Türk bilim insanlarınca, anne karnındaki bebekte anomalinin ve hastalıkların tespit edilebilmesine yönelik yapay zeka programı geliştirildi.
Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahi Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emrah Aydın, 15 kişilik bir takım tarafından geliştirdikleri sisteme ait AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Teknolojinin sağladığı dayanakla anne karnında teşhis alınabilen hastalık sayısının günden güne arttığını söz eden Aydın, bunların tekil organlara yönelik ya da birden fazla yapıyı etkileyen yahut genetik yapı ile ilgili rahatsızlıklar da olabildiğini aktardı.
Doç. Dr. Aydın, anne karnında bebekteki anomali ya da hastalıkların birinci teşhisinin gebelik rutin takibinde ultrasonografi ve Manyetik Rezonans İnceleme (MR) ile konulduğunu söyledi. Değerlendirmeler sonrasında müdahale kararının alındığı bilgisini veren Aydın, kimi durumlarda gebeliği sonlandırmak tek seçenekken kimi durumlarda anne karnında açık ve kapalı cerrahi metotlarla müdahalede bulunulabildiğini söyledi.
Aydın, fetal cerrahi ile anne karnında teşhis konulan fetüsün ameliyat edilebildiğini, kimi hastalıklarda bebeklerin kalıcı sakatlıkları engellenirken, kimi hastalıklarda hayata tutunmalarının sağlandığını, doğum sonrası ameliyat muhtaçlığının en aza indirildiğini anlattı.
– “Dünyadaki doktorların deneyiminden elde edilen bilgiler kayıtlı oluyor”
Yapay zekanın bilhassa tıpta başta görüntülüme teknikleri olmak üzere birçok alanda tabibe yardımcı bir rol üstlenmeye başladığını belirten Aydın, göz, cilt ya da kalp hastalığına, yapay zeka takviyeli teşhis sistemleriyle teşhis konulmaya başlandığını anlattı. Kendisinin de yapay zeka çalışmalarına birinci olarak ABD’ye gittiği devirde başladığını aktaran Aydın, şunları söyledi:
“Fetal Teşhis ve Tedavi Merkezi’nin uzun müddettir üzerinde çalıştığı bir projeye 2016’da dahil oldum ve bu alanda kendimi geliştirmek için yapay zeka alanında yüksek lisansa başladım. Bebeğin daha anne karnındayken anomali varlığının gösterilmesine yönelik yapay zeka uygulamaları üzerine çalışmalar yaptım. ABD’deyken fetal devirdeki hastalıklarda yüzde 95’in üzerinde teşhis doğruluğu sağlayan yapay zeka prosedürlerini geliştirerek ürünleştirmek için hazır hale getirdim. Bunun Türkiye’ye mal olabilmesi için ülkeme geri dönmeyi bekledim. Bu nedenle eser kademesine Türkiye’ye döndükten sonra başladım. Bu maksatla İstanbul Kalkınma Ajansı’nın (İSTKA) verdiği dayanakla fizibilitesi süren ve İstanbul Valiliğinin de ortak olduğu projeye imza attık.”
Dünya genelinde çok sayıda olguya ilişkin klinik bilgiler ile bedende detaylı fotoğraflar oluşturmak için güçlü mıknatıslar, radyo dalgaları ve bilgisayarın kullanıldığı, teşhis koymada yardımcı bir görüntüle tekniği olan MR bilgilerinin kayıtlı olduğu yapay zeka programı geliştirdiklerini anlatan Doç. Dr. Aydın şu bilgileri verdi:
“Sistemde bir data tabanı yer alıyor ve girilen datalar doğrultusunda tabibe önermelerde bulunuyor. Bilgi tabanında bir klinik ya da bir tabibin değil, dünya üzerinde birçok doktorun deneyiminden yola çıkılarak elde edilen bilgiler kayıtlı oluyor. Bu nedenle sistemde çok büyük bir data havuzu olduğu için deneyim transferi bulunuyor. Sistem, anne karnında bebekte anomali ya da hastalıklarda yüzde 95’in üzerinde teşhis doğruluğu sağlıyor. Sistem, hem hastalığı tanımlıyor hem de bu hastalığa müdahale edilecek en hakikat vakti öneriyor.”
Programın geliştirilmesinde akademik alanda ABD ve İspanya’dan bilim insanlarının da yer aldığını aktaran Aydın, “Aslına bakılırsa takımımızın tamamı Türkiye’nin idealist bilim insanlarından oluşuyor. Sistem, yapay zeka mühendisleri, yazılımcılar, içerik geliştiricileri, iş analistleri, modelleme ve artırılmış gerçeklik/sanal gerçeklik uzmanlarından oluşan 15 kişilik bir grup tarafından hazırlandı.” dedi.
– “Türkiye, fetal cerrahide teşhis ve tedavide tercih edilen merkez olabilecek”
Aydın, yapay zeka tabanlı sistemle hastalık bazında küçük değişiklikler olsa da doğumsal sorunların anne karnında yüzde 100’e yakın oranda saptandığını tabir ederek şunları kaydetti:
“Bazı hastalık kümelerinde mevcut sistemler ile gösterilemeyen lakin bebek öldüğünde ya da doğduktan sonra belirlenebilen, hastalığın idaresinde ehemmiyet arz eden derecelendirmeler de yapılabilir. Dünyada yapay zeka ve tıp alanında çalışan 40’ı aşkın kurum var. Bu kurumlar, erişkin hasta verisi üzerinde ağırlaşıyor. Biz, geliştirdiğimiz sistemle fetüs üzerinde çalışıyoruz. Sisteme hastaların klinik bilgilerini ve MR bilgilerini giriyoruz. Sisteme uzaktan erişim olması sayesinde, bulunulan yerden her an mevcut datalar değerlendirilebilecek. Sistem birebir vakitte sıhhat turizmine direkt katkı sağlayacak. Türkiye, fetal cerrahide teşhis ve tedavide aranan, tercih edilen merkez olabilecek. Sistemle dünyanın her yerine, her kesitten beşere erişmesini, hastaların teşhisini netleştirmek için hastane hastane ya da kent şehir dolaşılmasına gerek kalmadan uygulamadan faydalanabilmesini hedefliyoruz.”
Memurlar
