Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Filistin televizyonuna Gazze’deki gelişmeler ve Filistin konusunda mülakat verdi.
“BU CİNSTEN TEKLİFLERİ BİZ CİDDİYE ALINMASI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNMÜYORUZ”
Bakan Fidan, kendisine ABD Lideri Donald Trump’ın Gazze ile ilgili açıklamalarının sorulması üzerine, Filistin tehcirinin kabul edilemeyeceğini belirterek, “Bu cinsten teklifleri biz ciddiye alınması gerektiğini düşünmüyoruz. Bu biraz tarihi bilmemek, anlamamak manasına gelir” cevabını verdi.
Bakan Fidan, 1948’de Filistinlilerin bir kere tehcir edildiğini hatırlatarak, “Daha sonra bu sorunun ortadan kalkması için milletlerarası toplum, 1967 hudutları temeline dayalı, başşehri Doğu Kudüs olan, coğrafik bütünlüğe haiz bir Filistin Devleti’nin kurulmasıyla İsrail’le yan yana yaşayabilecek iki devletli bir tahlili, aslında formülünü memleketler arası toplum ortaya koymuştu. Biz İslam dünyası olarak, Türkiye olarak, Arap dünyası olarak ve memleketler arası toplumun kahir ekseriyeti, en son Birleşmiş Milletler’de yapılan oylamaya baktığınız vakit da görürsünüz bunu, bu görüşün ardında. Dünyada bu görüşün desteklenmesinden daha fazla desteklenen diğer bir siyasi proje yok. Ama ne acıdır ki, bu kadar büyük bir genel kabule sahip iki devletli tahlil projesi pratikte hayata geçirilemiyor. Bunun çeşitli sebepleri var biliyorsunuz. Onu tahminen ilerleyen sorularda konuşuruz lakin biz tekrar edecek bir tehciri kabul etmiyoruz. Bunun olmaması gerektiğini düşünüyoruz. Milletlerarası toplum olarak, bölge ülkeleri olarak, Arap dünyası, İslam dünyası, Avrupa Birliği, Afrika, Güney Amerika, Asya Pasifik; herkes bu hususa kendi muhalefetini yapmaya diplomatik yollardan devam edecek” tabirlerini kullandı.
‘ULUSLARARASI TOPLUM OLARAK ELİMİZDEN GELENİ YAPIYORUZ’
Bakan Fidan’a, bir süre evvel yaptığı açıklamada, Netanyahu’nun rehinelerin hür bırakılması sonrası savaşı tekrar devam ettirebilme ihtimalinin olabileceğinden kelam etmesi, hatırlatılarak, bu senaryonun mümkün olup olmayacağı soruldu. Fidan, “Bu senaryo maalesef geçerliliğini koruyan bir senaryo. İnşallah olmaz” dedi.
Uluslararası toplum olarak ellerinden geleni yaptıklarını söyleyen Bakan Hakan Fidan, “Bizim bütün dileğimiz 7 Ekim’den bu yana devam eden soykırımın durması ve ulaşılan ateşkesin devam etmesi, Gazzelilerin tekrar yurtlarına dönmesi, olağan hayatlarına başlayabilmeleri. Bu bahiste memleketler arası toplum olarak elimizden geleni yapıyoruz. Ama Netanyahu’nun zihni alışılmış ortada. Vakit zaman kendisi de bunu göstermekten çekinmiyor. Rehineleri kurtardıktan sonra onu tutacak diğer hiçbir şey yok. Tutacak yalnızca memleketler arası toplumun gerçekçi bir hal koyması, yani İsrail’i külliyen izolasyon altına alan bir tutum koyması. Biliyorsunuz muahedeye garantör olan üç tane devlet var: Mısır, Katar ve Amerika Birleşik Devletleri. Amerika’nın burada İsrail üzerinde bu mutabakatın kararlarına tabi tutacak bir zorlama yapması gerekiyor. Bunun olmadığı bir yerde tekrar Amerika takviyesiyle Netanyahu bir savaş başlatırsa Amerika’nın zati tabanlara vurmuş olan kredisi daha da fazla tabana vuracak ve milletlerarası sistemdeki bu çarpıklık bir krizin devam etmesini sağlayacak” diye konuştu.
