Hürriyet müellifi Fulya Soybaş, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının Türkiye’deki seyriyle ilgili olarak eksperlerle konuştu.
‘Virüsle uğraşta rakamların dili’ başlığıyla yayımlanan yazısında laflarına “En son 11 Haziran’da vaka sayısı binin altındaydı, sonrasında 1500’lere kadar çıktı. ‘Eyvah artıyor!’ diye düşünürken 33 gün sonra bir birinci yaşandı ve rakam tekrar binin altına, 992’ye düştü. Önümüzde Kurban Bayramı var, sonrasında mektepler açılacak. Haliyle akıllarda ‘Virüsle uğraşta hangi aşamadayız’ sorusu var. Vaka sayıları ne devir düşer? 2. dalga kapıda mı? Mütehassıslara sordum, örneklerle yanıtladılar” başlayan Soybaş, şöyle devam etti:
‘1000’in altına düşmesi değil sıfırlanması önemli’
“Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Marazları Ana Bilim Kolu Yöneticisi Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, 2 gün evvel 33 günün akabinde vaka sayısının birinci sefer 992’ye düşmüş olmasının sevindirici olduğunu lakin savaşın bittiği manası taşımadığını söylüyor. ‘1000 ile 900 arasında aslında bir fark yok’ diyerek virüsün hala sanıldığından tesirli olduğuna dikkat çekiyor ve ‘Mücadeleyi günlük rakamlar üzerinden kıymetlendirmek yanlış olur. En azından birer haftalık bloklar halinde düşüş yaşanmalı ki ‘İyi yoldayız’ diyebilelim. Yoksa günlük olguyla konuşmak yanıltabilir. Daha evvel de 700’leri gördük fakat akabinde artmıştı. Ne vakit sıfırı göreceğiz, o devir ‘oh’ diyeceğiz’ diyor.
‘Kurban Bayramı riskli’
Ceyhan şöyle devam ediyor: ‘Bütün kalabalıklar riski arttırır. Kişilerin denetimsiz formda bir arada olması, sarılmaları, arayı ayarlayamamaları az ya da çok fakat kesinlikle bir risk oluşturur. Bu noktadan bakacak olursanız Kurban Bayramı oldukça riskli, hele ki eski bayramlar üzere kutlayacaksak. Mekteplerin açılmasını da mesela ben büyük bir risk olarak görüyorum. Bunlara nazaran tedbirler alınmalı. Vatandaşa da büyük vazife düşüyor. Sonuçta konutlarının içindeki riski azaltmak da onların elinde.’
‘Mesajı ısrarla almayan bir küme var’
Prof. Dr. Ceyhan, ‘Aylardır biz anlatıyoruz, Sayın Bakan anlatıyor, devlet anlatıyor, Cumhurbaşkanı çıkıyor, maske ve uzaklığın ne kadar kıymetli olduğunu söylüyor. Fakat ısrarla ve inatla bildirisi almayan bir küme var’ diyerek kuralları hiçe sayanlara dikkat çekiyor. Ceyhan vaka sayılarının birebir noktada dirençli olmasının da mümkün bir 2. dalganın da iletisi almayan bu ısrarcı küme nedeniyle olabileceğinin altını çizerken ‘Belki Diyanet’i, tahminen mahallî başkanları devreye sokarak o kişilere ulaşmak gerekiyor. O kümesi etkileyebilecek yeni metotlar geliştirilmeli ki sayılar düşsün. Yoksa savaş kalıcı olmaz’ diyor.
‘Salgın şimdi sürat kesmiş değil’
Bilim Heyeti üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü’ye nazaran vaka sayısının binin altına düşmesi elbette sevindirici ama umumi tablo şimdi karanlık. Özlü, ‘Bin rakamı ruhsal hudut, o nedenle sayının düşüyor olması sevindirici fakat öteki taraftan ağır bakım ile entübe hasta sayımızda artış var. Vefat nispetlerinde da azalma yok. Günlük vaka sayısına bakıp da ‘Oh! Bu iş bitti, rahatladık’ dememek lazım zira tek parametre bu değil. Salgın şimdi sürat kesmiş değil. Bir karar gidiyoruz işte. Önlemlere harfiyen uymak, gevşememek lazım’ diyor.
