– İnternet üzerinden yapılan alışverişlerde konuttan çıkmadan, Kovid-19 salgını açısından tehlike oluşturabilecek kalabalık ortamlara girmeden gereksinim duyulan eserlere ulaşılabilse de inançlı alışveriş için çeşitli tedbirler almak gerekiyor.
Boğaziçi Üniversitesi İdare Bilişim Sistemleri Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Alım Metin, AA muhabirinin sorularını yanıtlarken, “Biz nasıl şu anda internet üzerinden alışveriş yapmak için bir nevi internet seyahat ediyorsak eski vakitlerde ticaret yapmak için gemiler denize açılırdı, yollarını korsan gemileri keserdi. Artık de internet korsanları var bunları hacker ismini veriyoruz. Aslında alınacak tedbirler hiç değişmedi.” dedi.
Korsanların güçlü ve üzerlerindeki toplarla savunma tedbirlerini alan gemilere değil, kolaylıkla ele geçirebilecekleri zayıf gemilere saldırdığını anlatan Metin, “Bilgisayarların ve akıllı telefon üzere aygıtların işletim sistemleri güncellemelerini yaparak zafiyetlerini masrafın. Mesela Microsoft Windows 7, Aralık 2019 prestijiyle artık güvenlik güncellemesi yayımlamıyor ve siber hücumlara karşı zayıf durumda. Bilgisayar ve akıllı telefonlar ayrıyeten bir anti virüs yazılımı ile güçlendirilmeli. Lisanslı programlar kullanmayarak, kaynağını bilmediğiniz programları yükleyerek sisteminizde zafiyet oluşturmayın.” diye konuştu.
Metin, bir internet sitesine bağlanıldığında aldatmaya yönelik bir site olup olmadığını çok dikkatle incelemek gerektiğine işaret ederek, bir bankacılık sitesine girildiğinde internet sitesi adresinin “https” ile başladığının görülebileceğini ve adresin solunda bir kilit oluştuğunu, kelam konusu işaretin bulunmadığı alışveriş sitelerine güvenmemek gerektiğini söyledi.
Gelen e-postaların dikkatli incelenmesi ve aldatmaya yönelik bir bildiri taşımadığından emin olunması gerektiğini belirten Metin, “Özellikle ‘yılbaşı indirimi’, ‘şahane cuma’, ‘siber pazartesi’ üzere isimlerle yapılan kampanyalara ait çok fazla sayıda e-posta ve SMS bildirileri gelmekte. Bu iletilerdeki linklere gittiğinizde geçersiz sitelere yönlendirilebilir, kredi kartı bilgilerinizi, kullanıcı ismi parolalarınızı kaptırabilirsiniz. Dahası cep telefonunuza gelen bildiriler ile cep telefonunuza bir uygulama indirmenizi de isteyebilirler, bundan da kaçınmak gerekir.” dedi.
– “Her internet sitesinde farklı bir parola kullanmak önemli”
Doç. Dr. Alım Metin, şimdiki bir internet tarayıcısı kullanması ikazında bulunurken, “Karayip Korsanları üzere sinema sinemalarından de gördüğümüz üzere tarihteki korsan gemileri sürekli çağdaş, çok süratli gemiler olmuşlardır. Bu biçimde ani baskınlar yapıp gerektiğinde ülkelerin donanmalarına ilişkin hami gemilerden kaçabilmişlerdir. Bu sebeple bedelli yük taşıyacak gemilerin de o vaktinin en çağdaş teknolojisini kullanmasına itina gösterilmiştir. Günümüzdeki Chrome yahut Firefox üzere internet tarayıcısı programların en son versiyonunu kullandığınızdan emin olun. Bu çağdaş internet tarayıcıları internet siteleri üzerinden gelebilecek birçok tehlikeden müdafaa sağlamaktadır. Bu internet tarayıcılarının gelişmiş özellikleri de etkin hale getirilmelidir.” diye konuştu.
Siber korsanların gaye şahıslar hakkında bilgi toplayıp doğum tarihi, evcil hayvan üzere ipuçlarından parola varsayım etmek konusunda usta olduğuna dikkati çeken Metin, şöyle devam etti:
“Bu sebeple her internet sitesinde farklı bir parola kullanmak kıymetlidir zira biz bir internet sitesine kullanıcı ismi, parolasını yazdığımız vakit aslında parolamızı o sitenin yöneticisine emanet etmiş oluruz. Şayet o internet sitesi bir hücuma uğrarsa ve kullanıcı ismimiz, kullanıcı ismi yerine geçen elektronik posta adresimiz ve parolamız çalınırsa bu siber korsanların eline geçer ve bu parolayla öteki hesaplarımıza da giriş yapmayı deneyebilirler. Yaygın kullanılan internet tarayıcıları artık her site için farklı parola önerme ve bunları kaydetme özelliğine de sahiptirler. Ayrıyeten evlerinizde kullandığınız kamera, wi-fi, modemi üzere öteki aygıtlarda da parolaları karmaşık ve güçlü tutun. Bu aygıtları birinci kurduğunuzda üzerlerinde gelen varsayılan parolaları kesinlikle değiştirin.”
– “İnternet sitesi bir siber atağa uğrarsa kart bilginiz ifşa olabilir”
Metin, tarihte korsanların denizleri, akıntıları, rüzgarları iyi tanıdığı için gaye gemileri kolay kolay yakalayabildiğinin bilindiğini anlatırken, şu teklifleri sıraladı:
“Bu yüzden yabancı sulara giderken ihtiyatlı olmak, fazla yük taşımamak, ticari gemilerin kaçabilmek için hem hafif olmasını sağlamıştır hem de muhtemel kayıpları azaltma konusunda yararı dokunmuştur. Bilmediğiniz sitelerden alışveriş yaparken ön yüklemeli sanal kartlar kullanmak, limiti gereksinim olduğu seviyede artırmak, tanımadığınız sitelerden alışveriş yaparken riskleri azaltacaktır. İnternet alışveriş sitelerine üye olduğunuzda, kolaylık olsun diye bazen ‘Kredi kartınızı kaydetmek ister misiniz?’ diye sorabilir ve kart bilgilerinizi kaydedebilirler. Bu internet sitesi bir siber akına uğrarsa kart bilginiz ifşa olabilir. Dahası internet üzerinden booking.com yahut hotels.com üzere bir otel rezervasyonu yaptırdığınızda, kredi kartı bilgileriniz kart ardındaki CVV kodu ile bir arada otele iletilecektir. İnternet üzerinden alışveriş yaparken yalnızca internet üzerinden alışverişleriniz için kullanacağınız bir ön yüklemeli sanal kart oluşturun ve yalnızca alışveriş yapacağınız vakit limitini arttırın. Bu formda kredi kartınız çalınsa bile bundan en az halde etkilenirsiniz.”
Memurlar