Dünyayı tesiri altına alan corona virüs salgınında, araştırmacılardan aşıyla ilgili haberler gelmeye devam ediyor.
Pfizer/BioNTech aşısının yüzde 95, Moderna yüzde 94,5, AstraZeneca/Oxford ise ortalama olarak yüzde 70 oranında müdafaa sağladığını açıkladı. Aşıların ne vakit kullanılmaya başlanacağı merak ediliyor. Pekala, aşılar kullanılmaya başladığında öncelik kimlerin olacak?
Aşı talebinin, arzdan fazla olacağı öngörüldüğü için birinci aylarda aşının yalnızca muhakkak bir kısma yapılması bekleniyor.
Dünyanın dört bir yanındaki sıhhat bakanlıkları, kendi ülkelerinde aşı dağıtımına öncelik verecekleri listeleri oluşturmaya başladı.
KİM DAHA SAVUNMASIZ?
Fransa’da, virüsle ilgili bilimsel müşavere organları, hem yaşları hem de mesleği gereği daha savunmasız durumda olan insanları aşı için yüksek öncelikli olarak belirledi.
Lakin, aşı dozları sınırlıyken hangi kesitin daha savunmasız olduğuna nasıl karar verilecek?
Örneğin, Paris’te tüm gün yolcularıyla kapalı bir alanı paylaşan 26 yaşındaki taksi sürücüsü ile Provence’teki villasından konuttan çalışan 69 yaşındaki yatırımcı ortasında seçim yapmak zorunda kalınabilir.
ABD’de aşı onayından sonra Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezlerinin kararıyla, aşıda kimlerin öncelikli olacağının netleşmesi bekleniyor. Ulusal Bilim, Mühendislik ve Tıp Akademileri, ırksal eşitsizlikleri ele almayı “ahlaki bir zorunluluk” olarak nitelendirdi.
Kimi ülkeler ayrıyeten virüsü yaymak için büyük potansiyele sahip kümeleri hedeflemek istiyor. Örneğin hapishaneler, dünya çapında enfeksiyon riskinin en yüksek olduğu noktalardan biri.
JAPONYA’DA YAŞLILAR ÖNCELİKLİ
Sıhhat çalışanlarında bile kimlerin öncelikli olacağı tartışma yarartıyor. Britanya’nın Ulusal Sıhhat Servisinde 1.4 milyon kişi çalışıyor. Fakat hepsi corona virüs hastalarıyla temasta bulunmuyor.
Birçok vazifeli, Covid-19’dan mevt riski en yüksek olan ileri yaştakilerin öncelikli olması gerektiğini düşünüyor. Sıhhat Bakanlığı’nın bu ay yaptığı açıklamaya nazaran Japonya, tıbbi riskler doğrultusunda aşıların en ön sıradaki yaşlılara dağıtılmasını hedefliyor.
Avrupa’da da sıhhat vazifelileri, virüsten en çok etkilenen Belçika, İngiltere, İspanya’da bakım konutları sakinleri ve bakıcıları erken aşılamaya yönelecek üzere görünüyor.
East Anglia Üniversitesi’nden Prof. Paul Hunter, “Sağlık çalışanlarını ve bakım konutu sakinlerini açıkça korumak istiyorsunuz. Son derece savunmasızlar. Pekala ya temel personeller? Bu çok daha büyük bir küme. Bu kararları vermek zorunda olmadığım için memnunum lakin birisinin vermesi gerekiyor” dedi.
Uzmanlar, kararların şeffaf olması ve sırf yetkililer yahut siyasetçiler değil toplum tarafından kabul edilen kriterlere dayanması gerektiğini söylüyorlar.
Hükütmetlerin neden bir kümesi başkasına tercih ettiğini anlamak vatandaşların sabırla sıralarını beklemelerini sağlamak açısından çok değerli.
Almanya’nın aşı komitesi yıl sonundan evvel kimin aşıya erken erişim hakkı verileceği konusunda araştırmaya dayalı bir sıralama sunacağını açıkladı.
Alman komitesi, “Kanıta dayalı nedenlerle, öncelik sıralamalarının neden makul kümelere verildiğini şeffaf hale getireceğiz” dedi.
