Bayındır Söğütözü Hastanesi Psikiyatri ve Uyku Bozukları Uzmanı Prof. Dr. Fuat Özgen, 7 saatten az uyuyanlarda bakteriyel ve viral enfeksiyonların 3 kat daha sık geliştiğini söyledi.
Türkiye İş Bankası küme şirketleri ortasında yer alan Bayındır Sıhhat Kümesi’nden yapılan açıklamaya nazaran, yoksunluğu karşısında en dayanaksız olunan, kaçınılmaz ve önlenemez bir biçimde yerine konması gereken bir durum olan uyku, yeme içme üzere hayat için gerekli fizyolojik bir gereksinim. Beynin birçok kısmı tarafından denetim edilen çeşitli evreler içeren uyku, sanılanın tersine kolay değil kompleks bir süreç içeriyor. Sağlıklı uyku ise bu evrelerin kâfi müddetlerde görülmesi ile sağlanabiliyor.
Açıklamada değerlendirmelerine yer verilen Prof. Dr. Fuat Özgen, 7 saatten az uyuyanlarda bakteriyel ve viral enfeksiyonların 3 kat daha sık geliştiğini belirterek, uykunun bir aydan daha uzun müddettir bozuk ve günlük fonksiyonları maniler durumda olduğunda kesinlikle yardım aranması gerektiğini vurguladı.
Prof. Dr. Özgen, salgın sürecinin insan varlığına karşı oluşturduğu tehdit nedeniyle tasa ve kaygıya yol açmasının yanı sıra ömür halini değiştirmesi dolayısı ile de uyku müddetlerinde ve sisteminde değişiklikler yaşandığını belirterek, şu tabirleri kullandı:
“Pandemi sürecinde okulların online eğitime geçişi, meskenden çalışma ve kısıtlamalar ömür formumuzu temelden değiştirdi. Bunların sonucu olarak uyku müddet ve nizamımızda değişiklikler ortaya çıktı. Sabah geç kalkma ve bunun sonucu olarak geç yatma alışkanlıkları oluştu. Halbuki kaliteli ve verimli bir uyku için gece uykusu kıymetli. Gündüz uykusunun, gece uykusunu olumsuz etkilemediği saatler 13.30-15.00 ortası. Günün başka saatlerindeki uykular gece uykusunun mühletini ve kalitesini olumsuz etkiliyor. Uyku sıhhati açısından sabah vakitlice kalkmak ve gece uyku gelince yatmak en hakikat yoldur.”
Uyku müddetinin kısalması ile bağışıklıkta rol oynayan çeşitli protein oranlarında artışlar görüldüğünü kaydeden Özgen, kan hücrelerinden salınan enfeksiyondan koruyan moleküllerin seviyesinin ise azaldığını ve enfeksiyonlara eğilimin arttığını belirtti.
Prof. Dr. Özgen, uyku yoksunluğunun gün içinde görülen belirtilerini ise şu halde sıraladı:
“Yorgunluk, kırıklık, dikkat, konsantrasyon ya da bellek zahmeti, toplumsal ya da mesleksel fonksiyonellikte bozulma ya da düşük okul performansı, duygudurum bozukluğu ya da iritabilite. Gündüz uykuluğu, motivasyon, güç ya da inisiyatifte azalma, işinde ya da araç kullanırken yanılgı yapma yahut kaza eğiliminde artma. Uyku yoksunluğuna bağlı bağışıklık sisteminde zayıflama. Gerginlik, baş ağrısı ya da mide-bağırsak sistemine ilişkin semptomlar. Uyku hakkında telaş ve uğraşılar.”
Salgın sürecinde, Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu dahil olmak üzere uykuda teneffüs bozuklukları olan hastaların sıhhat uzmanlarının tekliflerine uyması gerektiğinin altını çizen Özgen, şunları kaydetti:
“Bu hasta kümesi çoğunlukla beraberinde hipertansiyon, diyabet ve kardiyovasküler hastalık yahut riski taşımasından ötürü riskli küme içinde yer alabilir. Bu süreçte tedbirler kademeli azaltılıncaya kadar mecburî gereklilikler dışında dışarıya çıkmamalıdır. Uykuda teneffüs bozuklukları olan hastaların konutta müspet havayolu basınç tedavisine (PAP) her zamanki üzere devam etmeleri gerekiyor. PAP’ın Kovid-19’u kötüleştirdiği yahut yakalanmayı artırdığına dair rastgele bir bilimsel delil yoktur.”
Özgen, Kovid-19 kuşkusu yahut tanısı olan uykuda teneffüs bozuklukları olan hastaların PAP aygıtlarını izole havalandırmalı bir odada, hem cihaz-aksesuar hem de ortam paklığına dikkat ederek ve mesken halkının etkilenme riskini minimuma indirerek kullanabileceklerini belirterek, “Ayrıca PAP aygıtını kullanmayı engelleyecek semptom ve akciğer bulguları olup olmadığı tabibi tarafından kıymetlendirilerek karar verilmeli. Bu durumda aygıta semptomlar düzelinceye kadar orta verilebilir.” dedi.
– İnsomnia (uykusuzluk hastalığı) ruh sıhhatini etkiliyor
Güzel bir uykunun fizikî, ruhsal tamir ve yenilenme için hayli gerekli bir süreç olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Fuat Özgen, bu yenilenme sağlanamadığında hastaların ruh sıhhatlerinin olumsuz etkilendiğini belirtti.
Özgen, “İnsomniyaklarda depresyon ya da psikiyatrik bozukluk gelişme riski yüksek. İnsomniyaklarda 3,5 yıl içinde (insomni olmayanlara göre) depresyon gelişimi 4 kat, anksiyete bozukluğu gelişimi 2 kat, husus berbata kullanımı ya da bağımlığı da 7 kat fazla görülüyor.” dedi.
Birtakım durumlarda tıbbi yahut psikiyatrik sorunlar nedenleriyle kullanılan ilaçların da uykusuzluk nedeni olabildiğini söz eden Prof. Dr. Özgen, “Eğer uykunuz bir aydan daha uzun müddettir bozuksa ve sizin günlük fonksiyonlarınızı bozuyorsa yardım arama vakti gelmiştir. Hekiminize başvurun ve bir uyku hastalıkları uzmanı ile görüşme isteyin.” tabirini kullandı.
Özgen, insomniaya karşı alınabilecek ferdî tedbirleri ise şu biçimde sıraladı:
“Sabah uyanınca yataktan çıkılmalı. Dinlenmek maksadıyla uyumaya devam etmek dinlendirici olmadığı üzere uyku ritmini de bozabiliyor. Her sabah birebir saatte kalkılmalı. Sirkadiyen ritmi düzenlemek için muhakkak saatler ortasında yataktan kalkılmalı. Gündüzleri uyumamalı. Sistemli antrenman yapılmalı lakin akşam saatlerinde heyecan oluşturacak aktivitelerden kaçınılmalı. Yatak odası ses, ışık, ısı tarafından korunmuş olmalı ve yatak odası uyku dışında çalışmak için kullanılmamalı. Uyku saatine yakın yemek yenmemeli. Kafeinli, alkollü, kolalı içeceklerden ve tütün kullanımından kaçınılmalı.”
Memurlar
