AK Parti Genel Lider Yardımcısı Nurettin Canikli, memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch tarafından teyit edilen Türkiye’nin kredi notuna ait, “Fitch suçüstü yakalanmıştır. Aslında suçüstü yakalanan yalnızca Fitch değildir. Takımlı baykuşların yanında takımsız olup da takım peşinde koşan baykuşlara da suçüstü yapılmıştır” tabirlerini kullandı.
Canikli, Fitch Ratings’in, Türkiye’nin kredi notunu “BB-” olarak teyit etmesi, not görünümünü ise “durağan”dan “negatif”e çevirmesine ait yazılı açıklama yaptı.
Canikli, Fitch’in, Karadeniz’deki 320 milyar metreküp doğal gaz keşfinin açıklanmasının akabinde duyurduğu kararın, objektif ve nötr olmadığını belirtti.
Fitch’in açıklamasından 2 gün evvel Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından kıymetli bir müjdenin olacağının kamuoyu ile paylaşıldığını hatırlatan Canikli, “Fitch, doğal gaz keşfiyle ilgili gelişmeden sonra yapacağı değerlendirmenin, doğal gaz keşfinin ekonomik sonuçlarını da içereceğini, daha doğrusu piyasalar tarafından bu formda algılanacağını biliyordu.” değerlendirmesinde bulundu.
Fitch’in doğal gaz keşfini öğrendiğinde olağanda bu gelişmeyi tahliline dahil etmesi gerektiğini, tahlil için mühlet kâfi değilse de açıklamanın ertelenmesi gerektiğini vurgulayan Canikli, şöyle devam etti:
“Bir kere daha vurgulamak gerekir ki Fitch suçüstü yakalanmıştır. Aslında suçüstü yakalanan yalnızca Fitch değildir. Takımlı baykuşların yanında takımsız olup da takım peşinde koşan baykuşlara da suçüstü yapılmıştır. Fitch’in ne kadar objektif ve tarafsız bir sistem ve içeriğe sahip olduğunu, Türkiye iktisadıyla ilgili yaptığı değerlendirmelerin gerçekçi ve bilimsel olduğunu ve üst akıl tezinin çöktüğünü sevinç naraları atarak haykırıyorlar. Fitch’in avukatlığını yapıyorlar.”
– “Değişkenler hiçbir bahiste varsayımda bulunmamıza katkı sağlamaz”
Canikli, Fitch’in, Türkiye’nin görünümünü negatife çevirirken “döviz rezervlerinin azalması, cari açık ve negatif gerçek faizi” temel münasebet gösterdiğini hatırlatarak, Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinde bir düşüş olduğunu, 2013’te 136 milyar dolar olan brüt toplam rezervlerinin bugün 88 milyar dolara gerilediğini kaydetti.
Iktisadın bir istikrarlar manzumesi ve iktisatta her bir değişkenin yahut parametrenin bir denklemin kesimi olduğunu bildiren Canikli, değişkenlerin statik tahlilinin manalı olmadığını ve hiçbir mevzuda varsayımda bulunulmasına katkı sağlamadığını aktardı.
Canikli, Türk lirasının bedel kaybına uğradığına yönelik argümanlara ait şu değerlendirmede bulundu:
“Türk lirasının kıymet kaybını önlemek emeliyle Merkez Bankası döviz rezervlerinin kıymetli ölçüde eritildiği üzere bir argüman ileri sürülürken, içini dolduracak manalı nedensellik ilişkilerinin ortaya konulması kaçınılmazdır. Aksi halde tez havada kalacak ve kahvehane sohbeti konusu olmaktan öteye geçemeyecektir.”
