Sıhhat Bakanı Dr. Fahrettin Koca, dünyanın önde gelen hakemli tıp mecmualarından The Lancet’te yayımlanan makalesinde, Türkiye’de yeni tip koronavirüse (Kovid-19) ait “bilimsel çalışmalara müdahale edildiği” argümanlarına karşı çıkarak, “Türkiye’de rastgele bir araştırmacının çalışmasına yönelik rastgele bir kısıtlama yoktur. Sıhhat Bakanlığı, daha evvel olduğu üzere bilime ve bilimsel eforlara verdiği ehemmiyeti ve takviyesi sürdürecek.” sözlerini kullandı.
Bakan Koca’nın, Türkiye’nin Kovid-19 çabasını ve bilimsel araştırma imkanlarını ele aldığı, “Türkiye’de Kovid-19 Üzerine Bilimsel Araştırmanın Teşviki” başlıklı makalesi, The Lancet’te yayımlandı.
Kelam konusu makaleyle Koca, Türk Toraks Derneği Lideri Prof. Dr. Hasan Bayram ve meslektaşları tarafından tekrar tıpkı mecmuada 15 Ağustos’ta “Türkiye’de Kovid-19 Üzerine Bilimsel Araştırmaya Müdahale” başlığıyla yayımlanan bir öteki makaledeki savlara da yanıt verdi.
Global bir salgın olan Kovid-19’un ortaya çıktığı tarihten bu yana, Sıhhat Bakanlığının, seçkin Türk bilim insanlarının rehberliğinde salgınla uğraş ettiğini belirten Koca, Bayram ve meslektaşları tarafından yazılan makalenin yayımlanmasının nedenini anlamanın kolay olmadığını, makalenin sadece argümanlar içerdiğini, rastgele bir araştırma ve delile dayalı olmadığını bildirdi.
Koca, salgının Türkiye’deki seyrine ait, “Kovid-19’un ortaya çıkışından bu yana birçok Avrupa ülkesinde ortalığı kasıp kavuran trajediler Türkiye’de yaşanmadı.” tabirini kullandı.
Türkiye’nin sıhhat sisteminin, hastaların mümkün olan en iyi tıbbı tedaviyi aldıkları sıhhat hizmetlerine kolay erişim sağladığını kaydeden Koca, tıbbi bakıma gereksinim duyan her hastanın hastanede tedavi edildiğini ve göstergelere nazaran ağır bakım ve mekanik ventilasyon verildiğini aktardı.
Koca, Türkiye’deki doktorların, öteki ülkelerde olduğu üzere hangi hastanın kurtarılacağı ve hangi hastanın ölmesi için bırakılacağı üzere sert kararlar vermek zorunda kalmadığına dikkati çekerek şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bayram ve meslektaşlarının kaleme aldığı makalenin birinci paragrafı, açıkça Türkiye’nin Kovid-19’a verdiği tepkiyi manipüle etmeyi amaçladıklarını ortaya koyuyor. Makalede yer alan, ‘….Türkiye Sıhhat Bakanlığı birinci hadiseyi bildirdi. Genomik epidemiyolojiyi tahlil eden ‘Tüm İnfluenza Datalarının Paylaşımı Global İnisiyatifi (GISAID)’ datalarına nazaran, hastalık Türkiye’ye yüklü olarak, martın ortalarına kadar güçlü ticari ve turistik bağları olan İran üzerinden ve binlerce Türk vatandaşının kutsal yerleri ziyaret etmek için gittiği Suudi Arabistan’dan ulaştı’ sözleri, ne yazık ki Türkiye’de Kovid-19’un gelişimi hakkında yanlış bilgiler içermektedir. Türkiye’de 11 Mart 2020’de tespit edilen birinci hadisenin seyahat geçmişi ve önerilen vakit aralığındaki bundan sonraki yeni olaylar, birinci olayın Türkiye’ye Avrupa’dan geldiğini gösteriyor.”
Bakan Koca, Türkiye’deki tüm hasta kayıtlarının, Sıhhat Bakanlığının ülke çapındaki sağlam dijital altyapısı sayesinde elektronik bir bilgi tabanında tutulduğunu belirterek, “Halk Sıhhati Idare Sistemi” ve “Hayat Meskene Sığar” uygulamalarıyla, hasta ve temasta olduğu bireylerin yakından izlendiğini ve böylece bulaşma riskinin en aza indirildiğini kaydetti.
– “Doktorlar, rastgele bir sınırlama olmaksızın PCR testi talep edebiliyor”
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) yönergelerinden, olay ve vefat tariflerinin kullanıldığının altını çizen Koca, bir tabibin, bir sınırlama olmaksızın rastgele bir hasta için rastgele bir vakitte bir PCR testi talep edebildiğini tabir etti. Koca, birebir formda, DSÖ tarifleri ve tekliflerine uygun olarak, Şiddetli Akut Teneffüs Sendromu (SARS-CoV) testi olumlu olan hastaların, müspet olaylar olarak rapor ediliğini bildirdi.
