Olayda; Davalının avukatı olan davacının, açtığı işe iade davasının davalı lehine sonuçlanmasından sonra, açılacak tam yargı davası için davalının öbür avukata vekaletname vereceğini söyleyerek davacıya vekalet alakasının sona erdiğine ve davacıyı ibra ettiğine dair imzalı bir yazı vermiştir.
Lakin davacının yanında sigortalı olarak çalışan avukatın ibranameyi fark etmeyerek davalı hakkındaki tam yargı davasını da öteki davalarla birlikte açtığı, durumu fark eden davacının davanın hataen açıldığını belgelemek istediği lakin bu sırada ibranameyi kaybettiği, bunun üzerine davalı tarafından davacıya noter aracılığıyla bir ihtarname gönderilerek mesleğinin gerektirdiği hassasiyeti göstermediği teziyle 6.000,00 TL ödemediği takdirde davacı hakkında yasal yollara gideceğini, İstanbul Barosuna ve Cumhuriyet Savcılığına şikayette bulunacağını bildirdiği, davacının rastgele bir ödeme yapmaması üzerine davalının İstanbul Barosuna ve Kadıköy Cumhuriyet Başsavcılığına şikayet dilekçesi verdiği, ayrıyeten Kadıköy 3. Asliye Hukuk Mahkemesinde maddi – manevi tazminat istemiyle dava açtığı, davacı hakkında vazifesi ihmal cürmünden açılan kamu davasında yargılama yapıldığı sırada davacının ibranameyi bir diğer belge içinde bularak mahkemeye sunduğu, davalının mahkemedeki beyanında ibranamenin altındaki imzanın kendisine ilişkin olmadığını belirterek imza inkarında bulunduğu, Ağır Ceza Mahkemesince yaptırılan imza incelemesi sonucu ibranamedeki imzanın davalıya ilişkin olduğunun belirlendiği, bunun üzerine davacının beraatına karar verilmiştir.
Bu olay üzerine avukat karşı tarafa iftira davası açmış ve lokal mahkeme tazminata hükmetmiştir.
Fakat, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi bu kararı bozmuştur. Lokal mahkeme kararı ise direnme kararı vermiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Heyeti avukatı haklı bularak direnme kararını onamıştır. Kararın münasebetinde şu konulara yer verilmiştir:
Eldeki davada, davalının vekalet bağının sona erdiğine ve davacıyı ibra ettiğine dair imzalı bir yazı vermiş olmasına karşın, davacının ibranameyi kaybetmesi üzerine davacı hakkında gerek Cumhuriyet Savcılığına, gerek İstanbul Barosuna şikayet dilekçeleri vermek, gerekse hukuk mahkemesinde tazminat talebiyle dava açmak suretiyle hak arama özgürlüğünün berbata kullanıldığı, Anayasal şikayet hakkının hudutlarının aşıldığı ve böylelikle davacının kişilik haklarına atakta bulunduğu konusunda rastgele bir uyuşmazlık bulunmamaktadır.
T.C. Yargıtay Hukuk Genel Konseyi
2017/1372 E.
2018/1106 K.
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar ortasındaki “manevi tazminat” davasından ötürü yapılan yargılama sonunda, İstanbul Anadolu 20. (Kapanan Ümraniye 3.) Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 14.09.2012 gün ve 2004/95 E. 2012/551 K. sayılı kararın davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 26.12.2013 gün ve 2013/1940 E., 2013/20648 K. sayılı kararı ile,
“…1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı ispatlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, bilhassa kanıtların değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine nazaran davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları reddedilmelidir.
2-Diğer temyiz itirazına gelince; dava, haksız şikayet nedeniyle uğranılan manevi zararın ödetilmesi istemine ilişkindir. Lokal mahkemece, istemin bir kısmı kabul edilmiş; karar, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı vekili, davacının daha evvel davalının vekilliğini yaptığını, davalının, kendi verdiği ve vekalet bağının sona erdiğine dair ibranameye karşın, onun kaybolduğunu zannederek; müvekkilinden şantaj yoluyla para istediği, müvekkilinden para alamayan davalının savcılığa ve baroya şikayette bulunduğunu ayrıyeten hukuk mahkemesinde tazminat davası açtığını, müvekilinin beraat ettiğini, davalının haksız şikayetleri ile davacının kişilik haklarına hücumda bulunduğunu belirterek; manevi tazminat istemli eldeki bu davayı açmıştır.
