Cumhuriyetin 100. yılında güç üretmeye başlayacak olan Akkuyu Nükleer Santrali’nin evvelki gün üçüncü reaktörünün temeli atıldı. Son reaktörün inşasına önümüzdeki yıl başlanacak. Nükleerden birinci güç 2023’te üretilecek. Santralin tamamı ise 2026’da devreye alınacak. Mersin’in Gülnar ilçesine bağlı Büyükeceli bölgesi tam bir inşaat alanına dönmüş durumda. İş makineleri vızır vızır çalışıyor. Yerleşkede şu anda 11 bin kişi istihdam ediliyor. Bunun 10 bin Türk, kalanı Rus.
İnşaatın en ağır olduğu devirde bu sayısı 16 bini bulacak. Yalnızca işletme periyodunda 4 bin kişi çalışacak. Santralde her biri 1.200 megavat konseyi güce sahip 4 reaktör yapılıyor. Hepsi tamamlandığında yılda 35 milyar kilovatsaat elektrik üretilmesi planlanıyor. Bu, Türkiye’nin bugünkü tüketim ölçüsüyle yüzde 10’unu, İstanbul’un talebinin ise yüzde 90’ını tek başına karşılayacak bir kapasite demek.
FİNANSMAN RİSKİ ŞİRKETTE
Evvelki gün yapılan temel atma merasiminden sonra Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, gazetecilerle sohbet toplantısı düzenledi. Nükleer santral imalinde finansman, piyasa ve işletme risklerinin Rus firma Rosatom’a ilişkin olduğunu vurgulayan Dönmez, devletin bu manada bir risk üstlenmediğini hatta yerli tedarikçilerle çalışıldığı için Türkiye’nin yararlı olduğunu söyledi. Dönmez, nükleer santralin katkılarını şu sözlerle özetledi: “Burada teknoloji transferi yapıyoruz.
Türkiye tecrübe kazanıyor, ileride yurtdışında benzeri projelere ortak teklif verilebilir. Santralde 550 bin modül var. Bu, inşaat, elektrik-elektronik ve makine dallarına iş imkanı sağlıyor. Yatırım devrinde yaklaşık 6 milyar dolarlık bir yerli katkı Türkiye’den sağlanmış olacak. Güç üretilmeye başladıktan sonra 15 yıllık alım garantisi var. Ürettiği elektriğin yaklaşık yarısına biz alım garantisi veriyoruz. 15 yıldan sonra üretilen elektrikten devlet de kazanmaya başlayacak.”
ÜZÜM BAĞLARININ YANINDA SANTRAL VAR
Nükleer santrallerin kentlere yakınlığı konusundaki tenkitlere de Dönmez, dünyadan örnekler verdi: “Paris’e 70 kilometre arada tabanında üzüm bağları olan bir santral var. Madrid’deki santral kente 50 kilometre uzaklıkta. Amerika’da Indian Point Nükleer Santrali New York’a 60 kilometre uzaklıkta. Nerede olursa olsun aslında bu santraller son derece yüksek güvenlik standartlarına nazaran donatılmak ve ona uygun işletiliyor.”
SİNOP VE TRAKYA’DA SAHA HAZIRLANIYOR
Dönmez, Türkiye’de Sinop ve Trakya’da yapılması planlanan iki santral projesiyle ilgili de şunları söyledi: “Sinop’ta misal bir muahedeyi Japonya’yla yapmıştık. Ancak ilerleyen süreçte hem maliyetler, hem de takvim bizim beklentilerimizin üzerinde olduğu için o projeyi fazla ilerletemedik. Sahayı hazırlıyoruz.
ÇED süreçleri devam ediyor. Çinliler ile Trakya konusunda görüşüyoruz. Orada da taban etüdleri yapılıyor. Niye Trakya derseniz? Orası ülkenin en büyük talep noktası. Bölgesel arz güvenliği açısından santrale Trakya’da gereksinimimiz olduğu için söylüyorum.”
ATIKTAN ŞİRKET SORUMLU
Atık idaresinin büsbütün Rus şirketin sorumluluğunda olduğunu söyleyen Dönmez, “Önce burada süreksiz depolama oluyor, sonra kendi ülkelerine götürüp, yine geri kazandırıyorlar. Sorumlu şirket. Biz kontrol ve nezaret yapacağız” açıklamasını yaptı.
19 ÜLKEDE 50 REAKTÖR YAPILIYOR
Muhalefet nükleer santral kurulmasını eleştiriyor. Bakan Dönmez, nükleerin kesintisiz ve etrafa ziyanı olmayan bir güç kaynağı olduğunu belirterek, dünyada 19 ülkede 50 reaktörün inşa halinde olduğunu söyledi. Dönmez’in verdiği bilgiye nazaran, 32 ülkede 443 reaktör inşa işletmede.
ABD’de 94 reaktör var, 2 tane de inşa ediliyor. Fransa’da 56 reaktör var, 1 tane daha yapılıyor. Rusya’da 38 reaktör bulunuyor, 3 tanesi de inşa ediliyor. Çin mevcut nükleer kapasitesine 12, Güney Kore ise 4 reaktör daha ekleyecek.
ÖMRÜ 80 YILA ÇIKABİLİR
Nükleer santrallerin ömrünün 60 yıl olduğunu anlatan Dönmez, “İşletme periyodu öbür santrallere nazaran çok daha uzun. Planlı bakım yapılarak ömrü biten kesimler değiştirilirse bu süreyi en az 20 yıl daha uzatma imkanımız var” dedi.
BACADAN BİR ŞEY ÇIKMIYOR
Batı’da iklim değişikliğiyle uğraş kapsamında birtakım taahhütler açıklandığını, 2050’de karbondioksit emisyonunun sıfır olacağını hatırlatan Dönmez, “Burada tabi kıymetli araçlardan birisi, yenilenebilir güç. Lakin bu kaynak kesintili. Rüzgar iyiyse tam güç çalışır, esmediğinde çalışmaz. Hidrolik santraller kuraklık olduğunda ıstırap yaşar.
Hasebiyle bütün ülkelerde tüm kaynağın yenilenebilirden elde edilmesi şu an için biraz ütopik. Burada nükleer devreye giriyor. Nükleer santraller sıfır emisyonlu, yani bacasından rastgele bir şey çıkmıyor. Kıymetini önümüzdeki periyotta de yitirmeyecektir” dedi.
Dilek Güngör
Memurlar