– “Karar, şayet ekonomik ve rasyonel değilse, subjektif ve siyasi bir karardır
Döviz rezervinin 2013’te yabancı portföy yatırım kıymetini karşılama oranının yüzde 130 iken bu oranın 14 Ağustos 2020’de yüzde 189,6’ya yükseldiğini aktaran Canikli, şunları kaydetti:
“Basit bir oran tahlili ile dahi bugünkü döviz rezervlerimizin, Fitch’in Türkiye iktisadına en yüksek notları verdiği yıllardaki döviz rezervlerimizden çok daha fazla döviz talebini karşılama kapasitesine sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle Fitch’in, döviz rezervlerindeki düşüşü not indirimi için münasebetlerden birisi olarak söz etmesinin hiçbir bilimsel ve rasyonel desteği bulunmamaktadır. Bu türlü bir karar şayet ekonomik ve rasyonel değilse subjektif ve siyasi bir karardır. “
Canikli, Fitch’in not indirimine münasebet gösterdiği negatif gerçek faizin ABD ve Avro bölgesi dahil dünyanın büyük kısmında uygulanan bir model olduğunu hatırlattı.
Canikli, bu türlü devirlerde gerçek bölümün ve finansal kurumların olası çöküşünün engellenebilmesi için piyasanın muhtaçlığı olan likiditenin sağlanması gerektiğini, bu zorunluluğun çok büyük ölçüde mali genişlemeyi beraberinde getirdiğini aktardı.
– “Türkiye, tercihini kaynakların ülkede kalması istikametinde kullandı”
Tüm dünyanın Kovid-19 salgınının ekonomiler üzerindeki olası yıkıcı tesirlerini, çok büyük nakdî genişleme ve negatif gerçek faizli finansman modeliyle çöküşe dönüşmeden atlatabildiğini belirten Canikli, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Tüm gösterge ve endeksler, Türkiye için süratli bir toparlanmanın başladığını gösteriyor. Şayet pandemi sürecine Türkiye iktisadı yüksek nominal faiz (artı pahada gerçek faiz) oranıyla girmiş olsaydı toparlanması mümkün olmazdı. Bu gerçek ortadayken hakikat uygulanan bir politikayı (negatif gerçek faizi), Fitch’in not indirimi için münasebet yapmasının hiçbir bilimsel ve rasyonel izahı bulunmamaktadır. Temelinde iktisadın toparlanmasında tesirli olan bu siyaset, başarılı bir formda uygulandığı için müspet bir değerlendirmeye temel teşkil edebilirdi.
Türkiye bir tercihte bulundu ve tercihini kaynakların ülkede kalması tarafında kullandı. Beğenmeyen yabancı portföy yatırımcısı (sıcak para) yurt dışına çıktı. Türkiye hiçbir şey kaybetmedi. Hatta bu çıkışla birlikte döviz piyasası üzerindeki baskı da azaldı. Zira faiz oranına hassas DİBS’te (Devlet İç Borçlanma Senetleri) yabancı yatırımcı kalmadı. Borsa İstanbul (BİST) halka açık şirketlere yatırım yapan yabancı yatırımcı, yurt dışına çıkış açısından daha istikrarlı ve iddia edilebilir durumdadır.”
– “2020’deki cari açığın temel sebebi Kovid-19 nedeniyle turizmde yaşanan kayıplar”
Canikli, 2020’deki cari açığın temel sebebinin salgın nedeniyle turizmde yaşanan kayıplar olduğuna dikkati çekerek, bu durumun yapısal bir sorundan kaynaklandığını, ağustostan itibaren de turizm kesiminin olağanlaşmaya başlamasıyla birlikte cari açıkta iyileşmenin başlayacağının ortada olduğunu söz etti.
Bu cins değerlendirmelerin yalnızca derecelendirme kuruluşları üzerinden, iktisada yönelik algı operasyonu hedefiyle yapıldığını vurgulayan Canikli, şunları kaydetti:
“Seçilmiş idareleri devirmek için kullanılan yapıların nasıl ve kimler tarafından desteklendiği ve korunup kollandığına ait projeler bugünkü tahlilin dışındadır. Bugün uygulanan ekonomik siyaset ve modele kronik muhalefette bulunan entelektüel kesim ve siyasalların alternatif siyaset olarak ortaya koydukları tek bir model vardır; yüksek gerçek faiz yoluyla yüklü olarak portföy yatırımı için yabancı sermayenin ikna edilmesi ve Türkiye’de kalmasının sağlanmasıdır.”
Memurlar