Bakan Fidan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ABD ziyareti öncesi açıklamaları ile ilgili değerlendirmesinin sorulması üzerine, “Tarihe baktığımız vakit şunu görürüz: Orta Doğu’daki halklar, onurlu halklar. Bu çeşitten sorunlu ruhsal tiplerin projelerini çok gördü ve bunlar tarihin çöplüğüne gittiler. Aşikâr bir mühlet tesirlerini korudular mı, korudular. 15 yıl, 20 yıl, 30 yıl, 40 yıl, 50 yıl. Lakin sonuçta tarihin çöplüğüne gömüldüler. Yani Orta Doğu halkları bu projenin de üstesinden gelecek inşallah uzun vadede” cevabını verdi.
‘ÇALIŞMALARIMIZ VE İSTİŞARELERİMİZ SÜRAT KESMEDEN DEVAM EDİYOR’
Türkiye’nin daha evvel D8 ülkelerinin Gazze için toplanması davetinde bulunması, BM’de İsrail’e silah ambargosu uygulanması için bir davet yapması ve Milletlerarası Adalet Divanı’ndaki davaya müdahil olmasını anımsatan sunucu, Türkiye’nin uğraşlarının altını çizerek, Bakan Fidan’a, “Türkiye’nin İsrail’in yargılanmasını sağlamak için yeni diplomatik teşebbüsleri olacak mı?” diye sordu.
Fidan, şu anda diplomatik teşebbüslerin devam ettiğini vurgulayarak, “Özellikle İslam İşbirliği Teşkilatı Arap Ligi’nin oluşturduğu Temas Kümesi, biliyorsunuz yedi ülkeden müteşekkil: Dördü Arap, üçü de Arap olmayan ülkelerden müteşekkil. Çalışmalarımız, istişarelerimiz sürat kesmeden devam ediyor. Zira ateşkes bir etap getirmişti. Bundan sonra bunu nasıl ileriye taşırız, iki devletli tahlilin gündemden düşmemesi gerekiyor bir sürat kazanmışken. Zira biz bölge halkları olarak bölgemizde Filistin sorununun nasıl bir istikrarsızlık ve çatışma kaynağı olduğunu en düzgün biz biliyoruz. Buna kalıcı bir tahlil getirmenin yolu, hem İsraillilerin hem Filistinlilerin itimat içinde yaşayacağı iki devletli bir tahlilin hayata geçmesi. Biz buna memleketler arası toplum olarak, bölge ülkeleri olarak gerekli her türlü dayanağı vermeye hazır olduğumuzu defaatle söz ettik. Bu istikametteki çalışmalarımız devam edecek. Bu bahiste çeşitli istişarelerimiz var, projelerimiz var. Önümüzdeki haftalarda, aylarda bunların tek tek hayata geçtiğini göreceksiniz” ifadelerini kullandı.
Bakan Fidan, uluslararası toplumun Gazze ve Filistin davasını takviyesi ile ilgili değerlendirmede bulunarak, Türkiye olarak adil ve kalıcı tahlil için gereken davetleri yaptıklarını kaydetti. Fidan, “Birincisi bu kadar şehit, mazlum bayan ve çocuğun şehadeti iki şeyi ortaya çıkardı: Filistin davasına yönelik memleketler arası dayanak ve farkındalık, çağdaş vakitlerde ulaşabileceği en yüksek seviyeye ulaştı. Maalesef bu bir soykırım sonucunda oldu. Öteki taraftan, üzülerek söylüyorum ki, memleketler arası toplumun kendi yüreklerinde, başlarında bu kadar karşı çıktığı bir hususun önlenememesi de memleketler arası sistemin bozukluğunu ve milletlerarası toplumun da acizliğini gösterdi. Artık milletlerarası toplumun ve memleketler arası sistemin, kendi zayıflığını, bozukluğunu, acizliğini gidermek için birtakım adımlar atması gerekiyor. Filistin probleminde bundan sonra atılacak adımlar aslında bunun için uygun bir fırsat. Türkiye olarak biz, bu problemin adil ve kalıcı bir biçimde çözülmesi için milletlerarası topluma gereken davetleri yapıyoruz” dedi.
