu. Artık açık test siyasetine geçtiğimiz söylenebilir. Semptom göstermeyen müspet olayları da günlük tabloda vermeyi düşünüyoruz.
Pandemi seyrini daha iyi anlayabilmek, sıhhat sisteminin verdiği karşılığı daha iyi kavrayabilmek, rehavete düşmemek için dikkatimizi günlük hasta sayılarına ve ağır hasta sayılarına odaklanmamızı tavsiye ederim. Dünyaya paralel olarak ülkemizde de 16 farklı aşı çalışması yapılmaktadır. Aşı adayları geliştirmeye çalışan seçkin ülkelerden biriyiz.
TÜRK AŞISINDA İKİNCİ DOZ İÇİN TARİH VERDİ
44 gönüllüye uygulama yapıldı. Şu ana kadar önemli bir yan tesir görülmedi. İkinci doz aşılama 26 Kasım-14 Aralık tarihleri ortasında yapılacak.
Nisan ayında birinci aşımıza kavuşmayı ümit ediyorum. 15 aşı da desteklenmeye devam edilmektedir. Aşı konusunda çalışma yapan bütün bilim adamlarımızı ayrım yapmaksızın destekliyoruz. Bu ortada da Çin ve Almanya kaynaklı aşıların ülkemizde çalışmaları yapıldığını paylaşıyoruz.
Bu ülkeden aşıya kavuşacağımız düşünüyorum. Risk kümelerini kademeli olarak aşılamayı düşünüyoruz.
Halihazırda 100 bini aşkın olumlu hadise hayat çabası veriyor. Dünyada birinci tepenin yaşandığı nisan ayında günlük yeni olay 80 bin civarında iken kasım ayında 660 bini aştı. İstanbul, İzmir, Bursa üzere vilayetlerimizde başlayan artış trendi neredeyse bütün ülkeye yayılmış durumda. Bu artışı göğüsleyebilmiş durumda isek de gidişatı azaltabilmek için radikal önlemlere başvurmamız kaçınılmaz olmuştur.
Geçen hafta bir dizi kısıtlayıcı kararlar yürürlüğe kondu. Evvel Anadolu vilayetlerimizde, akabinde yüklü olarak ülkemizin Batı yakasında artışlar oldu. İstanbul, Bursa, İzmir üçüncü tepeyi yaşıyorlar. Geçen hafta sayın Cumhurbaşkanımızca açıklanan önlemlerin etkisin yakından takip ediyoruz. İstanbul dahil birtakım vilayetlerimizde kısmi bir düşüş başladıysa da şimdi kesin bir yargıya varmak sıkıntı.
Toplumda itimat sarsıcı polemiklerle harcayacak vaktimiz olmadığını düşünüyorum. Bu kadar önemli bir durum varken mazeret üretmeksizin önlemleri almak vaktidir. Gece gündüz bütün gücümüzle uğraş verdiğimiz test laboratuvarlarımızın, seferber olduğumuz bir devirdeyiz.
KENTLER TEK TEK AÇIKLANDI
Hatay, Adana, Osmaniye, Mersin, Artvin, Edirne, Samsun, Kırklareli, Tokat, Trabzon, Aydın, Zonguldak, Ordu… Çanakkale’de yüzde 50 ile yüzde 100 ortasında artışlar oldu. Antalya, Düzce, İzmir, Manisa ve Tekirdağ bu hududa yaklaştı. Altyapımızın gücü yanında her kapasitenin de bir hududu vardır. Hiç kimse kendini çaba sorumluluğu taşımaktan uzak görmesin. Hiç kimse ‘Hasta olursam sıhhat çalışanlarını tedavimi nasıl olsa yapar’ kolaycılığına düşmesin.
Sıhhat çalışanımızın ailelerinin yanına döndüğünde yorgunluktan onlara ayıracak vakti kalmadığını unutmayalım. Sıhhat ordumuz yıllık müsaadelerini bile kullanamamaktadır. Onlara takviye verelim, kalabalıklardan uzaklaşalım, eş-dost-akraba ziyaretlerini erteleyelim. Yasakları beklemeden hayatımızı tanzim edelim.