Davalı vekili, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece, şikayetin haksız olduğu münasebeti ile manevi tazminatın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kişilik hakları hukuka alışılmamış olarak atağa uğrayan kimse manevi tazminat ödetilmesini isteyebilir. Yargıç, manevi tazminatın fiyatını belirlerken, taarruz oluşturan hareket ve olayın özelliği yanında tarafların kusur oranını, sıfatını, işgal ettikleri makamı ve başka toplumsal ve ekonomik durumlarını da dikkate almalıdır. Fiyatın belirlenmesinde her olaya nazaran değişebilecek özel durum ve şartların bulunacağı da gözetilerek takdir hakkını etkileyecek nedenleri karar yerinde objektif (objektif) olarak göstermelidir. Zira yasanın takdir hakkı verdiği durumlarda yargıcın, hukuk ve adalete uygun karar vereceği Uygar Kanun’un 4. unsurunda belirtilmiştir. Takdir edilecek bu para, ziyana uğrayanda manevi huzuru doğurmayı gerçekleştirecek tazminata emsal bir fonksiyonu (fonksiyonu) olan özgün bir nitelik taşır. Bir ceza olmadığı üzere malvarlığı hukukuna ait bir zararın karşılanmasını da maksat edinmemiştir. O halde bu tazminatın hududu onun hedefine nazaran belirlenmelidir. Takdir edilecek meblağ, var olan durumda elde edilmek istenilen doyum (tatmin) hissinin tesirine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır.
Davaya mevzu olayda, olayın gelişimi, bilhassa olay tarihi ve üstte açıklanan unsurlar gözetildiğinde, karar altına alınan manevi tazminat fazladır. Daha alt seviyede manevi tazminata hükmedilmek üzere kararın bozulması gerekmiştir…” gerekçesiyle bozularak evrak yerine geri çevrilmekle yine yapılan yargılama sonunda mahkemece evvelki kararda direnilmiştir.
HUKUK GENEL ŞURASI KARARI
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının müddetinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve belgedeki evraklar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, haksız şikayet nedeniyle kişilik haklarına ataktan kaynaklanan manevi tazminat istemine ilişkindir.
Davacı vekili müvekkilinin bir periyot davalının avukatlığını yaptığını, davalı ile birlikte bir çok memurun işlerine son verilmesi nedeniyle Ümraniye Belediyesi aleyhine İstanbul Yönetim Mahkemesinde iptal davaları açtığını, bu davaların hepsini kazanarak işe iade kararları aldığını, bu kararların onanması halinde açılacak tam yargı davaları için hazırlık yaptıkları sırada davalı ile ofisinde görüştüğünü, bu sırada davalının diğer avukata vekaletname vereceğini söyleyerek müvekkiline ibrayı da içeren vekalet münasebetinin sona erdiğine dair bir yazı verdiğini, lakin müvekkilinin yanında sigortalı olarak çalışan avukatın ibranameyi fark etmeyerek davalı hakkındaki tam yargı davasını da başka davalarla birlikte açtığını, durumu fark eden müvekkilinin davanın hataen açıldığını belgelemek istediğini fakat tüm aramalarına karşın ibranameyi bulamadığını, davalıdan tekrar ibraname istemesi üzerine davalının müvekkilini tehdit ettiğini ve şantaj yaptığını, daha sonra davalının noter ihtarnamesi ile 6.000,00 TL vermediği takdirde hakkında yasal yollara gideceğini bildirdiğini, müvekkilinden para alamayan davalının savcılığa cürüm duyurusunda bulunduğunu, soruşturma müsaadesi verilmesi ve son soruşturmanın açılması basamaklarından sonra müvekkilinin ibranameyi bir diğer belge içinde bularak mahkemeye sunduğunu, davalının bu kere de imza inkarında bulunarak müvekkilinin sahtecilik hatasından cezalandırılmasını istediğini, Ağır Ceza Mahkemesince yaptırılan imza incelemesi sonucu ibranamedeki imzanın davalıya ilişkin olduğunun belirlenmesi üzerine müvekkili hakkında beraat kararı verildiğini, davalı hakkında iftira kabahatinden hata duyurusunda bulunulduğunu, davalının ayrıyeten müvekkili hakkında İstanbul Barosuna da şikayet dilekçesi verdiğini, Baro İdare Kurulunca hala ceza yargılamasının sonucu beklenmekte ise de, müvekkilinin şu an itibariyle hala kayıtlarda şikayet edilen avukatlar ortasında yer aldığını, davalının bununla da kalmayıp Kadıköy 3. Asliye Hukuk Mahkemesinde maddi – manevi tazminat davası açtığını, sonuç olarak davalının kendi verdiği ve vekalet alakasını sona erdiğine dair ibranameye karşın, müvekkilinin bulamamasından faydalanarak gerek cezai istikametten, gerek baroya şikayet, gerekse hukuk mahkemesinde tazminat talebiyle