Milliyet’ten Başkan Yılmaz’ın haberine nazaran: , Anayasa Mahkemesi (AYM) ve lokal mahkeme ortasındaki tartışmayı; “bireysel başvuru” düzeneğinin tarihi süreci, neden oluşturulduğu, hangi anayasal ve yasal değişiklikler yapıldığı, uygulama karşılaşılan problemler, AYM’de artan iş yükü, değişiklik talepleri ve tüzel görüşler ışığında mercek altına aldı. Türkiye’de AYM’ye ferdî müracaat; kamu gücünün ihlalinden ötürü rastgele bir kişinin mağduriyetinin giderilmesi gayesiyle hayata geçirildi. Bir başka emel da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) hak ihlalleri nedeniyle açılan davaların sayısını azaltma amacıydı. 12 Eylül 2010 referandumuyla AYM’ye kişisel müracaat yolu açıldı. Referandumda kabul edilen anayasa değişikliği ile Anayasanın 148. hususuna şu kararlar eklendi:
“Herkes, Anayasada garanti altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi kapsamındaki rastgele birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği savıyla AYM’ye başvurabilir. Müracaatta bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması koşuldur. Ferdi müracaatta, kanun yolunda gözetilmesi gereken konularda inceleme yapılamaz. Ferdi müracaata ait yordam ve temeller kanunla düzenlenir.”
Anayasa değişikliği doğrultusunda AYM’nin Kuruluşu ve Yargılama Yöntemleri Hakkındaki Kanun’da da yapılan değişiklikle ferdî müracaatların yöntemi, temelleri ve nasıl ele alınacağı ayrıntılı biçimde belirlendi. Ferdî müracaatın uygulamaya geçirilmesiyle, kamu gücünü kullanan kişi ve kurumların sebep olduğu hak ihlallerine karşı 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren anayasal yargı kontrolü başlatıldı.
285 bin müracaat
23 Eylül 2012 tarihinden, 12 Eylül 2020 tarihine kadar AYM’ye yaklaşık 285 bin müracaat yapıldı. Bunun 243 bini sonuçlandırıldı. AYM incelediği müracaatlarda 10 binden fazla ihlal kararı verdi. İhlal kararlarının temel hak ve özgürlüklere dağılımına bakıldığında birinci üç sırada yüzde 54’le adil yargılanma hakkı, yüzde 26.7 ile mülkiyet hakkı ve yüzde 5.7 ile söz özgürlüğü geliyor. Ferdi müracaatların yoğunluğu hem uygulamada yaşanan kasvetler hem de AYM’nin iş yükünü artırması ekseninde vakit zaman tartışma konusu oldu. Hatta AYM Lideri Zühtü Arslan, artan iş yükünü lisana getirirken, “Bize yapılan müracaatları dikkate aldığımızda kişisel müracaatların altından kalkma kapasitesine sahip dünyada rastgele bir anayasa mahkemesinin olmadığını rahatlıkla anlarız” tabirlerini kullandı.
Memurlar
