Sıhhat Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Altay, aralıklı açlığın doktor ve diyetisyen denetiminde yapılması gerektiği ihtarında bulundu.
Prof. Dr. Altay, yaptığı yazılı açıklamada, tıp lisanında “intermittent fasting” olarak isimlendirilen aralıklı açlığın, “aralıklı oruç” ve “oruç diyeti” isimleriyle de artık birçok kişi tarafından bilindiğini, pek çok alanda uygulanmaya çalışılan bir diyet çeşidi olduğunu, bazıları içinse ömür biçimi haline geldiğini kaydetti.
Aralıklı açlığın çok eski vakitlerden beri uygulandığına işaret eden Altay, İbn-i Sina’nın yemek yedikten sonra uzun mühlet hiçbir şey yiyip içmemek gerektiğine vurgu yaptığını aktardı.
Osmanlı periyodunda ise günde 2 öğün yeme alışkanlığı bulunduğunun tarihçiler tarafından anlatıldığını belirten Altay, semavi dinlerdeki orucun da aralıklı açlığın bir çeşidi olduğunu tabir etti.
Aralıklı açlık uygulayan kişinin, günü “yemek yenebilen saatler” ve “aç kalınması gereken saatler” olarak ikiye ayırdığını, aç kalınan müddetin ekseriyetle 12-24 saat ortasında değişkenlik gösterdiğini aktaran Altay, bu müddetlerin, yemek yenildiğinde alınacak besin çeşitlerinin ve kalori kısıtlaması yapılıp yapılmayacağının aralıklı açlığın tipine nazaran değişkenlik gösterdiğini kaydetti.
Prof. Dr. Altay, en sık uygulanan aralıklı açlık çeşitlerini, “16 saat aç kalıp 8 saatlik müddette yeme prensibine dayalı olan 16/8 diyeti, haftanın 2 günü çok düşük kalori (400-600 kalori) 5 günüyse istenilen formda besin tüketiminin olduğu 5/2 diyeti ve bir gün çok düşük kalori sonraki gün olağan beslenme nizamının birbirini daima izlediği alternatif gün açlığı” formunda sıraladı.
“Bağışıklık sisteminin daha iyi olabileceği ortaya kondu”
Aralıklı oruçla ilgili yapılan çalışmalara değinen Altay, gözlemlenen birtakım sonuçları şöyle aktardı:
“Şeker istikrarının olumlu istikamette değiştiği, metabolizmanın iyileştiği, yağ dokusunun azaldığı, kilo kaybının gerçekleştiği, kan basıncının düştüğü, hücreler için olan ziyanlı hususların azaldığı, hücreler için gerilimin azaldığı, ziyanlı hücrelerin kendini öldürdüğü, bedende tamirat faaliyetlerinin arttığı, savunma sisteminin güçlendiği ve bedenin şiddetli kurallara daha güçlü hale geldiği gösterilmiştir. Bunların sonucunda hayvanlarda hastalanma oranlarının daha düşük olduğu ve ömür mühletinin uzadığı görülmüştür. Aralıklı açlıkta yağ asitleri ve keton cisimcikleri kullanılarak güç üretimi verimliliği sağlanır. Keton cisimlerinin beyin, sonlar, yaşlanma, kanser ve kalp damar sistemi üzerine olan olumlu tesirleri de ortaya konmuştur.
Obezitede fazla yağ dokusunun tesiriyle bağışıklık sisteminin baskılandığı, ‘kronik inflamasyon’ denilen yangısal-iltihabi bir sürecin ortaya çıktığı, ‘bağırsak mikrobiyotası’ denilen mikrobik yararlı yapının bozulduğu ve ‘serbest oksijen radikalleri’ denilen hücreler için zehir özelliği taşıyan hususların arttığı bilinmektedir. Aralıklı oruçta ortaya çıkan yağ ve kilo kaybı ile bu olumsuz tesirlerin bilakis dönebildiği, yani inflamasyonun baskılandığı, savunma sisteminin kuvvetlendiği, hür oksijen radikallerinin azaldığı ve bağırsak mikrobiyotasının iyileştiği gösterilmiştir. Yani, aralıklı açlık ile bedenin bağışıklık sisteminin daha iyi olabileceği ortaya kondu.”
“Özel hastalığı ile durumu olanlara aralıklı açlık önermiyoruz”
Prof. Dr. Mustafa Altay, kimi çalışmalarda, bakteriyel ve viral enfeksiyonların tesirinden sorumlu, “sitokin” denilen ve iltihaba aracılık eden hususların aralıklı açlıkta ve ramazan orucunda daha düşük seviyelerde olduğunun gösterildiğine işaret etti.
Öbür çalışmalarda ise aralıklı açlık ile nötrofil sayısının ve dolaşan immün kompleks üzere doğal bağışıklıkla ilgili pahaların de olumsuz etkilenmediğinin gözlemlendiğini belirten Altay, “Ayrıca birtakım araştırmacılar tarafından aralıklı açlığın tesiriyle kilo verildiği, üstte belirtilen nedenlerle bağışıklık sisteminin kuvvetlendiği ve bedenin enfeksiyonlara karşı dolaylı olarak daha dirençli olduğu görüşü kabul edilmektedir.” değerlendirmesini yaptı.
Aralıklı açlığın tabip ve diyetisyen denetiminde yapılması gerektiğini vurgulayan Altay, “Ciddi kalp ve böbrek yetmezliği üzere kronik hastalığı olanlar, kan şekeri denetimi makus olan şeker hastaları, şeker düşüklüğü yaşayanlar, yaşlılar, gebeler ve emzirenler üzere özel durumu ve hastalığı olanlara aralıklı açlık önermiyoruz.” ikazında bulundu.
Memurlar