verdiği dilekçelerinde de kullandığı lisan ve suçlamalarla müvekkilinin kişilik haklarına taarruzda bulunduğunu ileri sürerek 15.000,00 TL manevi tazminatın haksız fiil tarihi olan 23.12.2002 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili davacının dayandığı azilname ve ibranamenin tarihsiz olduğunu, müvekkilinin bu türlü bir evrak imzaladığını hatırlamadığını, davacının mahkemeye sunulması için imzalattığı öbür dokümanlarla birlikte imzalatılmış olabileceğini düşündüğünü, ibranameden haberi olmadığından imza itirazında bulunduğunu, davasının geç açılması nedeniyle ziyana uğrayan müvekkilinin anayasal şikayet hakkını kullanarak yasal yollara başvurduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
Lokal mahkemece davalının şikayet ve dava hakkını haksız bir biçimde ve manevi tazminatı gerektirecek yükte kullandığı, manevi tazminat ölçüsünün ise, tarafların sosyo-ekonomik durumları, davacının olaydan duyduğu elem ve rencide duygusu dikkate alınarak ve davalının ağır kastı da gözetilerek lakin manevi tazminatın bir zenginleşme aracı olmayacağı, öte yandan davacının duyduğu acı ve elemi de bir nebze hafifletecek ölçüyle belirlendiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne, 6.000,00 TL manevi tazminatın baroya yazdığı şikayet dilekçesinin tarihi olan 23.12.2002 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Davalı vekilinin temyizi üzerine karar Özel Dairece üstte açıklanan münasebetlerle bozulmuştur.
Lokal mahkemece davalının şikayetinin yıllarca vekilliğini yapan avukatına karşı olduğu, vekalet alakasının gerektirdiği ahde vefa ve geçmişin hukukuna hürmetin bir kenara bırakılarak sadece bir ölçü para alabilmek için, karşı tarafı mesleğinden edebilecek, kamu hizmetlerinden yasaklanmasını gerektirebilecek bir iftira atıldığı, bu konunun her ne kadar kesinleşmemişse de ceza mahkemesi kararıyla vurgulandığı, davacı avukatın yıllarca disiplin soruşturmasına, ceza soruşturmasına muhatap olup sonunda da yargılandığı, hem mesleği hem istikbali kelam konusu olduğundan çok etkilendiği ve endişelendiği, mesleksel taraftan de küçük düştüğü, prestij kaybına uğradığı, bu olayda 6.000,00 TL manevi tazminatın az olduğunun tartışılabileceği fakat katiyetle çok olduğunun söylenemeyeceği belirtilerek ve evvelki münasebetler tekrar edilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme kararını davalı vekili temyiz etmiştir.
Direnme yoluyla Hukuk Genel Konseyi önüne gelen uyuşmazlık: davalının haksız şikayet teşkil eden hareketi nedeniyle kişilik hakları akına uğrayan davacı faydasına takdir edilen manevi tazminat ölçüsünün fazla olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
Uyuşmazlığın tahliline geçilmeden evvel, hususa ait yasal düzenleme ve unsurların ortaya konulmasında fayda vardır:
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 24. hususunda:
“Hukuka ters olarak kişilik hakkına saldırılan kimse, yargıçtan, hücumda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir.
Kişilik hakkı zedelenen kimsenin isteği, daha üstün nitelikte özel yahut kamusal fayda yada kanunun verdiği yetkinin kullanılması sebeplerinden biriyle haklı kılınmadıkça, kişilik haklarına yapılan her akın hukuka terstir.” kararı yer almaktadır.
Dava konusu haksız aksiyonun gerçekleştiği tarihte yürürlükte bulunan 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun “Şahsi Menfaatlerin Haleldar Olması” başlıklı 49. unsurunda ise:
“Şahsiyet hakkı hukuka muhalif bir halde tecavüze uğrayan kişi, uğradığı manevi ziyana karşılık manevi tazminat namıyla bir ölçü para ödenmesini dava edebilir.
Hakim, manevi tazminatın ölçüsünü tayin ederken, tarafların sıfatını, işgal ettikleri makamı ve öbür toplumsal ve ekonomik durumlarını da dikkate alır.
Hakim, bu tazminatın ödenmesi yerine, öbür bir tazmin sureti ikame yahut ek edebileceği üzere tecavüzü kınayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu kararın basın yolu ile ilanına da hükmedebilir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava ve karar tarihinde yürürlükte bulunan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “Kişilik hakkının zedelenmesi” başlıklı 58. hususunda de:
“Kişilik hakkının zedelenmesinden ziyan gören, uğradığı manevi ziyana karşılık manevi tazminat ismi altında bir ölçü para ödenmesini isteyebilir.
