Dava konusu hadisede yönetimin hizmet kusurunun bulunup bulunmadığının tespitine yönelik olarak Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Isimli Tıp Ana Bilim Kısmı Başkanlığı’ndan alınan raporda sıhhat çalışanlarına ve yönetime atfedilecek kusur bulunmadığı cihetinde görüş verilmiştir.
Van 2. Yönetim Duruşması’nın 13/03/2014 tarih ve E:2011/1126, K:2014/504 Sayılı kararı ile davacının talepleri reddedilmiştir.
Davacı itiraz dilekçesinde; belgede bulunan davet kayıt formuna nazaran kıymetlendirme yapılmasının yanlışlı olduğu, 112 davet merkezinin gece yarısı arandığı fakat ambulansın gündüz gelebildiği, ananın meskende doğum yapma tercihinin olmadığı, ambulansın gelmemesi nedeniyle geceyi meskende geçirmek zorunda kaldığı, 112 acil davet merkezinin 03/01/2010 tarihli davet kayıtlarının temin edilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.
Danıştay 10. Daire aşağıdaki münasebetler ile lokal duruşma kararını bozmuştur:
Yönetim Mahkemesince davacıların argümanlarına yönelik rastgele bir araştırma yapılmamıştır.
Raporunun bayan doğum bilirkişisi iştiraki olmadan hazırlandığı, hususla ilgili eksper görüşü olmadan hazırlanan rapor esas alınarak karar verildiği görülmektedir.
Bilirkişilerin uyuşmazlık konusunda hususî ve teknik habere sahip olan bireyler arasından seçilmesi gerektiği açıktır.
Muş 112 Vilayet Ambulans Servisi ve Korkut ilçesi istasyonunun 03/01/2010 ve 04/01/2010 tarihlerinde aldıkları tüm davetlere ait kayıtların (nöbet defteri, davet kayıt formları vs.) temin edilerek, davacılara ambulans hizmetinin sunulmasında gecikme olup olmadığının açıkça ortaya konulması gerekir.
T.C.
DANIŞTAY 10. DAİRE
E. 2019/6257
K. 2020/543
T. 17.2.2020
ÖZET : Dava, yönetimin hizmet kusuru nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Yönetim Mahkemesince, dava konusu hadisede yönetimin hizmet kusurunun bulunup bulunmadığının tespitine yönelik olarak Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Isimli Tıp Ana Bilim Kolu Başkanlığı’ndan alınan raporda sıhhat çalışanlarına ve yönetime atfedilecek kusur bulunmadığı yanında görüş verilmiştir. Rapora davacılar tarafından itiraz edilmiş, itiraz dilekçesinde; belgede bulunan davet kayıt formuna nazaran kıymetlendirme yapılmasının yanlışlı olduğu, 112 davet merkezinin gece yarısı arandığı lakin ambulansın gündüz gelebildiği, ananın meskende doğum yapma tercihinin olmadığı, ambulansın gelmemesi nedeniyle geceyi meskende geçirmek zorunda kaldığı, 112 acil davet merkezinin 03/01/2010 tarihli davet kayıtlarının temin edilmesi gerektiği ileri sürülmüştür. Yönetim Mahkemesince davacıların argümanlarına yönelik rastgele bir araştırma yapılmamıştır. Başka taraftan, Mahkemece, dava konusu hadisede yönetimin hizmet kusurunun bulunup bulunmadığının tespitine yönelik olarak alınan bilirkişi raporunun bayan doğum mütehassısı iştiraki olmadan hazırlandığı, mevzuyla ilgili mütehassıs görüşü olmadan hazırlanan rapor esas alınarak karar verildiği görülmektedir. Bilirkişilerin uyuşmazlık konusunda hususî ve teknik habere sahip olan insanlar arasından seçilmesi gerektiği açıktır. Vukuatta; Muş 112 Bölge Ambulans Servisi ve Korkut ilçesi istasyonunun 03/01/2010 ve 04/01/2010 tarihlerinde aldıkları tüm davetlere ait kayıtların (nöbet defteri, davet kayıt formları vs.) temin edilerek, davacılara ambulans hizmetinin sunulmasında gecikme olup olmadığının açıkça ortaya konulması ve hususla ilgili eksper tabiplerin iştirakinin sağlandığı Isimli Tıp İhtisas Şurasından, ananın rahminin yırtılmasında, bebeğin ana karnında mevtinde, ananın rahminin alınmasında, yapılan ameliyatta 13/05/2010 tarihli sistoskopide tespit edildiği halde yaralanmanın oluşmasında ve bu yaralanmanın teşhis ve tedavisinde kusur, ihmal, eksik tatbik olup olmadığı hususlarında rapor alınarak vukuatta yönetimin hizmet kusurunun bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerekmektedir. Eksik inceleme sonucu verilen Yönetim Duruşması kararının bozulması gerekmiştir.