Alınması gereken bir inisiyatif varsa Türkiye’nin bunu almaya devam ettiğini bildiren Fidan, “Siyasi alanda, diplomatik alanda, insani yardım alanlarında; açıktan, kapalı ne gerekiyorsa. Daima defaatle söz ettik, Cumhurbaşkanımız da bu mevzuda çok hassas. Bölgede 67 hudutlarına dayalı iki devletli bir tahlilin hayata geçmesi hem bölge ülkelerini rahatlatacak, hem Filistinlilerin onurlu bir devlet kurma hakkını iade edecek, hem de global çatışma riskini azaltacak. Artık bu çeşitten bir kalıcı düzgünlüğün karşısında olan zihin şeytani bir zihindir, ona çok dikkatle bakmak lazım. Bu yalnızca bir bölgesel sorun değil, insanlığın tamamını tehdit eden bir zihinle karşı karşıya olduğumuzu da aslında burada vurgulamak gerekiyor. Bence insanlık vicdanı bu zihni görüyor, bu zihni okuyor, bu zihnin neyi murad ettiğini, neyi amaçladığını anlıyor ve ona nazaran de bir karşı duruş var. Hatırlarsanız en son Birleşmiş Milletler’de Filistin ile ilgili yapılan oylamada 145’ten fazla oy almıştı. Bu muazzam bir dayanak. Bu dayanağın inşallah biz fiiliyatta da hayata geçeceğini düşünüyoruz” açıklamasını yaptı.
‘FİLİSTİNLİ KARDEŞLERİMİZE ELİMİZDEN GELEN HER TÜRLÜ DAYANAĞI VERMEYE DEVAM EDECEĞİZ’
Bakan Fidan, ‘Uluslararası toplum savaşı neden durduramadı?’ sorusuna ise “Çünkü Amerika’nın kayıtsız kuralsız takviyesi var. Amerika’nın ve Batı’nın kimi ülkelerinin kayıtsız koşulsuz dayanak verdiği, askeri takviye verdiği bir durumda öbür ülkelerin toplam gücünün… Yani bu bir matematik sorunu, ona bakmak lazım. Adalet sıkıntısı olmaktan, hak ve hukuk sıkıntısı olmaktan çıktı ve matematiğe döndü, güç matematiğine dönüştü. Gücü daha fazla olan, yanlış yahut hakikat olduğuna bakmaksızın kan dökmeye yol açıyor. Buna orman kanunu diyoruz biliyorsunuz. İnsanlık binlerce yıl daha uyguna yanlışsız evrilirken -ahlaken, hukuken, sistem olarak, anlayış olarak- fakat günün sonunda tekrar orman kanunun geçerli olduğunu görüyorsunuz” yanıtını verdi.
Kudüs’ün geleceği konusunda görüşleri de sorulan Fidan, “Tabii ki. Kudüs problemi, Filistin sıkıntısının kıymetli bir sembolüdür. Orada hayatını kaybeden aziz, sayın Filistinli kardeşlerimizin yanı sıra bizim için başka bir kıymetli konu da dinimizden kaynaklanan Kudüs ve Mescid-i Aksa’dır. Buranın üzerinde oynanan oyunlar, Kudüs’ün büsbütün Yahudileştirilmesi, milletlerarası kimliğinden, Müslüman kimliğinden, Hristiyan kimliğinden çıkartılması ve buraya tek dinli bir yaklaşımın getirilmesi alışılmış ki kabul edilemez. Burada Ürdün’le yakın çalışıyoruz. Ürdün’ün buradaki duruşuna dayanak veriyoruz. İslam ülkeleriyle bu mevzuda yakınlaşmamız var, önemli çalışmalarımız var. Ancak maalesef İsrail yeniden kendisine sağlanan takviyeyle Kudüs’te de her türlü provoke edici adımı atmaya devam ediyor. Aslında medeniyetin geldiği noktada, burası milletlerarası tevhidi dinlerin temsil edildiği bir barış kenti, bir buluşma kenti olabilirdi. Ancak İsrail hem Müslümanlara ilişkin, hem Hristiyanlara ilişkin bütün sembolleri silmede, orayı domine etmede ısrarlı. Bu bu türlü masraf mi? Ben bunun bu türlü gideceğini düşünmüyorum. Bu zulüm döngüsü bir yerden kırılacak” değerlendirmesinde bulundu.