AK Parti İnsan Hakları Başkanlığı, AK Parti periyotlarında hayata geçirilen diyaneti özgürlükler ortamındaki adımları raporlaştırdı. Raporda yaklaşık 50 yıllık aradan sonra bir Rum yayınevinin faaliyete başladığı, bir Süryani köyünün isminin iade edildiği belirtildi. Umumî seçimlerde Ermeni ve Süryani vatandaşların milletvekili seçilerek TBMM’ye girdiği, Edirne Büyük Sinagogu’nda 41 yıl sonra birinci kez düğün merasimi yapıldığı hatırlatıldı. Raporda ayrıyeten azınlıkların gayrimenkullerinin iadesi, mekteplerine verilen maddi destekler ve ibadethanelerinin restore edilmesi üzere atılan adımlar anlatıldı. Uzun yıllar boyunca örtük kalan azınlık ibadethanelerinin açılmasına vesile olmasının yanı sıra ayin ve merasimlerin düzenlenmesine de ortam sağlandığı belirtildi. Türkiye’nin attığı adımlardan kimileri şunlar:
BİN 15 ARAZİ İADE EDİLDİ
Bin 15’ten fazla arazi geri verilirken Ermeni Cemaati Vakfına 400’den fazla gayrimenkul iade edildi. 2018 yılında Vakıflar Umum Müdüriyeti yönetimindeki kilise ve sinagog üzere ibadethanelerin azınlık vakıflarına bedelsiz tahsisinin önü açıldı.
AZINLIK EĞİTİMİNE DESTEK
Ulusal Eğitim Bakanlığı, 2010 yılında Ermenice ders kitapları hazırladı. 2014 yılında ise birinci kez Süryani anaokulu açıldı. Tekrar tıpkı yıl içerisinde azınlık mekteplerine birinci maddi yardım yapıldı ve azınlık mekteplerinin talebelerinin “din” dersi testlerinden muaf tutulduğu liselere giriş imtihanından birinci kere Ulus Hususî Ortaokulu imtihanına girdi. 2015 yılında da Gökçeada Hususî Rum Ortaokulu birinci kez, Lisesi ise 40 yıl sonra tekrar açıldı ve Ermeni mekteplerinde eğitim gören 218 talebeye, diyanet kültürü ve ahlak haberi testinden Hristiyanlıkla ilgili sorular birinci kez Ermenice soruldu.
13 İBADETHANE RESTORE EDİLDİ
Gökçeada Aya Nikola Kilisesi, Gökçeada Aya Marina Rum Ortodoks Kilisesi, Hatay İskenderun Süryani Katolik Kilisesi, Hatay İskenderun Rum Katolik Kilisesi, Diyarbakır Sur Ermeni Protestan Kilisesi, Gaziantep Nizip Fevakani Kilisesi, Gaziantep Şahinbey Havra, Ayvalık Cunda Taksiyarhis (Ayanikola) Kilisesi, İskenderun Arsuz Maryo Hanna Kilisesi, İstanbul Edirnekapı Aya Yorgi Kilisesi, Hatay Yayladğı Rum Ortadoks Kilisesi, Sveti Stefan Kilisesi, ayrıyeten terör örgütü PKK tarafından akına maruz kalıp zarar gören Surp Giragos ve Mar Petyun Keldani Kiliseleri restore edildi.
AZINLIKLARA EŞİT HAK VERİLDİ
2012 yılında yaklaşık 50 senelik bir aradan sonra bir Rum yayınevi faaliyete geçti. 2015 yılında ise Türkiye’de bir Süryani köyünün ismi iade edildi. Tekrar birebir yıl içerisinde 1915 vukuatlarının yıl dönümünde yapılan ayine bir Türk hükümeti temsilcisi resmi olarak katıldı. 2015 umum seçimlerinde Ermeni ve Süryani vatandaşlar milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi. 2016 yılında ise insan haklarına da hilâf olan devlet kayıtlarındaki soy kodu pratiği kaldırıldı.
İBADETLERİNİN ÖNÜ AÇILDI
2010 yılında Trabzon Sümela Manastırı’nda 88 yıl sonra birinci ayin düzenlendi. 2015 yılında milletlerarası Holokost Kurbanlarını Anma Günü sebebiyle birinci kere Ankara’da bir anma merasimi yapıldı. Yeniden birebir yıl içerisinde Türkiye Yahudileri birinci kere kamuya açık bir meydanda Hanuka Bayramı’nı kutladı. 2016 yılında “Ta Fota (Işıklar) Bayramı, 1922’den sonra İzmir’de birinci sefer kutlanırken tıpkı yıl içerisinde Edirne Büyük Sinagogu’nda 41 yıl sonra birinci kez düğün merasimi yapıldı ve gayrimüslim bir milletvekilinin talebi üzerine TBMM’de birinci kere pazar ayini için ara verildi.
İBADETHANELER TEK TEK AÇILDI
AK Parti hükümetleri periyodunda açılan azınlık ibadethaneleri şunlar:
2010: Trabzon Sümela Manastırı (90 yıl sonra)
2010: Van Ahtamar Ermeni Surp Haç Kilisesi (95 yıl sonra)
2011: Diyarbakır Surp Giragos Ermeni Kilisesi (32 yıl sonra)
2015: Avrupa’nın en büyük sinagogu olan Edirne Büyük Sinagogu (46 yıl sonra)
2016: İstanbul’daki tek ahşap sinagog olan İştipol Sinagogu (65 yıl sonra)
2018: Batman’ın Gerçüş’teki Aziz Aho Manastırı (100 yıl sonra)
Azınlık vakıflarına ilişkin 1.015’ten fazla arazi ve 400’den fazla gayrimenkul iade edildi. 2018’de Vakıflar Umumi Müdüriyeti yönetimindeki kilise ve sinagog üzere ibadetlerin azınlık vakıflarına bedelsiz tahsisin önü açıldı.
Haluk Karakaya
Memurlar