Hakim, bu tazminatın ödenmesi yerine, öteki bir giderim biçimi kararlaştırabilir yahut bu tazminata ekleyebilir; bilhassa saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın yayımlanmasına hükmedebilir.” formunda düzenleme bulunmaktadır.
Türk Uygar Kanunu’nun 24. ve 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 49. (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 58.) unsurları ile muhafaza altına alınan kişilik hakları, ferdî varlıkların korunmasıyla ilgilidir. Şahsî varlıklar, bedensel ve ruhsal tamlık ve ömür ile nesep üzere insanın, insan olmasından güç alan varlıklar ya da kişinin ismi, onuru ve sır alanı üzere dolaylı varlıklar olarak iki kesitlidir.
Görüldüğü üzere; BK’nın 49. (6098 sayılı TBK’nın 58.) hususu mucibince kişilik hakları hukuka karşıt olarak taarruza uğrayan kimse manevi tazminata hükmedilmesini isteyebilir.
Burada kural olarak direkt doğruya ziyan görme şartı aranmaktadır. Lakin kişilik bedellerinin kapsam ve çerçevesi, yerleşik bedel yargılarına ve ömür tecrübesine bağlı olarak belirlenmelidir. BK’nın 49. hususu genel bir düzenleme olup, öngördüğü şartlar gerçekleştiğinde, ruhsal ahenk istikrarı sarsılanın, kişilik kıymetlerine taarruz nedeniyle manevi tazminat isteyebilmesi imkanı vardır.
Manevi tazminat isteminin temelinde, davalının haksız aksiyonu yatmaktadır. Bilindiği üzere haksız hareketin ögeleri, hukuka alışılmamış fiil, kusur, ziyan ve fiil ile ziyan ortasında illiyet bağı bulunmasıdır.
Öte yandan, mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 47. (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 56.) unsurunda düzenlenen manevi tazminatta kusurun gerekmediği, lakin takdirde tesirli olabileceği, 22.06.1966 tarih ve 1966/7 E., 1966/7 K. sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıkça vurgulanmıştır. Bu kararın münasebetinde, takdir olunacak manevi tazminatın meblağını etkileyecek özel hal ve koşullar da açıkça gösterilmiştir. Bunlar her olaya nazaran değişebileceğinden, hakim bu hususta takdir hakkını kullanırken, ona tesirli olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere nazaran isabetli bir biçimde göstermelidir.
Tekrar Borçlar Kanunu’nun 47. (Türk Borçlar Kanunu’nun 56.) hususu kararına nazaran, hakimin, özel halleri göz önünde tutarak, manevi ziyan ismi ile hak sahibine verilmesine karar vereceği meblağ adalete uygun olmalıdır. Hakim, manevi tazminatın ölçüsünü tayin ederken akın teşkil eden aksiyon ve olayın özelliği yanında tarafların kusur oranını, sıfatını, işgal ettikleri makamı ve öteki toplumsal ve ekonomik durumlarını da dikkate almalıdır. Ölçünün belirlenmesinde her olaya nazaran değişebilecek özel hal ve koşulların bulunacağı da gözetilerek takdir hakkını etkileyecek nedenleri karar yerinde objektif olarak göstermelidir. Zira kanunun takdir hakkı verdiği konularda hakimin hukuka ve hakkaniyete nazaran karar vereceği Türk Uygar Kanunu’nun 4. unsurunda belirtilmiştir. Hükmedilecek bu para, ziyana uğrayanda manevi huzuru doğurmayı gerçekleştirecek tazminata misal bir işlevi olan özgün bir nitelik taşır. Manevi tazminat bir ceza olmadığı üzere mal varlığı hukukuna ait bir zararın karşılanmasını da maksat edinmemiştir. O halde bu tazminatın hududu onun maksadına nazaran belirlenmelidir. Takdir edilecek ölçü, mevcut halde elde edilmek istenilen tatmin hissinin tesirine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır.
