Anayasa Mahkemesi (AYM), yaklaşık 4 yıl süren yetki tespitine itiraz talebiyle açılan dava nedeniyle Toplu İş Kontratı (TİS) görüşmelerinde yer alamayan Şeker-İş Sendikasının kişisel müracaatında hak ihlaline hükmetti.
Resmi Gazete’de yer alan karara nazaran, İstanbul merkezli bir firmanın Afyonkarahisar’daki fabrikasında emekçilerden yarısından fazlasının üyesi olduğu Şeker-İş Sendikası, 2014 yılı TİS için Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığına müracaat yaptı.
Bakanlık, yaptığı inceleme sonucu sendikanın TİS için kâfi üyeye sahip olduğunu tespit etti.
Tespitin akabinde iş yeri, İstanbul 24. İş Mahkemesi ve Afyonkarahisar İş Mahkemesine yetki tespiti davası açtı. Açılan iki davanın Afyonkarahisar İş Mahkemesinde birleştirilmesi kararı sonrası mahkeme, 10 Nisan 2015’te asıl davanın mühletinden sonra açılmış olması nedeniyle reddine, İstanbul’dan birleşen belgenin ise hukuksal fayda yokluğundan reddine hükmetti.
Kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay, asıl davanın vaktinde açıldığını kararlaştırdı ve lokal mahkemenin kararını bozdu.
Bozma kararı sonrası yine yargılama yapan Afyonkarahisar İş Mahkemesi, 28 Nisan 2016’da yetki tespitine mevzu işletmenin merkezinin İstanbul’da bulunduğunu münasebet göstererek yetkisizlik kararıyla belgeyi İstanbul İş Mahkemesine gönderdi. Yargıtay, iki iş yerinin tek bir iş yeri olarak kabul edilmesi gerektiğine hükmederek yetkisizlik kararını kaldırdı.
Tekrar yargılama yapan Afyonkarahisar İş Mahkemesi, 2018’deki kararıyla yetki müracaatının Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığına yapıldığı tarihte iş yerindeki 141 çalışandan 78’inin Şeker-İş üyesi olduğuna ve TİS yapma yeterliliğe sahip olduğuna hükmetti. Bu karar Yargıtay tarafından tıpkı yıl içinde onandı.
Sendika, sendikal haklarını kullanamadığını belirterek AYM’ye kişisel müracaat yaptı.
Yüksek Mahkeme, sendikanın müracaatının kabul edilebilir olduğuna, sendika hakkının ihlal edildiğine ve müracaatçıya 25 bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
– Karardan
AYM’nin kararında, 2014’teki yetki tespitine itiraza ait dava sürecinin 2018’de sonuçlandığı, kelam konusu vakit zarfında 6356 sayılı Kanun’un 43’üncü unsurunda belirtilen, “İtiraz, karar katılaşıncaya kadar yetki süreçlerini durdurur” ibaresi nedeniyle 4 yıl boyunca iş yerinde emekçilerin TİS hakkını kullanamadığı bildirildi.
Kararda, sendikanın yetkili sendika olmak için ilgili mevzuat kararlarında yer alan şartları taşıdığının idari ve yargısal makamlarca tespit edildiği aktarıldı. Ayrıyeten yetki tespiti davasıyla kararın onanması ortasında geçen 4 yıllık vakit zarfında sendikanın iş yerinde personelleri temsil etme, emekçi sayısını arttırarak toplumsal ve finansal kaynaklarını güçlendirme üzere haklarından mahrum bırakıldığı belirtildi.
Kelam konusu müracaatta kıymetli olan konunun, sendika hakkının kullanımının sağlanmasına yönelik tüzel uyuşmazlığın çözümlenmesi hedefiyle açılan davanın sürüncemede bırakılmaması olduğu vurgulanan kararda, bu çeşitten bir yargılamanın sürüncemede bırakılmasının, telafisi mümkün olmayan ziyanlara yol açabileceği, tek başına devletin müspet yükümlülüğünün ihlali manasına gelebileceği tabir edildi.
Kararda, sendika hakkının hem sendikayı hem de emekçileri etkileyen iki tarafının olduğu, kanun koyucunun yargılamada kısa müddetler benimsemesinin de hakların süratli ve aktif bir formda kullanılmasının sağlanması gayesini taşıdığı belirtildi. Kelam konusu hassasiyetlerin korunması bakımından da yargı makamlarının önlerine gelen uyuşmazlıkları kanunda öngörülen mühletleri aşmadan süratli bir biçimde incelemeleriyle mümkün olabileceği kaydedildi.
Memurlar