Her bir daire bir ili gösteriyor. dörde bölünmüş olan bu tablonun sol üst boşluğuna ağırlaştığını görüyoruz. Yani bilhassa Türkiye’de olayların bütün vilayetlerde neredeyse arttığını, ortalamanın üzerinde önemli bir artış olduğunu, Mersin, Edirne, Kocaeli, Bursa, Kırşehir, Hatay, Osmaniye, Adana’nın yüksekliğini gösteren, pnömani oranının düştüğünü hepsinde gördüğümüz, tedaviyle her geçen zatürre oranını düştüğünü görüyoruz. Ancak hadise oranının bütün vilayetlerde artışta olduğunu söyleyebilirim.
ZATÜRRE ORANI DÜŞTÜ
İlaçların kullanımıyla birlikte zatürre oranlarımızın ne kadar düştüğünü görmüş oluyoruz. Doluluk oranlarına baktığımızda, İstanbul’da ağır bakım doluluk oranı yüzde 70’lere dayanmış durumda. Bu oranın epey yükseldiğini, yer yer kimi hastanelerimizde ağır bakım sorunu yaşandığını görüyoruz.
Ankara’da ise servis doluluk oranı 62.3, ağır bakım doluluk oranı 75.4. Ankara’da da ağır bakım doluluk oranının arttığını görmüş oluyoruz. Yüzde 25 yatağın boş olduğu manasına geliyor lakin bu boşluğun yalnızca Covid hastaları için kullanılmayacağını bilelim. Zira kimi başka hastalıkların da tedavisini yapıyoruz. Bursa misal bir ilimiz. Yüzde 75.8 doluluk oranı, servis doluluk oranı 64.2. Bursa’da kent hastanesinin varlığı var olan hastayı tedavi etmede büyük kolaylık sağlamakta. Bursa’da bilhassa son üç günden bu yana azalış devrine girdiğini söyleyebilirim.
BUGÜNKÜ HADİSE SAYISI: 28 BİN 351
29 Temmuz’dan bu yana neredeyse her gün ağır hasta sayısının arttığını biliyoruz. Son 3.5 aydan bu yana ağır hasta sayımızda artış 8 kata yakın oldu. Hatta 9 kat… Vefat sayımız 168 bugün, en yüksek vefat sayımız.
Bugün hadise sayısı olarak da 28 bin 351. Toplam olayımız bugün prestijiyle 28 bin 351. Toplam günlük olay sayısı, yani olumlu olan herkes, artı hasta sayısı olarak da ayrıyeten bu sütunu devam ettirmeyi düşünüyoruz.
Yarından itibaren görmüş olacağız.
AŞI ÇALIŞMALARI NE DURUMDA
Dünyada faz 3 çalışmasına geçmiş hayli aşı oldu. Toplamda 60 küsür aşının faz-1, faz-2 safhasında olduğunu, faz-3 safhasında da değerli ölçüde aşı oldu. Bu aşılardan 2 adedinin faz-3 çalışmaları Türkiye’de devam ediyor. Bir tanesi Pfeizer, bir tanesi de Snovak. İkisinin de faz çalışmaları devam ediyor. ikisinde de kıymetli, önemli yan tesirleri olmadığını söyleyebilirim. Erken periyotta uygulamaya geçecek aşılarla ilgili yakın takipteyiz.
Bir başka aşı da Rusya’da geliştirilen aşı. O aşının da toksikoloji boyutuyla ilgili tamamlanması gereken bir durum kelam konusu idi. Yakın vakitte laboratuvarımızda çalışma başlamış olacak. Münasebetiyle faz-3 çalışmasını devam ettirmek mümkün olacak.
Bu aşıların, yani vatandaşımıza uygun bulduğumuz aşının aktiflik ve güvenilirliğini önemsiyoruz. Faal ve emniyetli olduğunu bildiğimiz aşıları erken periyotta tedarik ederek vatandaşımızla buluşturmak istiyoruz. Bizim bu devirde Snovak dediğimiz inaktif aşıyla diyaloglarımız devam ediyor. Bir mukavele yapıldı. Aralık, ocak ve şubat ayında bir sorun olmazsa yapılan mukavele ile 50 milyon aşı için imza atıldı.
Aralık ayında minimum 10 milyon olmak üzere, fakat 20 milyon hedefliyoruz. Ocak ayında 20 milyon. MRNA aşısı için de aralık ayında 1 milyon, devamında da 25 milyona kadar aşının verilebileceği formunda görüşmelerimiz devam ediyor. Rusya ve başka aşılarla da irtibat halindeyiz. Değerli olan, çok erken periyotta güvenilirliğini ve aktifliğini bildiğimiz aşılarla başlayalım istiyoruz.
