CHP’nin 18 Nisan 2019 tarihli Bağlantı Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin birtakım kararlarının iptali istemiyle yaptığı müracaat Anayasa Mahkemesince karara bağlandı.
Yüksek Mahkeme, 30 Aralık 2020’de oy çokluğuyla kimi düzenlemeleri iptal etti. Münasebet, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Anayasa Mahkemesi, Bağlantı Başkanlığının Anadolu Ajansının (AA) bütçesi üzerindeki kontrol yetkisini öngören kuralı oy birliğiyle Anayasa’ya uygun buldu.
Münasebette, AA’nın faaliyetlerinin hala özel hukuk hukukî şahsı olarak devam ettiği, dava konusu kuralla temel olarak ajans ile devlet ortasındaki alakanın düzenlendiği belirtilerek şunlar kaydedildi:
“Dava konusu kurala nazaran başkanlığın, ajans üzerinde kontrol yetkisine sahip olduğu alanlardan birisi de bütçedir. Ajansın bütçesinin merkezi yönetim tarafından denetlenmesinin ajansın kendi faaliyetlerine ait kararları alma ve uygulama konusunda sahip olduğu yetkiyi, diğer bir deyişle özerkliğini ve tarafsızlığını olumsuz tarafta etkileyecek bir istikameti bulunmamaktadır. Bu prestijle ajansın bütçesinin başkanlıkça denetlenmesi Anayasa’nın 133. hususunun üçüncü fıkrasına alışılmamış değildir.”
Yüksek Mahkeme, ajansın bütçesinin yanı sıra faaliyetleri, örgütlenmesi ve insan kaynakları idaresi üzerindeki kontrolün de merkezi yönetim tarafından yapılmasını öngören kuralı ise iptal etti. Münasebette, şu tespitler yapıldı:
“Ajansın şirket olarak temel maksadı yurt içinde ya da yurt dışındaki olaylarla ilgili gerçek, çabuk, tarafsız, çağdaş, haber ve fotoğraf, manzara ve multimedya istihbaratı yaparak topladığı bilgiyi basın ve yayın abonelerine ulaştırmaktır.
Bu prestijle ajansın faaliyetlerinin yürütmenin içinde yer alan ve Cumhurbaşkanlığına bağlı başkanlıkça denetlenmesi ajansın özerkliğiyle bağdaşmadığı üzere yayınlarının tarafsızlığını da etkileme ihtimalini barındırmaktadır. Ajansın örgütlenmesi ve insan kaynakları idaresi üzerinde başkanlığın kontrol yetkisine sahip olması da ajansın kendi faaliyetlerine ait kararları alma ve uygulama konusundaki serbestisini ortadan kaldırdığından Anayasa’nın 133. unsurunun üçüncü fıkrasında garanti altına alınan kamu hukukî bireylerinden yardım gören haber ajanslarının özerkliği prensibiyle bağdaşmamaktadır.”
– “Sınırları meçhul bir alanı düzenleme yetkisinin verilmesi…”
Kontrole ait yol ve temellerin Başkanlıkça belirleneceğine yönelik ikinci kural da Anayasa Mahkemesince iptal edildi.
Bu iptale yönelik münasebette, “Ajansın kontrolüne ait temel prensipler konulmadan ve çerçeve çizilmeden Başkanlığa sonları meçhul bir alanı düzenleme yetkisinin verilmesi Anayasa’nın Cumhurbaşkanına tanıdığı düzenleme yetkisinin yönetime bırakılması sonucunu doğurmaktadır.” sözüne yer verildi.
Anayasa Mahkemesi, başkanlık ile ajans ortasında yapılacak mukavelede ajansın yöneticilerinin atanma yollarının da belirleneceğine ait üçüncü kuralı da iptal etti.
Bu iptale yönelik münasebette, “Anayasa’nın 133. unsurunda düzenlenen haber ajanslarının özerkliği, ajansın kendi idare ve örgütlenmesine ait kararları alma ve uygulama konusunda gerekli yetkiyle donatılmış olmasını ve ajansın dış tesirlere karşı korunmasını garanti altına almaktadır. Bu prestijle ajansın yöneticilerinin atanma yollarının her yıl yenilenen mukaveleyle belirlenmesi ajansın Anayasa’nın anılan hususu yeterince sahip olduğu özerkliği anlamsız kılmaktadır.” tespitine yer verildi.
– AA’nın İrtibat Başkanlığına bağlanmasına onay
CHP, kuralın, rastgele bir bakana bağlı olmayan ajansın başkanlığa bağlanması sonucunu doğurduğunu, bu durumun özel şirket niteliğine sahip ajansın türel statüsüyle bağdaşmadığını öne sürerek bu düzenlemenin de iptalini istedi.
Anayasa Mahkemesi kuralın yürütme yetkisine ait olduğuna, bu nedenle iptal isteminin reddine hükmetti.
Memurlar