Bayramda özdenetim kural
Prof. Dr. Özlü şöyle devam ediyor: ‘Kurban kesme yerlerinde, konutlarda ya da bayram namazı sonrasındaki bayramlaşmalarda kişilerin maske takıp, aralığa uyacakları konusu bana pek gerçekçi gelmiyor. Bayramı artış olmadan atlatırsak ne ala. Vekaletle kurban kesilmesini öneriyorum fakat biliyorum alışkanlıklar da var. İlla kurbanını kendi alacak, kendi kesecek. Haydi büyükşehirleri denetlediniz diyelim. Köyler, kasabalar, oralara nasıl yetişilecek? O kişilere ulaşmak, kurallara riayet etmelerini sağlamak çok güç. Kavurmalar yapılacak, mangallar yanacak, bir arada masaya oturulacak. İnanın çok büyük risk var. Bu süreç iyi yönetilemezse vaka sayısının artacağını düşünüyorum.’
‘İsteyen 1 sene çocuğunu mektebe göndermeyi erteleyebilirse yoğunluğun önüne geçilebilir’
Bilhassa anasınıfları ile ilkokullarda kontrolün epey güçlükle olacağını belirten Prof. Dr. Özlü, ‘Mesafe, maske konusunu çocuklara uygulatmak çok sıkıntı olacak. Bu noktada tahminen bir devir hibrit eğitim yapılabilir. Kısmen mektepte kısmen dışarıda ya da dönüşümlü, bir gün boş bir gün dolu, uzaktan eğitim takviyeli bir sistem uygulanabilir. Ayrıyeten aileler için gönüllülük esası da bir tahlil olabilir. İsteyen 1 sene çocuğunu mektebe göndermeyi erteleyebilirse yoğunluğun da önüne geçilebilir’ diyor.
Soru: Bayramda kurban kesip ziyarete gidecek misiniz? Ailenizle nasıl bir arada olacaksınız?
Karşılık: Rastgele bir formda bayramlaşmaya gitmeyi düşünmüyorum. Kurbanımı da bir kurum aracılığıyla bağışta bulunarak kesmeyi düşünüyorum. Umarım herkese de örnek olur.
Soru: Bayrama sayılı günler kaldı. Sizin planınız nedir, evet?
Yanıt: Bugüne kadar kurbanımı daima vekaletle kestim. Bu yıl da o denli olacak. Aile büyüklerimizi ve dostlarımı ise çok özledim fakat ziyarete gitmeyeceğiz ve bu bayram da ziyaretçi kabul etmeyeceğiz.
‘Tedbiri elden bırakmayın’
Bilim Şurası üyesi Prof. Dr. Levent Yamanel: ‘Vaka sayılarında az da olsa bir düşüş var ancak istediğimiz bu değil. Biraz ağır gidiyoruz açıkçası. Her ne kadar alınan tedbirler birçok vatandaşımız tarafından benimsense de kurallara uymayan, umursamaz bir kitle de var. Gerçi bu tüm dünyada bu türlü lakin işte bunun sonucu olarak sayılarda keskin bir düşüş yaşayamıyoruz. En kritik viraj bayramda dönülecek. Önlemi elden bırakmamak gerek. Yoksa beklenenden büyük artışlar yaşayabiliriz.’
Bir soru bir yanıt
Soru: Bu kadar örnek verdiniz. Sakıncası yoksa bu bayram planınızı sormak isterim.
Karşılık: Önlem gereği uzaktan kesim yapacağım. Yüz yüze bayramlaşma da yok. Toplumsal medya ve telefonla. Mümkün olduğu kadar da meskenden çıkmayacağım.”
Memurlar
