Türk Lisan Kurumunca “akraba ve yakın arkadaşları kayırma” olarak çevrilen nepotizm kavramı, son yıllarda kamu kurumlarındaki uygulamalarından ötürü bilimsel faaliyetlerin tanınan çalışma alanı haline gelmeye başlamıştır. Üniversiteler ise son vakitlerde bu cinsten uygulamalar ile başat rol üstlenerek akademinin ruhuna tezat bir tavır içine girmiştir. Üniversitelerin idari ve akademik açıdan özerk olması, Yükseköğretim Konseyinin kontrol sürecini işletememesi, yaptırımların yetersiz kalması üzere nedenlerle, üst idarenin başında ya da etrafında olan insanların keyfi halde karar almalarına ve kamu gücünü yakın etrafındaki insanların hizmetine sunmalarına sebep olmaktadır.
Daha evvelce Rektör Eşi, Rektör Oğlu, Rektör Damadı üzere farklı makûs örneklerini sizlere sunduğumuz konular, son vakitlerde Rektörün yönetimsel açıdan en yakınında olan Rektör Yardımcılarına sirayet etmiş durumda. Hatta birtakım üniversitelerde daha alt idare durumundaki şahıslarında bu kervana dahil olduğunu gözlemlemekteyiz.
Çok yakın tarihte Eskişehir Osmangazi Üniversitesinde vazifeli Rektör Yardımcısının kızının Hukuk Fakültesine kelamlı imtihanla alınması, mevcut şartlar içerisinde hukuka uygun olarak görülse de, kamuoyu önünde ki algısı nepotizmin somut bir örneği olarak yansımıştır.
Buna benzeri bir durumun da Trakya Üniversitesinde yaşandığı tezi bulunmaktadır. 30 Aralık 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Eğitim Fakültesi Zihin Engelliler Eğitimi Anabilim Kolu Öncelikli Alan iki adet Araştırma Vazifelisi alım ilanında “Özel Eğitim yahut Engelli Çalışmaları alanında doktora yapıyor olmak” kuralı aranmıştır.
Kelam konusu takımlara ait ön kıymetlendirme sonuçları 19 Ocak 2021 günü duyurulmuş, iki kişilik alım için müracaatta bulunan sekiz kişi kelamlı imtihana davet edilmiştir. 26 Ocak 2021 günü yapılan kelamlı imtihanlar sonucunda, imtihan sonuçlarını ve kazanan adayları gösterir kesin liste 28 Ocak 2021 günü ilan edilmiştir.
İmtihan sonuçlarını incelediğimizde; ön değerlendirmede 7 nci sırada bulunan ve kelamlı imtihan sonrası 2 nci sırada asıl aday olarak ilan edilen S*** S**** P**** Z****’in ilgili üniversitede Rektör Yardımcısı olarak vazife yapan bir öğretim üyesinin eşi olduğu tez edilmektedir.
Yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanı istihdamını düzenleyen mevzuatta, üniversitenin akademik ünitelerinde ilan edilen takımlara rektör, rektör yardımcısı, dekan yahut enstitü/yüksekokul müdürü üzere akademik idare organlarının başında olan şahısların akrabalarının başvurusunu engelleyen bir düzenleme bulunmamaktadır. Her Türk vatandaşı üzere Rektörün-Rektör Yardımcısının eşleri ve oğulları başvurup başarılı olmaları halinde atanma hakkına sahiptirler.
Lakin, bir konunun maddelerle sonlandırılmamış olması, onun ahlaki ve etik açıdan tartışılabilir olmasını engellemez. Hakikaten, üstte özetlediğimiz argüman şayet yanlışsız ise, Rektörün en yakın seviyede idari düzenekte vazifelisi olan Rektör Yardımcısının eşinin denetlenebilirliği epeyce sıkıntı olan kelamlı imtihanda 90 puanla başarılı olması bir ekip soru işaretlerini maalesef beraberinde getirmektedir.
Bu ortada, şunu da tabir etmemiz gerekir. Ne Eskişehir Osmangazi Üniversitesini ne de Trakya Üniversitesini karalamak üzere bir emelimiz bulunmamaktadır. Lakin bu tipten örnekler, Yükseköğretimin yapısal problemlerini somut bir formda ortaya koyabilmemize ve çözümüze dair umudumuza katkı sunmaktadır.
Hedefimiz rastgele bir kişi ya da kurumu yersiz yargılamak değil yalnızca idari idare süreçlerinde yer almanın avantajının haksız takımlaşma olmaması gerektiğine ışık tutmak, ülkemizde merkezi atama dışında kalan atamaların her geçen gün kendi prestijini nasıl eksilttiğini gözler önüne sermektir.
Sonuç olarak, her ne kadar sürecin mevzuata uygun olarak yapıldığı söylenecek olsa da bir Rektör Yardımcısının eşi, birebir üniversitede merkezi yerleştirme haricinde, yöneticisi olduğu bir kurumda yapılan bir imtihanla Araştırma Vazifelisi olarak atanmaya hak kazanabiliyorsa, orada liyakat değil kayırmacılık ön plana çıkmıştır. Kamu hizmetlerine girişte eşitsizliğe yol açan kayırmacılık, kurumlardaki adaleti ve toplumsal itimat hissini zedelediğinden Üniversite yöneticileri, öğrencilerine kaliteli öğretim vermekten fazla eşimi, dostumu, akrabamı nasıl üniversitede çalıştırabilirim telaşına düşmekten bir an evvel vazgeçmelidirler.
Memurlar