Muhtemelen 11 Aralık üzere bu aşı takvimi başlanabilir diyebilirim, bir aksilik olmazsa. Yerli aşılarla ilgili inaktif olan 4 tane aşımız var. 1 tanesi faz çalışmasına geçti. 44 istekli vatandaşımıza yapıldı, rastgele bir sorun görülmedi. En geç nisan ayında uygulamaya geçeceğimizi düşünüyorum. Birden fazla yerli aşımız olacak.
YENİ KISITLAMALAR OLACAK MI?
Geçen hafta sonu başladı kısıtlamalar. Ortalama 2 hafta içerisinde sonucu kıymetlendirmek mümkün olur. Hasebiyle şu an pahalandırmak için erken. Önümüzdeki hafta bu kısıtlamaların pandeminin seyrini nasıl etkilediğini görmüş olacağız. Ona nazaran de ek önlem alınıp alınmaması gerektiği teklif olarak sunulmuş olacak.
‘Biz hafta sonu 20 ile sabah 10 ortası sokağa çıkma yasağı olacak’ demiş olsaydık tıpkı algı olmazdı. Ancak aslında olan buydu. Bu, gerektiğinde daha da genişletilebilir. Gelecek hafta Bilim Şurası’nda zati kıymetlendirmiş olacağız. Değerli olan vatandaşımızın ferdi olarak hassasiyetle uymaları gerektiğidir. Zarurî olmadıkça, meskenden mümkün mertebe çıkmamalıyız. Konut ortamında bulaşların çok ağır olduğunu biliyoruz.
GRİP AŞISI NE DURUMDA?
Her ülke 1 yıl evvelce grip aşısının siparişini verir. Bu yıl dünyada grip aşısının arzı yüzde 20’yi geçmedi. Bizde ise geçen yıl 1.3 milyon grip aşısı tedarik etmiştik. Eczanelerden satışına müsaade verdiğimiz halde tüketilen grip aşısı sayı dozu 1 milyon 100 bin oldu.
Birçok ülke bizden farklı olarak grip aşısını daha ağır kullandı. Almanya 21 milyon tedarik etmişti, bu yıl 26 milyon sipariş verdi. Biz geçen yıl az kullandığımız için 2.3 milyon aşısı tedarik etmiş olduk. Yani bu yıl 2.3 milyon grip aşısı kullanıma hazır halde bizde. Şu ana kadar da grip aşılarının kimlere yapılması gerektiğiyle ilgili Bilim Konseyi en riskli kümeleri tespit ederek bu uygulamayı başlatmış olduk.
Birkaç gün içerisinde bunu daha da genişletmiş olacağız zannediyorum. 75 yaş ve üzerine uygulanmasını ek ettik. 1 hafta-10 gün içerisinde 60 yaşa kadar indirmiş olacağız.
(Türkiye Eczacılar Birliği’nin aşısıyla ilgili) Özetle, TEB’in bahsettiği aşıyı tedarik edeceğini söyleyen firma daha evvel bizimle irtibata geçen ve 11 dolar olarak teklif veren, TEB için de birebir periyotta 12 dolar teklif verip TEB’in de bize 29 Eylül prestijiyle 12 dolar olarak teklif ettiği aşı.. Ama devamında dokümanlar bu türlü bir aşının olmadığını beyan etti. Ortada bir aşı yoktu. Aşı var denerek siyasetin gereci yapıldı.
KORONAVİRÜS TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
Nisan ayında zatürre oranımız yüzde 30’lara yakındı. Şu an zatürre oranımızın düştüğünü görüyoruz, yüzde 3.4. Bunun en büyük sebebi, evvelden ve erken periyotta kullanılan ilaçlar. Bu ilaçları bilhassa vatandaşımızın hassasiyetle uygulamasını söylemek istiyorum. Zatürre oranı birebir devam etmiş olsaydı hastanelerimiz bu yükü kaldıramazdı.