İSTEMİN KONUSU: Van 2. Yönetim Duruşması’nın 13/03/2014 tarih ve E:2011/1126, K:2014/504 Sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ: Dava konusu istem: Davacılar tarafından, davacılardan … doğum sancısının başlaması üzerine 04/01/2010 tarihinde gece 00.00 sıralarında 112 davet merkezinin arandığı, ambulansın 12 saat sonra gündüz 12.00 sıralarında geldiği, hastaneye ulaşıldığında, bebeğin ana karnında ölmüş olduğunun tespit edildiği, ananın ameliyata alınarak rahminin alındığı, yanlışlı yapılan ameliyatta ananın mesanesinin delindiği ve idrar kaçırma sıkıntısının geliştiği, vukuatta yönetimin hizmet kusuru bulunduğu ileri sürülerek, uğranıldığı tez edilen zararlara karşılık davacılardan … için 40.000,00 TL maddi, 40.000,00 TL manevi, … için 10.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal getirisiyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Birinci Aşama Duruşması kararının özeti: Van 2. Yönetim Mahkemesince verilen 13/03/2014 tarih ve E:2011/1126, K:2014/504 Sayılı kararla; hadiseye ait olarak Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Isimli Tıp Ana Bilim Kısmı Başkanlığı tarafından düzenlenen 22/01/2014 tarihli rapor ve evrakta bulunan 04/01/2010 tarihli 112 Acil Vilayet Ambulans Servisi davet kayıt formu birlikte değerlendirildiğinde, hadisede yönetimin hizmet kusuru bulunmadığı, binaenaleyh davacıların tazminat taleplerinin karşılanmasına hukuken imkan bulunmadığı sonucuna varılarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN ARGÜMANLARI : Duruşma kararına esas alınan bilirkişi raporunun, karara esas alınacak nitelikte olmadığı, Mahkemece, rapora itiraz dilekçesinde ileri sürdükleri argümanlarla ilgili araştırma yapılmadan eksik inceleme ile karar verildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ MÜTALAASI: Davacıların temyiz istemlerinin kabulüyle Duruşma kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra davacıların isimli yardım talebi Mahkemece kabul edildiğinden, isimli yardım talebi hakkında tekrar bir karar verilmeden gereği görüşüldü:
KARAR: İNCELEME VE MÜNASEBET :
MADDİ HADISE :
Muş 112 Acil Vilayet Ambulans Servisi 04/01/2010 kayıt tarihli davet kayıt formunda, davacılardan … için, 04/01/2010 tarihinde saat 10.14’te davetin alındığı, saat 11.30’da Muş ili, Korkut ilçesi, Çınarardı Köyü’ne ulaşıldığı, 11.40’da vukuat mekanından ayrılındığı, saat 12.39’da Muş Bayan Doğum ve Çocuk Hastanesine ulaşıldığı belirtilmiştir.
… hastanede yapılan muayenesinde faal kanamasının olduğu, bebeğin kalp atımlarının olmadığı görülmüştür. Epikrizde, ananın 9. gebeliği olduğu, sancılarının bir gün evvel başladığı, konutta doğum yapmaya çalıştığının öğrenildiği belirtilmiştir…., saat 13.15’te ameliyata alınmış, rahimde yırtık olduğu tespit edilmiş, bebek meyyit olarak çıkarılmış, yırtık onarılmaya çalışılmış lakin kanamanın durdurulamaması üzerine subtotal histerektomi yapılmış, saat 17.00 sıralarında Fırat Üniversitesi Hastanesine sevk edilmiştir.
…’ın doğum sonrası idrar kaçırma şikayeti nedeniyle Muş Bayan Doğum ve Çocuk Hastanesine başvurusu üzerine 13/05/2010 tarihinde yapılan sistoskopi tetkikinde, sağ üreter orifisine uyan kesimden vajinaya açılan 1 – 1,5 cm delik görülmüş, hasta Atatürk Üniversitesi Hastanesine sevk edilmiş, sevk edildiği hastanede USG ve endoskopi tetkikleri yapılmış, 22/03/2011 tarihinde ameliyata alınarak fistül onarımı yapılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. unsurunda, yönetimin her türlü hareket ve süreçlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, yönetimin kendi fiil ve süreçlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu karara bağlanmış, 2577 Sayılı İdari Yargılama Yöntemi Kanunu’nun 2/1-b unsurunda ise, idari hareket ve süreçlerden ötürü ferdî hakları direkt muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava cinsleri arasında sayılmıştır.
Umum meali ile tam yargı davaları, yönetimin faaliyetlerinden dolayı, hakları zarara uğrayanlar tarafından yönetim aleyhine açılan tazminat davalarıdır. Bu tıp davalarda duruşma, hem vukuatın maddi tarafını, diğer bir tabirle zararı doğuran süreç yahut aksiyonları, hem de bundan çıkabilecek türel sonuçları tespit edecektir.