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yakın vakitte Filistin ve Türkiye idareleri ortasında, tarihi bir tepe yapılıp yapılmayacağı ile ilgili, “Geçtiğimiz ağustosta Sayın Abbas’ın davetimiz üzerine Türkiye’ye yaptığı ziyaret ve Millet Meclisi’nde yaptığı konuşma tarihi bir andı. Ben de Millet Meclisi’nde bulundum ve konuşmayı dinledim. Bizim Millet Meclisimiz biliyorsunuz 600 vekilimizden oluşuyor, Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden ve çeşitli partilerinden seçilmişler. Ondan fazla partiye mensup milletvekillerimiz var. Birçok bahiste biz Türkiye’de tartışırız. Esasen demokrasi de bunu gerektiriyor. Meclis ağır bir tartışma tabanıdır, fikirlerin bölündüğü bir yerdir. Ama Sayın Abbas konuşma yaparken bütün vekillerin kalkıp alkışlaması, kelamını kesmesi daima ve ona verilen dayanak tarihi bir andı. Nitekim ülkem ismine gururlandım. Ülkem kendi içinde birçok hususta bölünürken, fikir olarak alışılmış ki, Filistin sıkıntısında tek yürek olması, tek beden olması ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin şahsında bunu Sayın Abbas’a göstermesi bence tarihi bir andı. Bu sembolizm açısından değerliydi. Bu ateş sönmeyecek, bu dayanak bitmeyecek. Önümüzdeki günlerde yeni görüşmelerimiz olacak, yeni bir ortaya gelmelerimiz olacak. Bizim Filistin idaresine dayanağımız aslında kesintisiz devam ediyor. Hangi alanda bizden destek isterlerse, iş birliği alanı ortaya çıkarsa biz onu veriyoruz. Filistinli kardeşlerimize elimizden gelen her türlü dayanağı vermeye de devam edeceğiz. Bu hususta Cumhurbaşkanımız biliyorsunuz çok hassas. Başka İslam ülkeleri ile birlikte devam eden iş birliği çalışmalarımız var. Elimizden ne geliyorsa Filistinlilerin acısını hafifletecek, yükünü biraz da olsun alacak, bunu yapmaya devam edeceğiz” diye konuştu.
‘FİLİSTİN PROBLEMİNDE BÜTÜN DÜNYA BİRLEŞMİŞ DURUMDA’
Filistin’e yakında bir ziyareti olup olmayacağı sorulan Fidan, “Filistin Devleti’ne ben açıkçası gelmek istiyorum, gelmek istiyorum. Yani koşullar müsait olursa benim gelmemde bir kahır yok” dedi.
Bakan Fidan, ‘Filistin davası konusunda karşılaştığınız en büyük zorluk nedir?’ sorusuna ise şu cevabı verdi:
“Ben Birinci Gazze Savaşı’ndan itibaren, 2009 Ocak ayından itibaren bu bahsin içerisindeyim. Hatta o periyotta babam merhum olmuştu. İki gün cenazesinde durabildim. Üçüncü gün Şam’a gitmem gerekmişti. O vakit Hamas idaresi Şam’daydı. Bu savaşın durdurulması için arabuluculuk, müzakere çalışmaları vardı. O günden itibaren ben olanlara baktığımda şunu görüyorum: Esasen son, geçen yılki savaş ortaya çıkınca biz dedik ki yalnızca ateşkes değil, olması gereken birebir vakitte iki devletli tahlile de artık çalışmak. Birinci, İkinci Gazze Savaşı’nda ve öbür çatışmalarda daima biz ateşkes için arabulucu olduk. Çabucak bu çatışma dursun, ateşkes olsun, mevt dursun diye. Fakat şunu gördük: Kalıcı bir tahlil getirilmediği sürece daima biz daha büyük bir savaşla karşılaşacağız. Hasebiyle bu savaş başlar başlamaz ateşkesin yanına çabucak iki devletli tahlili de koyduk ki, bir daha bu savaşı görmeyelim. Bakın bizim bu sıkıntıya bir siyasi tahlil bulmamız lazım. İsraillilerin de barış içerisinde uzun yıllar bölgede emin içerisinde yaşamasının yolu, Filistinlilerin de yaşamasının yolu, bölgenin daha fazla provoke edilmemesinin yolu buradan geçiyor. Aklı olan, mantığı olan, sağduyusu olan, vicdanı olan herkes bunda hemfikir. Ancak siz bırakın Filistinlileri, Mısır’ın elindeki, Ürdün’ün