Tüm bu açıklamalar ve yasal düzenlemeler ışığında somut olay incelendiğinde;
Davalının avukatı olan davacının, açtığı işe iade davasının davalı lehine sonuçlanmasından sonra, açılacak tam yargı davası için davalının öteki avukata vekaletname vereceğini söyleyerek davacıya vekalet münasebetinin sona erdiğine ve davacıyı ibra ettiğine dair imzalı bir yazı verdiği, fakat davacının yanında sigortalı olarak çalışan avukatın ibranameyi fark etmeyerek davalı hakkındaki tam yargı davasını da başka davalarla birlikte açtığı, durumu fark eden davacının davanın hataen açıldığını belgelemek istediği lakin bu sırada ibranameyi kaybettiği, bunun üzerine davalı tarafından davacıya noter aracılığıyla bir ihtarname gönderilerek mesleğinin gerektirdiği hassasiyeti göstermediği teziyle 6.000,00 TL ödemediği takdirde davacı hakkında yasal yollara gideceğini, İstanbul Barosuna ve Cumhuriyet Savcılığına şikayette bulunacağını bildirdiği, davacının rastgele bir ödeme yapmaması üzerine davalının İstanbul Barosuna ve Kadıköy Cumhuriyet Başsavcılığına şikayet dilekçesi verdiği, ayrıyeten Kadıköy 3. Asliye Hukuk Mahkemesinde maddi – manevi tazminat istemiyle dava açtığı, davacı hakkında misyonu ihmal kabahatinden açılan kamu davasında yargılama yapıldığı sırada davacının ibranameyi bir öbür evrak içinde bularak mahkemeye sunduğu, davalının mahkemedeki beyanında ibranamenin altındaki imzanın kendisine ilişkin olmadığını belirterek imza inkarında bulunduğu, Ağır Ceza Mahkemesince yaptırılan imza incelemesi sonucu ibranamedeki imzanın davalıya ilişkin olduğunun belirlendiği, bunun üzerine davacının beraatine karar verildiği, beraat kararı ile birlikte davalı hakkında hata duyurusunda bulunulduğu, açılan kamu davasının yargılaması sonucu davalının iftira cürmünden cezalandırılmasına karar verildiği, lakin temyiz kademesinde zamanaşımına uğradığı, davacı hakkında Baro İdare Kurulunca yapılan disiplin soruşturmasında ceza yargılamasının sonucunun beklendiği, davacının yıllarca İstanbul Barosu kayıtlarında şikayet edilen avukatlar ortasında yer aldığı anlaşılmaktadır. Hukuk mahkemesinde görülen tazminat davasının sonucunda ise ibraname alınmış olması nedeniyle davanın ezkaza açılmasında avukatın ihmal ve kusurunun bulunmadığı, rastgele bir ziyan oluşmadığı halde sehven dava açılmasından ve reddinden kar elde etmeye çalışmanın dürüstlük kuralına uygun düşmeyeceği üzere, kendi kusurundan doğan ziyanı talep etmenin yasaya uygun görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu kararın temyizi üzerine Yargıtay 13. Hukuk Dairesince onanarak katılaşmıştır.
Eldeki davada, davalının vekalet münasebetinin sona erdiğine ve davacıyı ibra ettiğine dair imzalı bir yazı vermiş olmasına karşın, davacının ibranameyi kaybetmesi üzerine davacı hakkında gerek Cumhuriyet Savcılığına, gerek İstanbul Barosuna şikayet dilekçeleri vermek, gerekse hukuk mahkemesinde tazminat talebiyle dava açmak suretiyle hak arama özgürlüğünün berbata kullanıldığı, Anayasal şikayet hakkının sonlarının aşıldığı ve böylelikle davacının kişilik haklarına akında bulunduğu konusunda rastgele bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Bunun yanında davacı lehine hükmedilen manevi tazminat ölçüsüne da bakıldığında olay tarihi, taraflar ortasındaki olayların gelişim hali, hakkındaki şikayetler üzerine soruşturma ve dava sürecinde davacı tarafından yaşanan hüzün ve telaş, mesleksel ve şahsî prestij kaybı ile tarafların ekonomik ve toplumsal durumları dikkate alındığında, hükmedilen manevi tazminatın ölçüsü makul olup, objektif ölçülere nazaran takdir edildiği ve fazla olmadığı kanaatine varılmıştır.
Hal bu türlü olunca lokal mahkemenin davalının hareketinin yükü ve meydana getirdiği sonuçlar itibariyle takdir edilen manevi tazminat ölçüsünün çok olmadığı gerekçesiyle verdiği direnme kararı yerindedir.
Açıklanan nedenlerle direnme kararı onanmalıdır.
SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının üstte açıklanan nedenlerle ONANMASINA, aşağıda dökümü yazılı (371,36 TL) harcın temyiz edenden alınmasına, gerekli temyiz ilam harcı peşin alındığından öteki harç alınmasına yer olmadığına, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere 16.05.2018 gününde oy çokluğu ile karar verildi.
Memurlar
