Ahmet Meşhur’un yazısı;
Arabistanlı Lawrence’tan kamu yöneticilerine değerli tavsiyeler
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı’nın başına en büyük sorun çıkaran bireylerin başında İngiliz arkeolog, asker ve diplomat Thomas Edward Lawrence gelmektedir. 1916-1918 yılları ortasında Arap Ayaklanması ve Sina ve Filistin Cephesi üzere hadiselerde çok kıymetli rolü olmuştur. Bu kişi buralardaki rolü nedeniyle Arabistanlı Lawrence olarak da tanınmıştır.
Bizi bu özelliklerinden çok günümüz kamu yöneticilerine yönelik kaleme aldığı 27 unsurluk unsurlar ilgilendirmektedir. Bu köşede yıllardır söylemeye çalıştığımız hususları 27 hususta toplayarak insan kaynağının ne kadar kıymetli olduğunu adeta başlara çivilemeye çalışmıştır. Demek ki Lawrence’tan öğreneceğimiz çok şey varmış. Hakikaten Büyük Peygamberimiz’in “Hikmet, bedelli bilgiler müminin yitik malıdır, onu nerede bulursa almaya daha hak sahibidir” tavsiyesi üzerine bu yazımızda yıllar öncesinde kaleme alınan bu unsurların kamu idaresine uyarlanmış halini 17 başlıkta açıklamaya çalışacağız.
1- İşleri kolaylaştırın zorlaştırmayın
Birinci kademede işi kolaydan alın. Makûs başlangıcın ileride telafisi imkansız ziyanları olur. İnsanların birçok, davranış ve tavrın küçük taraflarına bakarak karar verme eğilimindedirler. Aziz Peygamberimiz’in, yıllar öncesinde “Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız! Müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz! Birbirinizle anlaşın, iyi geçinin, ihtilafa düşmeyin!” (Buhari, 3:72) tavsiyesi bizlere daha fazla ışık tutmalıdır.
2- Çalışanlarınız hakkında ayrıntı bilgiler edinin
Birlikte çalıştığınız şahıslar hakkında öğrenebileceğiniz her şeyi öğrenin. İlgilerini, dost ve düşmanlarını, fikir ve gereksinimlerini ve önyargılarını öğrenin. Onların lisanını konuşun, kendinizinkini değil. Onları dinleyerek öğrenin.
İnsanlara öncülük etmenin ve onları direktörün sırrı onları ayrıntılı incelemekten geçer. Her vakit tetikte olunmalı ve gereksiz şeyler söylenmemelidir. Kendinize ve yakın etrafınıza göz-kulak olun. Bir kulağınızdan giren öbür kulağınızdan çıkmasın, saman altından ne yürütüldüğüne dikkat edin. Karakterleri okuyun, zaaf ve kuvvetleri keşfedin, anlamak peşinde olun, ilgilerine dikkat kesilin, eldeki işten diğer şey yahut fikirlere alaka duymayın. Tek işe harcadığınız fikri gayret ölçüsünde başarılı olursunuz. Özetle her çalışanınızın SWOT tahlilini yapın ve bir elde çok fazla karpuz taşımaya çalışmayın.
3- Değerli problemler hakkında irtibat yollarını açık tutun
En zirve yöneticilerinize hürmet gösterin. Değerli problemlerde onlarla direkt ilgilenin. Bir altınızdaki insanları devreden çıkararak iş yapmaya çalışmayın. Yani kendinize yapılmasını istemediğiniz şeyleri ne astlarınıza ne de üstlerinize yapmayın.
4- İş arkadaşlığı ile aile dostluğunu birbirine karıştırmayın
Astlarınıza çok da yakın olmayın. Fazla aşinalık yüzünden zaaflarınızın açığa çıkması otoritenizi sarsacaktır. İş arkadaşlığı ile aile dostluğunu birbirine karıştırmayın. Yeniden kendinizi astlarınızın ve birebir hiyerarşideki meslektaşlarınızın astlarının üzerinde tutun. Birçok kurumlarda öncelikler önemli bir sorundur. Münasebetiyle kendinizi mümkün olan en yüksek seviyede tutmaya çalışın.
5- Prestijini yitiren yöneticiliğini kaybeder
Ülkü pozisyon zorlayıcı olmadan insanları yönetebilmektir. Ne çok yakın olun, ne göze gelin, ne de çok mütevazi olun. Mütevazilikle ayağa düşmeyi birbirine karıştırmayın. Prestijinizi yitirmemeye ve denetimi elden bırakmamaya çalışın. Aksi takdirde zevaliniz yakındır.