Japonya, 2021’in ortasına kadar tüm nüfusa aşı sunma kelamı verdi. Bu halde Olimpiyatların yapılacağı tarihe kadar aşılamanın tamamlanması düşünülüyor. Japonya bu planını gerçekleştirmek için çeşitli potansiyel aşı üreticilerine tedarik için ön sipariş verdi.
Oxford Üniversitesi’nden Philip Clarke, öncelik listelerinin aciliyetinin, aşıların yaygın olarak bulunmasının ne kadar süreceğine bağlı olduğunu söyledi.
Aşılar onaylanmadan ön sipariş vermeyi göze alamayan daha küçük ve daha fakir ülkeler için hiyerarşi daha da kritik olacak.
Clarke, bireyler ve ekonomiler için sözün tam manasıyla bir mevt kalım problemi olabileceğinden, bu mevzunun birden fazla toplumda şimdi daha geniş bir kamusal tartışma olmamasına şaşırdığını belirtti.
Almanya’nın aşı komitesi, bilhassa toplumdaki değerli fonksiyonları yerine getiren ve kolaylıkla yeri doldurulamayan şahıslara aşı yapılması gerektiğini söyledi.
Almanya bu çalışanların halk salığı görevlilieri, polisler, itfaiyeciler ve öğretmenler olduğunu öne sürüyor.
Endonezya’da hükümet, ekonomiyi ayakta tutmak için genç emekçileri müdafaanın daha kıymetli olduğunu vurguluyor.
SİYASİ ÖNDERLERE ÖNCELİK VERİLMELİ Mİ?
Pekala ya siyasi başkanlar? Meclis ve Senato üyeleri yahut Alman Federal Meclisi, İngiliz Parlamentosu ve Çin’deki Ulusal Halk Kongresi üyeleri yaş ve sıhhat konuları dışında öncelikli erişime sahip olmalı mı?
Dünya Sıhhat Örgütü, hükümet başkanları için erken erişimin mantıklı olduğunu daha evvel belirtmişti.
Devlet Lideri Vladimir Putin’in kızının aşı olduğu Rusya’da Sputnik V aşısından binlerce doz uygulandı.
Covid-19 servislerindeki sıhhat çalışanları birinci aşı olanlar ortasındaydı. Rusya’nın aşısını geliştiren Gamaleya Ulusal Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Merkezi yöneticisi Alexander Gintsburg’a nazaran sıhhat çalışanlarının 45 binden fazlasına aşı yapıldı.
ÇİN ÖNCELİĞİ YURTDIŞINA GİDECEKLERE VERECEK
Çin’de ise yetkililer, ticarette değerli olan kargo gemilerinin yüklenmesi ve boşaltılması konusunda hayati bir hizmet sunan liman emekçilerini de bu öncelikli listeye dahil etmek istiyor.
Çin’de, ana risk dışarıdan gelen hadiseler olduğu için birinci olarak kimin aşılanacağının hesaplanması öbür ülkelerden farklı bedellendiriliyor.
Çin, yeni bir olay kümesi ortaya çıktığında bir kentteki her sakini test etmek üzere kapsamlı tedbirlerle virüsün ülke içinde yayılmasını büyük ölçüde bastırdı.
Çin, acil kullanım aşıları için öncelik verilen kümeler ortasına denizaşırı seyahat planları olan vatandaşları koydu.
Vatandaşlarının virüsü konuta getirmesini engellemenin yanı sıra, pandeminin Çin’deki kökenleri nedeniyle birçok yerde Çin zıddı hassaslığın yüksek olduğu bir vakitte, Çin vatandaşlarının denizaşırı virüs taşıyıcısı olma riskini de azaltmak istediler.
Çin Ulusal Sıhhat Kurulu’nda yetkili olan Zheng Zhongwei, geçen ay genel nüfusun aşı erişimi için üç kademede sınıflandırıldığını söyledi: Yüksek riskli çalışma ortamlarında olanlar, savunmasız kümeler ve genel halk. Savunmasız kümeler ortasında Çin’deki çocuklar da var.
Memurlar