Yönetim kural olarak, yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idari aksiyon ve/veya süreçlerden doğan zararlar, yönetim hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru yahut kusursuz sorumluluk prensipleri gereği tazmin edilmektedir.
Tam yargı davalarında, öncelikle zarara yol açtığı öne sürülen idari süreç yahut aksiyonun hukuka tutarlılığının denetlenmesi esas alındığından, vukuatın oluşumu ve zararın niteliği irdelenip, yönetimin hizmet kusuru olup olmadığının araştırılması, hizmet kusuru yoksa kusursuz sorumluluk prensiplerinin uygulanıp uygulanmayacağının incelenmesi, tazminata hükmedilirken de her halde sorumluluk sebebinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
Yönetimin yürütmekle hizmetli olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde yahut işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık yahut boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin beğenilmeyen işlemesi, geç işlemesi yahut hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve yönetimin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açmaktadır. Bu bağlamda hizmet kusuru, hususî hukuktaki manasından uzaklaşarak nesnelleşen, anonim bir niteliğe sahip, bağımsız karakteri olan bir kusurdur. Hizmet kusurundan ötürü sorumluluk, yönetimin sorumluluğunun direkt ve asli nedenini oluşturmaktadır.
Öbür taraftan, yönetimlerin kamu hizmetlerinin gereği üzere işlemesini sağlayacak tertipleri yaparak ehil araç ve gereçle donatılmış bina, tesis ve araçlarda hizmetin özelliğine münasebetli olarak seçilen ve yetişmiş çalışanla hizmeti yürütmek yükümlülüğünün bulunduğu da tartışmasızdır.
Zarar gören kişinin hizmetten yararlanan durumunda olduğu ve hizmetin riskli bir nitelik taşıdığı sıhhat hizmetinde, yönetimin tazmin yükümlülüğünün doğması için; zararın, yönetimin hizmet kusuru sonucu meydana gelmiş olması gerekmektedir.
Manevi tazminat, mal varlığında meydana gelen bir eksilmeyi karşılamaya yönelik bir tazmin aracı değil, tatmin aracıdır. Hadise nedeniyle duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletmeyi hedefler. Belirtilen niteliği gereği manevi tazminatın zenginleşmeye yol açmayacak, hizmet kusurunun tartısını ortaya koyacak, manevi tatmin sağlayacak bir ölçü olarak belirlenmesi gerekmektedir. Manevi zararın varlığı, yalnızca erdem, haysiyet ve onur kırıcı süreç ve fiillere ya da insanların vücut bütünlüğünde meydana gelen sakatlık haline yahut mevt nedeniyle ağır bir elem, üzüntü duyulması kaidesine bağlı olmayıp, yönetimin yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetini gereği üzere eksiksiz olarak sunamaması nedeniyle ilgililerin ehliyetli hizmet alamamalarından ötürü üzüntü ve meşakkat duymaları manevi zararın varlığı ve manevi tazminata hükmedilmesi için ehliyetli bulunmaktadır.
2659 Sayılı Isimli Tıp Kurumu Kanunu’nun 1. hususunda; adalet işlerinde bilirkişilik vazifesi yapmak üzere Adalet Bakanlığına bağlı Isimli Tıp Kurumu kurulduğu, 2. hususunda, Isimli Tıp Kurumunun, duruşmalar ile hakimlikler ve savcılıklar tarafından gönderilen isimli tıp ile ilgili hususlarda ilmî ve teknik görüşlerini bildirmekle yükümlü olduğu düzenlenmiştir. 703 Sayılı “Anayasada Yapılan Değişikliklere Ahenk Sağlanması Emeliyle Birtakım Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Kararında Kararname” ile anılan kararlar yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, 15/07/2018 tarih ve 30479 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 4 No.lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 2. ve 3. unsurlarında yukarıda yan verilen kararlar tıpkı halde tekrar düzenlenmiştir.