Koca, ölümlerin bildirilmesinde tekrar DSÖ tariflerinin kullanıldığına dikkati çekerek, lakin doktorların, PCR test sonuçlarından bağımsız olarak ve gerekli gördükleri vakit Kovid-19 tedavisine başlayabildiği bilgisini paylaştı.
Kovid-19 için PCR testlerinin, Türkiye’nin Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarı’nda geliştirildiğini bildiren Koca, kullanılan testlerin kalitesinin ve hassasiyetinin nizamlı olarak test edildiğini aktardı.
Bakan Koca makalede şu sözlere yer verdi:
“Söz konusu makalenin dördüncü paragrafında yer alan ‘Pandeminin başında, bilim heyeti kurulması, tam tedavi kapsamı, Sıhhat Bakanlığı tarafından araştırmanın teşvik edilmesi ve TÜBİTAK ve Türkiye Sıhhat Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) üzere fonlama kurumları, yetkililer tarafından atılmış takdire şayan adımlardı. Fakat, Sıhhat Bakanlığının şeffaflık eksikliği, temel bilgileri paylaşma konusundaki isteksizliği ve iş birliği yapmayı reddetmesi nedeniyle kısa müddette kamu kesimi, sıhhat örgütleri, bilimsel örgütler ortasında tansiyon yükselmeye başladı. Ayrıyeten, sıhhat çalışanları için ferdî esirgeyici ekipman eksikliğine ait tasalar de vardı.’ formundaki tezleri, üzülerek belirtmek zorundayım ki kolay bir sorgulamayla çürütebilir.”
Koca, “İnsani yardımın bir kesimi olarak, gereksinimi olan birçok ülkeye ferdî kollayıcı ekipman dayanağında bulunan Türkiye’nin, kendi sıhhat çalışanlarının ekipman muhtaçlıklarını karşılamada yetersiz olduğu tarafında makalede yer alan savlar, tartışmaya layık değil.” değerlendirmesinde bulundu.
– “Türkiye’de rastgele bir araştırmacının çalışmasına yönelik kısıtlama yoktur”
Bakan Koca, yalnızca bir kentin mevt sayılarını kullanarak ve bu bilgileri tüm ülkeye genelleyerek ve iç nüfus hareketleri, büyük mülteci nüfusu ve pandemi nedeniyle kentler ortası seyahat kısıtlamaları üzere değişkenleri göz gerisi ederek sonuca varmanın, bilimsel bir yaklaşım olarak kabul edilemeyeceğini vurgulayarak şunları kaydetti:
“Türkiye’de tüm hasta kayıtları ve hastane bilgileri, Sıhhat Bakanlığının hasta kapalılığı ve bilgi güvenliği unsurlarına dayalı olarak data tabanında tutulur. Sıhhat Bakanlığı, araştırmacıların, bilimsel bilgiye dönüştürebilmeleri ve bilimsel toplulukla paylaşabilmeleri için anonim bilgilere ulaşabilmelerine büyük kıymet veriyor. Bunun yanında, Sıhhat Bakanlığı, finansman dahil çeşitli teşvik modelleri aracılığıyla araştırma ve yayın çalışmalarını desteklemeyi amaçlıyor. Bu bağlamda, Sıhhat Bakanlığındaki ilgili ünite, elektronik bir form kullanarak planlanmış çalışmaların özetlerini talep ediyor ve topluyor.”
Koca, ilgili departmanın, 1 Eylül 2020 prestijiyle 9 bin 317 bilimsel çalışma başvurusu aldığına işaret ederek, bu çalışmalar için içerik denetiminin yapılmadığını, çok merkezli çalışma olarak planlanan birkaç çalışmanın, data tabanına erişimi olan ağların bir kesimi olması istikametinde önerildiğini söz etti. Koca, “Şu anda, 20 farklı alandan 196 bilim insanı, araştırmalarını bu bilgi tabanı erişimiyle yapabiliyor.” bilgisini paylaştı.
Bakan Koca, Sıhhat Bakanlığı ağının genişletilmesi ve data tabanına erişimin kolaylaştırılmasının, Bakanlığın öncü teşebbüsleri olduğuna dikkati çekerek, bunun, Bayram ve meslektaşlarının, “bilimsel araştırmaya müdahale” savlarını da çürüttüğünün altını çizdi.
Koca, makalesini şu sözlerle tamamladı:
“Söz konusu makaledeki şahıslar dahil, araştırmacıların, kendi kurumlarında araştırmalarını tamamlamaları için hiçbir kısıtlama yoktur. Buna karşılık, Sıhhat Bakanlığının farklı merkezlerinden veri ve bilgi toplayarak çalışmalara devam edilmesi için kelam konusu makaleyi yazan şahıslara, bu data tabanına erişim sağlayabilmelerine müsaade verilmesi için ortak irtibata katılmaları tarafında davette bulunuldu. Bayram ve meslektaşları dahil, Türkiye’de rastgele bir araştırmacının çalışmasına yönelik rastgele bir kısıtlama yoktur. Sıhhat Bakanlığı, daha evvel olduğu üzere bilime ve bilimsel eforlara verdiği değeri ve dayanağı sürdürecek.”
Memurlar