6- İmaj idaresine dikkat edilmelidir
Kendi imajınızı ve başka meslektaş yöneticilerin imajını büyütün. Böylelikle başkanların neye layık oldukları daha iyi anlaşılmış olur. Her halde bizim yöneticilerimizin uyduğu en temel kural bu olsa gerektir. Lawrence hayatta olsaydı bizim yöneticilere bir dizi övgü yazardı.
7- Önderler ve astlara davranış epey kıymetlidir
Başkanlara hitap ederken saygılı davranılmalıdır. Astlara hitap ederken de kibarlığın yanında aralık de korunmalıdır. Burada hürmet ve yalakalıkla, makamlara ve bireylere olan hürmet birbirine karıştırılmamalıdır. Gerçekten makamlara yapılan hürmete alışan yöneticiler vazifeden ayrılınca ruhsal travma yaşayabilmektedirler.
8- Mizah hissinize sıkı sıkıya yapışın
Mizah hissine yapışarak hem kendinizi hem de birlikte çalıştığınız bireyleri rahatlatın. Yoksa hem kendiniz hem de etrafınız gereksiz yere gerginlik yaşayacaktır. Burada mizahla sululuk birbirine karıştırılmamalıdır. Beşerler kırılmadan verilmek istenen birçok bildiri tesirli bir formda mizah yoluyla verilebilir.
9- Hislerinizi denetim edin
Herkesin ortasında olumsuz his, fikir ve heyecanınızı dışa vurmayın. Aksi halde kendi kendinizin kıymetini düşürmüş olursunuz ve bir daha da toparlanamazsınız.
10- Idare sabır işidir
İnsanlara iş yaptırmak ekseriyetle zordur. Lakin, sabırlı olmayı bilirseniz yönetmek kolaydır. Sabırla, görmemek, duymamak ve bilmemek birbirine karıştırılmamalıdır.
11- Kendim daha iyi yaparım diyerek her işe koyulmayın
Kendi başınıza çok fazla iş yapmaya kalkışmayın. Sizin daha iyi yapacağınızı varsaysak dahi diğerlerine kusursuz iş yapmanızdansa onların kendi işlerini makul seviyede yapmaları daha iyidir. Birçok yöneticinin astlara yaptırarak vakit kaybedeceğime kendim daha süratli ve daha iyi yaparım yolunu tercih ettiği görülmektedir. Lakin, bu metodun sağlıklı olmadığını yıllar öncesinden Lawrence tespit etmiştir.
12- Idarede taltif ve tecziye, dozunda kullanılmalıdır
Yerinde bir iltifat adam kazanmanın en tesirli yoludur. Yapılan iyi işin karşılığını misliyle veriniz. Kimseye yüzsuyu dökmeyin, yoksa size hürmetleri kalmaz. Maalesef birçok idarecinin astlarına iş yaptırmada yüz göz olduklarına sıklıkla şahit oluruz. Adam çalıştırmanın bir sanat olduğu maalesef göz arkası edilmektedir.
13- Yapılan iş daima dikkat gerektirir
Önderler sahnedeki aktörlere misal. Başarılı olmak oynamakta olduğunuz role daima dikkat gerektirir. Bazen yapılan bir yanlışın mesleğinizi bitirebileceğini aklınızdan hiç çıkarmamanız gerekir.
14- Tenkidin dozu değerlidir
Beşerler önyargı ve eğilimlerine büyük bağlılık gösterirler. Tenkidin yerini ve dozunu iyi ayarlamalısınız. Hele hele gücün eleştirisi şimşekleri üzerinize çekebilir. Tenkidin yeri, vakti, dozu ve bireyi epeyce değerlidir. İşi mi yoksa kişiyi mi eleştirdiğinizi iyi ayarlamanız gerekir.
15- Oburlarının deneyimlerinden yararlanın
Muhataplarınızın çoklukla deneyimle edindiği sorun çözme usulleri vardır. Onların tekniklerinden en iyilerini alarak kendi en iyi yollarınızı oluşturun. Yani parasız deneyim yitik aranır üzere aranmalıdır.
16- Aslanla ceylanı tıpkı yerde tutmaya çalışmayın
Farklı ideoloji farklı kültürel geçmiş ve farklı iş ahlakı sahibi insanların birada iş yapmasını zorlamayın. Aksi takdirde vaktiniz arbedelere aracılık yapmakla geçer.
17- Etrafı yöneticinin aynası üzeredir
Yakın iş arkadaşlarınızı iyi seçin. Karar ve karakterinizin aynası olacaklardır. Bir amirin yakın çalışma takımına bakarak amir hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Şayet amir olanlar etrafını değiştirmeye çalışıyorsa, ya da daima günahlarını hatırlatan dostlar terk edilmeye başlanmışsa bu durum hayra alamet değildir.
Memurlar