Vatandaşımızın yüzde 80’e yakının hafif geçirdiğini biliyoruz. Bu hastalıkta birinci 3-5 günün, hatta 6 günün hafif seyrettiğini; devamında 7.-8. gün daha çok akciğer tavrıyla kendisini gösterdiğini, şayet kötüleşirse bu ilacı al diye bir yaklaşımın hakikat olmadığını… En ufak bir grip-nezle gibisi belirtinin de Covid olabileceğini mutlak belirtelim. Geçer diye düşünmeden erken periyotta ilaca erişmeye uğraş edelim. İlaçlarını kullanmaktan vazgeçmesinler vatandaşımız. Yoksa daha fazla hastamızı kaybedeceğimizi, ağır bakıma geçen hasta sayımızın artacağını söyleyelim.
TEST FİYATLARINDA TAVAN FİYAT
Bununla ilgili bir genelge yayınladık geçen hafta. Test siyasetinde PCR testini çalışabilir herkese bunu açmak istedik. Vakıf üniversiteleri artı özel bölüm de dahil olmak üzere PCR testinin yapılabilirliğinin önü açtık. Genelgede çok net tanımladık: 250 liranın üzerinde bir alım kelam hususuysa, bunun iadesi… Tekrarı halinde gerektiğinde lisans iptali yapılacağını yazdık. Lisansın, ruhsatın iptal edileceğini vatandaşımız çok net bilsin.
28 bin 351, toplam olay sayısı. Olay, PCR testi olumlu olan herkes; belirtisi olsun olmasın. Yani hastaneye yatan, hasta diye tanımladığımız, bütün hastalar dahil olmak üzere testi müspet olan herkes. Sahiden çok üzülüyorum. Benim vatandaşıma verdiğimin tamamının gerçek olduğunun altını çizmek istiyorum. Olay sayısı altında hadiseleri vermedik, hasta sayısı altında hastaları verdik.
İMAMOĞLU’NUN ARGÜMANINA KARŞILIK
Ölümlerle ilgili şunu söylemek istiyorum: Mart ayında pandemi başladığında baştan definlerle ilgili, özel defnedilmesi gerektiği, hatta özel mezarlık olması gerektiği, hatta torbalar durumu, bununla ilgili bir baş karışıklığı vardı. Bunun üzerine bir genelge yayınlamıştık ve demiştik ki olağan bulaşıcı olan hastalıklar üzere misal biçimde defin yapılması gerektiğini belirtmiştik. Şu mevt evrakının sol üst kısmında ‘ölüm şekli’ müellif. Altında da ‘ölüm nedeni’ müellif.
Mevt formu, doğal bir mevt mü, isimli bir mevt mü belirlemek için konan ve bunu birinci tabibin işaretlediği kısım. Vefat nedeni ise ikinci bir tabiple doldurulan kısım. Ayrıyeten bulaşıcı hastalıklar kısmı var, marttan evvel çok da doldurulan bir kısım değildi. Enfeksiyon bulgusu olan her hasta buraya işlendi. Bu çok kıymetli. Yani akciğer kanseri, prostat kanseri, göğüs kanseri, lemfoma, lösemi üzere bir hastalığı olup enfeksiyonla kaybedilmeyen hasta mı var? Enfeksiyon bulgusu olmaya menenjit hastası, akciğer kanseri hastası mı var?
Zatürre de bu haneye işleniyor. Temel ikinci doktorun denetimiyle nedenini belirttiğimiz ikinci kısım var. Vefat sebebi Covid’se Covid, menenjitse menenjit yazılıyor. Bakanlık olarak biz yapmıyoruz, ikinci bir tabibin kontrolüyle yapılıyor. Enfeksiyon bulgusu olan her hasta Covid hastası mıdır? Herkes bu noktada bilhassa pandemi devrinde 83 milyon kişi ve yöneticiler olarak üzerine düşeni yapma konusunda çaba içerisinde olmalı. Herkes icraata odaklanmalı.
Bilim Şuramız kimlere öncelikle yapılması gerektiği üzerinde çalışıyor. Sıhhat çalışanlarımızdan başlamak üzere riskli kümeler ve enfeksiyonu yayma potansiyeli yüksek olan kısımlar. Sürücüler, berberler, kuaförler üzere hizmet dalı de yer yer devrede oluyor olacak.
Bu aşıyı yaparken biz vatandaşımızdan rastgele bir fiyat asla almayacağız. Aşının dünyada fiyatı aşağı üst muhakkak: 10, 12, 5-5.5 dolar.
Memurlar
