Anayasa Mahkemesi, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında faaliyet gösteren okulların taşınır ve taşınmaz mallarının içinde bulunulan eğitim ve öğretim yılı sonuna kadar haczedilemeyeceğini düzenleyen kanun kararını Anayasa’ya karşıt buldu.
Resmi Gazete’de yayımlanan karara nazaran, İstanbul 3. İcra Hukuk Mahkemesi baktığı bir davada, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun kelam konusu düzenlemeyi içeren 362/a unsurunun iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu.
İptal müracaatında, haciz yasağının eğitim faaliyetlerinde kullanılan taşınır ve taşınmaz mallarla sınırlandırılmamasının alacaklıya çok külfet yüklediği, taşınır ve taşınmaz mallar üzerindeki koruma ve satış süreçlerinin ertelenmesi yeterliyken haciz yasağı getirilmesinin ölçülülük prensibiyle bağdaşmadığı öne sürülerek kuralın Anayasa’ya ters olduğu savunuldu.
Başvuruyu asıldan görüşen Yüksek Mahkeme, düzenlemeyi Anayasa’ya muhalif bularak iptal etti.
Kararda, alacağın ödenmemesi nedeniyle başlatılan icra takibinde alacaklı ve borçlunun mülkiyet hakkının çatıştığı, bu nedenle icra takip sürecinin, alacaklı ve borçlu tarafın menfaatlerini dengeleyecek yolları öngörmesi ve sürecin taraflardan biri aleyhine ölçüsüz bir sonuç doğuracak halde sonuçlandırılmaması gerektiği belirtildi.
İptali istenen kuralın, Anayasa’da da teminat altına alınan eğitim ve öğretim hakkı kapsamında okullardaki eğitim ve öğretim sürecinin devamlılığı ve aksamadan sürdürülmesinin sağlanmasını amaçlandığı söz edilen kararda, bu çerçevede Kanun kapsamında faaliyet gösteren okulların taşınır yahut taşınmazları üzerinde gerçekleştirilecek haciz süreçlerine birtakım sınırlamaların getirilebileceği anlatıldı. Buna rağmen, itiraz konusu kuralda, içinde bulunulan eğitim ve öğretim yılı içinde haczedilemeyecek taşınır ve taşınmaz mallar tarafından hiçbir ayrım yapılmadığının altı çizilen kararda, yeniden Kanun kapsamında faaliyet göstermekle birlikte öbür alanlarda da faaliyet gösteren şahısların eğitim ve öğretim faaliyetleriyle ilgili bulunmayan başka faaliyet alanlarıyla ilgili taşınır ve taşınmaz mallarının da haczedilemeyeceği kaydedildi.
Borçlunun haciz yasağı öngörülen müddet içinde mal varlığı üzerinde gerçekleştirebileceği tasarruf süreçlerine karşı alacaklının 2004 sayılı Kanun kararları uyarınca cezai kararların uygulanmasını isteme yahut iptal davası açabilme halinde tüzel imkanlara sahip bulunduğu belirtilen kararda, lakin bu kararların uygulanabilmesinin alacağın tahsil edilememiş olması kaidesine bağlandığı vurgulandı.
Bu bakımdan itiraz konusu kural sebebiyle haczedilme imkanı ortadan kalkan bir mal için direkt dava yoluna başvurulmasının mümkün olmadığı, alacağın tahsilinde önemli manada zorlanılmış olması durumunda da dava açılamayacağı anlatılan kararda, şunlar kaydedildi:
“Ayrıca cezai kararların direkt alacağın tahsil edilmesini sağlayıcı bir işleve sahip bulunmaması ve iptal davasının belirli kaidelerin varlığına bağlı, özel ispat şartları içeren bir dava tipi olduğu da dikkate alındığında anılan imkanlara sahip olunması alacaklı tarafından kâfi türel garantiyi sağlamaz. Yeniden kuralın anılan Kanun kapsamında düzenlenen haciz isteme mühleti, bu mühletin hesaplanması istikametinden getirilen istisnalar, vaktinde haciz istenmemesinin sonuçları, icra iflas hukukunda hacze bağlanan sonuçlar ile ihtiyati haciz kurumunun süreksiz hukuksal muhafaza fonksiyonu üzerindeki tesir ve sonuçları dikkate alındığında cebri icra hukukundaki başka pek çok alanda da alacaklı aleyhine sonuç doğurabileceği açıktır. Kural genel manada alacaklı ve borçlu ortasında gözetilmesi gereken menfaat istikrarını alacaklı aleyhine bozarak alacaklıya çok bir külfet yüklenmesine neden olabilmektedir.”
Kararda, açıklanan nedenlerle kuralın Anayasa’nın 5 ve 35. hususlarına ters bulunduğu ve iptal edildiği belirtildi.
Anayasa Mahkemesi tarafından, iptal nedeniyle doğacak hukukî boşluk kamu faydasını ihlal edecek nitelikte görüldüğünden, iptal kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak 1 yıl sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırıldı.
Memurlar
