Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının iş gücü piyasasına olumsuz tesirleri datalarla ortaya çıkarken, Türkiye’de iktisat idaresinin aldığı tedbirler ve kamunun elini taşın altına koymasıyla işsizlikteki yükseliş hudutlu kaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan mayıs ayına ait iş gücü istatistiklerine nazaran, işsizlik oranı yalnızca 0,1 puan artarak yüzde 12,9 oldu.
Analistler, açıklanan mayıs işsizlik sayılarında Kovid-19 salgınının tesirlerinin görece hudutlu kaldığını, kamu istihdamı, kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade üzere uygulamaların işsizlik oranlarındaki muhtemel süratli yükselişi engellediğini söyledi.
Iktisadın mayıstan sonra tekrar açıldığını ve gelecek devirde işsizlik oranlarında iyileşme gözlemlenmesinin beklenen olduğunu tabir eden analistler, bununla birlikte Kovid-19 salgınındaki seyrin iş gücü piyasasındaki gerçekleşmeleri yakından ilgilendirdiğini aktardı.
– “Kamu istihdamı işsizlikteki artışı sınırladı”
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, bahse ait yaptığı değerlendirmede, Türkiye genelinde işsiz sayısının Nisan-Haziran 2020’de geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran 331 bin kişi azaldığını, işsizlik oranındaki değişimin ise mevsimselliğin gerektirdiği bariz düşüşün aksine hareket ettiğini söyledi.
Bu durumda iş gücüne iştirak oranında uzun müddettir devam eden gerilemenin durmasının tesirli olduğunu söz eden Bürümcekçi, “Mayıs ayında istihdam aylık 244 bin artarken, iş gücü de 296 bin artış göstermiş ve işsiz sayısının 51 bin artmasını getirmiştir. Öte yandan, bilhassa iç talebin seyri açısından kıymetli bir gösterge olarak izlediğimiz tarım dışı istihdamın yıllık değişimi de yüzde 8,5 düşüş ile zayıflığını korumuştur.” değerlendirmesinde bulundu.
Bürümcekçi, işsizlik oranının, mevsimsel olarak gerilediği devirde olduğuna işaret ederek, “Mevsimsellikten arındırılmış datalarda trend açısından istihdamdaki aylık değişimlerin daha fazla bilgi içerdiğini düşünüyoruz. Lakin tarım dışı istihdam son 6 aydır düşüş eğiliminde devam etmesine karşılık mayısta 140 bin kişi ile evvelki 2 aya nazaran besbelli sürat kesse de toplam gerileme 2 milyon 460 bine ulaştı. Öte yandan, iş gücüne iştirak oranının yüzde 47,6 ile yatay kalması ise nötr tesirde bulundu.” biçiminde konuştu.
En sert istihdam kaybının hizmetlerde gözlemlendiğini, kamudaki istihdam artışının ise istihdamdaki azalışı sınırladığını vurgulayan Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Tarım dışı bölümlerde istihdam edilenlerin sayısında evvelki aya nazaran 136 bin azalış görülürken, inşaatta 92 bin artışa karşılık endüstride 72 bin ve hizmetlerde 155 bin düşüş izlendi. Arındırılmış datada ise son bir yıllık periyotta gözlenen istihdam değişimi 2 milyon 76 bin ile serideki en sert azalışa işaret ederken, hizmetler bölümünde 1 milyon 599 bin, inşaat bölümünde 202 bin ve sanayi bölümünde 274 bin azalış gözlendi. Öte yandan, birinci kere açıklanan ikinci çeyrek kamu istihdamı gerçekleşmeleri, geçen yılın tıpkı devrine nazaran 197 bin istihdam artışı olduğunu yansıtırken, kamuda bu boyutta bir istihdamın olmaması durumunda Türkiye geneli tarım dışı istihdam değişiminin çok daha sert düşeceğini düşündürdü.”
– “Devlet üzerine düşeni yapmıştır”
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener de Kovid-19 salgınıyla birlikte işsizliğin global bazda değerli bir sorun haline geldiğine işaret ederek, “Türkiye’de hükümetin aldığı önlemler çerçevesinde yaklaşık 4 milyon kişi kısa çalışma ödeneğinden yaralanmıştır. 1 milyon kişi ise fiyatsız müsaade kullanmıştır. Ayrıyeten, Cumhurbaşkanlığı kararıyla işten çıkarma yasağı uygulamaya konulmuştur. Alınan bu önlemlerle birlikte çok süratli artması beklenen işsizlik oranındaki artış hudutlu kalmıştır.” diye konuştu.
Kovid-19 salgınından sonra Türkiye’de istihdamla ilgili kıymetli yapısal adımların atılması gerektiğini vurgulayan Şener, bu bahiste önceliğin, büyümeye verdiği takviye sebebiyle imalat endüstrinde olduğunu, çabucak akabinde da genç nüfustaki işsizliğe ait tahlil yollarının ortaya konulması gerektiğini söyledi.
Şener, Kovid-19 salgını periyodunda kamu istihdamının yaklaşık yüzde 4,3 artış gösterdiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Hem alınan önlemler bazında hem de istihdama yaptığı katkı çerçevesinde devlet üzerine düşeni yapmıştır. Özel bölümde de üretimin artması, gelecek devirde işsizliği aşağı çekmeye katkı sağlayacaktır. İstihdamı artırıp işsizliği artırmanın yegane yolu üretimi artırmaktır. Üretim artışı, kur üzerindeki baskıyı da azaltacaktır. Kovid-19 periyodunda işsizlik bütün ülkeler için bir sorun haline gelmiştir. Türkiye dahil olmak üzere, şayet ülkeler istihdama dair bu kadar değerli adımlar atmamış olsalardı, bugün işsizlik ile ilgili çok farklı sayıları kıymetlendiriyor olurduk.”
Memurlar