elindeki, Suriye’nin elindeki, Lübnan’ın elindeki toprağı da almak isteyen, İsrail’i daha da toprak olarak büyütüp yaygınlaştırmak isteyen bir projenin sahibiyseniz, olağan ki iki devletli tahlil istemezsiniz, oyalarsınız onu. Oslo’da yaptığınız üzere 93’ten beri, beklersiniz uygun vakitleri. Her uygun vakitte biraz daha toprak büyütürsünüz, her uygun vakitte biraz daha toprak büyütürsünüz. Fakat bu ne riskini beraberinde getiriyor? Toprak büyüten adam şayet barış yapmıyorsa hiçbir biçimde, kendi toprağını da küçültme ve kaybetme riskiyle de kesinlikle karşı karşıyadır. Onun için söylüyorum, tarih bu tarihtir, an bu andır. Hem İsrail için, hem Filistinliler için, hem bölge halkları için hazır İslam dünyası, Arap dünyası iki devletli tahlilin ardında iken, bu türlü bir tahlilden sonra İsrail’i de tanımaya ve iş birliği yapmaya herkes hazırken bunun kullanılması lazım. Ben İsrail’in içerisindeki aklıselim insanların bu bahsin gerisinde olduğunu biliyorum. Yıllardır çeşitli durumlarda onlarla çalışma, görüşme, istişare etme imkanımız oldu, müzakere etme imkanımız oldu. Aklıselim insan çok. Fakat şu andaki hakim stratejik kültür maalesef yayılmacılıktan yana ve barış müzakerelerini, ateşkes müzakerelerini, her türlü mevzuyu yalnızca yayılmacılığın bir aracı olarak kullanıyor. Hiçbir mevzuda samimi değiller. Bölge halkları bunu görüyor ancak Amerika’nın kayıtsız koşulsuz dayanağından ötürü da hiç kimse de çıkıp bir şey söyleyemiyor. Olayın özeti bu. Herkes de bunu biliyor. Bu gerçeklikle yaşıyoruz. Bu gerçekliği dünya ne kadar kaldırır, bölge gerçekliği ne kadar kaldırır, ona bir şey söyleyemem.”
Son olarak, Filistin halkına iletisini ileten Bakan Fidan, “Filistin halkı ümitvar olsun. İnşallah bütün dünyanın takviyesi, yalnızca Arapların, Müslümanların değil, bütün ezilenlerin, bütün aklıselim, vicdan sahibi ülkelerin dayanağı Filistin halkıyla birlikte. Bizim biliyorsunuz geleneğimizde üç türlü bir muhalefet var zulme karşı, yanlışa karşı. Hz. Peygamberin hadisinden hareketle ya gönlünüze, ya lisanınızla, ya elinizle bir zulme karşı gelmeniz gerekiyor. Şu anda herkes gönlünde ve lisanında bu zulme karşı geliyor, bu haksızlığın karşısında. Filistin sorununda bütün dünya birleşmiş durumda. Bu zulüm bu formda devam ettirilemez. Bunun çok farklı sonuçlarının biz dünyada tesir yaratacağını göreceğiz. Ve ortaya da çıkıyor, çıkıyor da. Filistinli kardeşlerimizin yaşadığı acıyı külliyen hissetmemiz mümkün değil lakin şuna inanmalarını istiyoruz. Onlarla birlikte biz de tıpkı ezayı, sorunu, kasveti yaşıyoruz. Bu bizim vazifemiz. Hem Müslüman olarak hem insan olarak. Bizim üzere hisseden çok fazla ülke ve çok fazla insan var. Bunların bu hissiyatı, bu görüşleri yerinde olduğu sürece, ellerine imkan geçtikçe Filistin davasına her türlü dayanağı vermeye devam edecekler. Filistin davası üzerinden dünyadaki siyasi olayların yeni bir biçim almaya başladığını da görebiliriz. Memleketler arası ilgilerin bir de şöyle bir tabiatı var. Bir yerde olan bir olay tahminen orada bir sonuç üretmeyebiliyor lakin tesirleri diğer yerde öteki olayları tetikleyebiliyor. Ben inşallah şehit olan, katledilen binlerce günahsız bayan ve çocuğun, sivilin kanının dünyanın öteki yerlerinde de büyük hayırlara vesile olacağına inanıyorum ve şimdiden o hayrı da görüyorum” sözlerini kullandı.