TÜREL KIYMETLENDIRME:
Yönetim Mahkemesince, dava konusu hadisede yönetimin hizmet kusurunun bulunup bulunmadığının tespitine yönelik olarak Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Isimli Tıp Ana Bilim Kolu Başkanlığı’ndan alınan raporda özetle; davet kayıt formuna nazaran ambulansın hadise konumuna gidiş ve dönüş müddetlerinin misal olduğu, bu durumda geç kalındığından laf edilemeyeceği, uterüs rüptürünün (rahim yırtılması) insidansının 10.000’de 74 olduğu, uterüs rüptürü sonuçlarının, tanı konulması ile doğumun gerçekleşmesi arasında geçen vadeyle alakalı olduğu, şahsın mevcut gebeliğinin 9. gebelik olduğu, hasta hikayesinde sancılarının bir gün evvelden başladığı ve meskende doğum yapmaya çalışıldığının kayıtlı olduğu, şahısta uterus rüptürü risk faktörlerinden multiparite (birçok doğum yapmış olmak) ve doğumun ilerlememesinin bulunduğu, mevcut risk faktörleri nedeniyle hastanın hastaneye erken gelmesi halinde uterus rüptürünün gelişip gelişmeyeceği konusunda literatürde de belirtilen erken tanının ana ve bebek sıhhati üzerinde kıymetli tesirleri olduğu, fakat hastanın meskende doğum yapmaya çalışmasının da gecikmede tesirli olabileceği, sezaryen ve histerektomi ameliyatları sonrası vezikovajinal fistül gelişmesinin ameliyatın komplikasyonu olduğu, ameliyatı yapan hekimlerin gerekli müdahaleleri yapmış olduğu, sıhhat çalışanlarına ve yönetime atfedilecek kusur bulunmadığı cephesinde görüş verilmiştir.
Anılan rapora davacılar tarafından itiraz edilmiş, itiraz dilekçesinde; belgede bulunan davet kayıt formuna nazaran kıymetlendirme yapılmasının yanlışlı olduğu, 112 davet merkezinin gece yarısı arandığı lakin ambulansın gündüz gelebildiği, ananın konutta doğum yapma tercihinin olmadığı, ambulansın gelmemesi nedeniyle geceyi meskende geçirmek zorunda kaldığı, 112 acil davet merkezinin 03/01/2010 tarihli davet kayıtlarının temin edilmesi gerektiği ileri sürülmüştür. Yönetim Mahkemesince davacıların savlarına yönelik rastgele bir araştırma yapılmamıştır.
Gayri taraftan, Mahkemece, dava konusu vukuatta yönetimin hizmet kusurunun bulunup bulunmadığının tespitine yönelik olarak alınan bilirkişi raporunun bayan doğum kompetanı iştiraki olmadan hazırlandığı, bahisle ilgili mütehassıs görüşü olmadan hazırlanan rapor esas alınarak karar verildiği görülmektedir.
Bilirkişiye başvurulmasındaki hedefin, hukuka mütenasip karar verebilmek için gerekli datalara ulaşmak olduğu göz önünde tutulduğunda, bilirkişilerin uyuşmazlık konusunda şahsi ve teknik habere sahip olan şahıslar arasından seçilmesi gerektiği açıktır.
Vukuatta; Muş 112 Vilayet Ambulans Servisi ve Korkut ilçesi istasyonunun 03/01/2010 ve 04/01/2010 tarihlerinde aldıkları tüm davetlere ait kayıtların (nöbet defteri, davet kayıt formları vs.) temin edilerek, davacılara ambulans hizmetinin sunulmasında gecikme olup olmadığının açıkça ortaya konulması ve bahisle ilgili kompetan doktorların iştirakinin sağlandığı Isimli Tıp İhtisas Konseyinden, ananın rahminin yırtılmasında, bebeğin ana karnında vefatında, ananın rahminin alınmasında, yapılan ameliyatta 13/05/2010 tarihli sistoskopide tespit edildiği halde yaralanmanın oluşmasında ve bu yaralanmanın teşhis ve tedavisinde cürüm, ihmal, eksik pratik olup olmadığı hususlarında rapor alınarak vukuatta yönetimin hizmet kusurunun bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerekmektedir.
Bu durumda; eksik inceleme sonucu verilen Yönetim Duruşması kararında tüzel isabet görülmemiştir.
SONUÇ : Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen münasebetle davanın reddine ait temyize bahis Van 2. Yönetim Duruşması’nın 13/03/2014 tarih ve E:2011/1126, K:2014/504 Sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yine bir karar verilmek üzere evrakın anılan Duruşmaya gönderilmesine,
4. 2577 Sayılı Kanun’un (geçici 8. hususu uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. hususunun 1. fıkrası uyarınca bu kararın bildirim tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 17.02.2020 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X):
Yönetim ve Vergi Duruşmaları tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 Sayılı İdari Yargılama Adabı Kanunu’nun 49. unsurunda belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
Temyiz istemine mevzu Yönetim Duruşması kararının, davanın reddine ve reddedilen manevi tazminat talebi istikametinden davalı yönetim lehine maktu vekalet fiyatına hükmedilmesine ait kısımlarının hukuk ve yordama iyi olduğu, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığı, reddedilen maddi tazminat talebi yanından davalı yönetim lehine nispi vekalet fiyatına hükmedilmesinin, davacıların duruşmaya erişim hakkını kısıtlayacak nitelikte olması sebebiyle reddedilen maddi tazminat cephesinden de maktu vekalet fiyatına hükmedilmesi gerektiğinden Duruşma kararının bu kısmının düzeltilmek suretiyle onanması gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.
Memurlar
