Libya’ya asker gönderilmesi için verilen müsaadenin müddetinin 2 Ocak 2021’den itibaren 18 ay uzatılmasına ait Cumhurbaşkanlığı tezkeresi, TBMM Genel Şurasında kabul edildi.
Tezkerede, Libya’da Şubat 2011’de meydana gelen olayları takip eden süreçte demokratik kurumların inşa edilmesine yönelik gayretlerin artan silahlı çatışmalar nedeniyle akamete uğradığı, ülkede parçalanmış bir yapı ortaya çıktığı hatırlatıldı.
Libya Siyasi Mutabakatı kapsamında oluşturulan Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH), BM Güvenlik Kurulunun (BMGK) 2259 (2015) sayılı kararı uyarınca memleketler arası toplum tarafından Libya’yı temsil eden tek ve yasal hükümet olarak tanındığına işaret edilen tezkerede, BMGK’nin 2259 sayılı kararının, Libya Siyasi Mutabakatı’nın uygulanması ile UMH dahil kelam konusu muahedede atıfta bulunulan Libya kuruluşlarının desteklenmesine davette bulunduğu belirtildi.
Tezkerede, Libya Siyasi Mutabakatı’nda yeri bulunmayan, bu çerçevede hem ulusal hem milletlerarası bakımdan gayrimeşru nitelik taşıyan kelamda Libya Ulusal Ordusu’nun, 4 Nisan 2019’da başşehir Trablus’u ele geçirmek ve UMH’yi devirmek amacıyla başlattığı, sivilleri ve sivil altyapıyı da gaye alan, Libya’nın bütünlüğü ve istikrarını tehdit eden, DEAŞ, El-Kaide ve öteki terör örgütleri, yasa dışı silahlı kümeler ile yasa dışı göç ve insan ticareti için uygun ortam oluşturan atakları üzerine UMH’nin Aralık 2019’da Türkiye’den takviye talebinde bulunduğu söz edildi.
– “Türkiye Libya’da kalıcı ateşkesin tesisine güçlü takviyesini sürdürüyor”
Müteakip süreçte UMH’nin, ülkenin bütünlüğüne kasteden bu taarruzları durdurduğu, böylelikle Libya’nın Türkiye ve tüm bölge için güvenlik riski teşkil edecek bir kaosa ve istikrarsızlığa sürüklenmesinin önlendiği, ülkede BM’nin kolaylaştırıcılığında, Libyalıların öncülüğünde ve sahipliğinde ateşkes ve siyasi diyalog sürecinin önünün açılabildiği vurgulanan tezkerede şunlar kaydedildi:
“Türkiye, BM öncülüğünde ilgili BMGK kararları çerçevesinde milletlerarası meşruiyet kapsamında yürütülen, Libya’nın egemenliğinin, toprak bütünlüğünün ve siyasi birliğinin korunmasına, ülkede kalıcı bir ateşkesin tesisine, ulusal uzlaşıyı sağlayacak siyasi diyalog gayretlerine güçlü dayanağını sürdürmektedir. Türkiye ile Libya ortasında imzalanan ve yürürlüğe giren Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sonlandırılmasına Ait Mutabakat Muhtırası ile daha da gelişen iki ülke ortasındaki tarihi, siyasi ve ekonomik esaslı alakalar dikkate alındığında, Libya’da ateşkes ve siyasi diyalog sürecinin devamı ile bu sürecin sonucunda barışın tesisi ve istikrarın sağlanması Türkiye açısından büyük ehemmiyete haizdir.”
Türkiye’nin, bu kapsamda Libya ile imzalanan ve yürürlüğe giren Güvenlik ve Askeri İş Birliği Mutabakat Muhtırası kapsamında Libya’nın güvenliğine katkı sağlayacak eğitim ve danışmanlık takviyesine devam ettiği anlatılan tezkerede, gelinen kademede Libya’da kalıcı ateşkesin ve siyasi diyalog sürecinin sonuçlandırılması ve kurumların birleştirilmesinin şimdi mümkün olamadığına işaret edildi.
Kelamda Libya Ulusal Ordusu’nun, dış güçlerin dayanağıyla Libya’nın orta ve doğu bölgelerindeki askeri tahkimatının sürdüğüne dikkat çekilen tezkerede, BM himayesinde yürütülen askeri ve siyasi görüşmelerin sonuçlanmasını teminen çatışmaların yine başlamasının önlenmesinin kıymet taşıdığı vurgulandı.
– “Tüm bölge için neşet eden risk ve tehditler devam ediyor”
Bu kapsamda, ülkeden Türkiye dahil tüm bölge için neşet eden risk ve tehditlerin devam ettiği, kelamda Libya Ulusal Ordusu’nun hücumlarının ve çatışmaların tekrar başlaması halinde Türkiye’nin gerek Akdeniz havzasındaki gerek Kuzey Afrika’daki çıkarlarının olumsuz etkileneceğine yer verilen tezkereye, şöyle devam edildi:
“Bu mülahazalarla Türkiye’nin ulusal çıkarlarına yönelik her türlü tehdit ve güvenlik riskine karşı milletlerarası hukuk çerçevesinde gerekli her türlü önlemi almak, Libya’daki gayrimeşru silahlı kümeler ile terör örgütleri tarafından Türkiye’nin Libya’daki menfaatlerine yönelebilecek akınları bertaraf etmek, kitlesel göç üzere öteki mümkün risklere karşı ulusal güvenliğimizin idame ettirilmesini sağlamak, Libya halkının gereksinimi olan insani yardımları ulaştırmak, UMH tarafından talep edilen takviyesi sürdürmek, bu süreç sonrasında meydana gelebilecek gelişmeler istikametinde Türkiye’nin yüksek menfaatlerini tesirli bir formda korumak ve kollamak, gelişmelerin seyrine nazaran ileride telafisi güç bir durumla karşılaşmamak için hızlı ve dinamik bir siyaset izlenmesine yardımcı olmak üzere hudut, şümul, ölçü ve vakti Cumhurbaşkanınca takdir ve tayin olunacak formda, Türk Silahlı Kuvvetlerinin gerektiği takdirde Türkiye sonları dışında harekat ve müdahalede bulunmak üzere yabancı ülkelere gönderilmesi, bu kuvvetlerin Cumhurbaşkanının belirleyeceği asıllara nazaran kullanılması ile risk ve tehditlerin giderilmesi için her türlü önlemin alınması ve bunlara imkan sağlayacak düzenlemelerin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek temellere nazaran yapılması için TBMM kararıyla verilen müsaadenin mühletinin 2 Ocak 2021’den itibaren 18 ay uzatılması konusunda gereğini bilgilerinize sunarım.”
Türk askeri 18 ay daha Afganistan’da vazife yapacak
AK Parti Diyarbakır Milletvekili Mehmet Mehdi Eker, “Libya’da güvenlik ve huzur ortamının sağlanması bağlamındaki iş birliğimizi geliştirmeyi hedefleyen Libya’ya asker gönderilmesine ait bu tezkere, Libyalı kardeşlerimizin uzun yıllardır hasretini çektiği kalıcı barış ve istikrara kavuşması için yasal hükümetin eforlarının desteklenmesi istikametinde atılmış bir adımdır.” dedi.
Libya’ya asker gönderilmesi için verilen müsaadenin mühletinin 2 Ocak 2021’den itibaren 18 ay uzatılmasına ait Cumhurbaşkanlığı tezkeresi, TBMM Genel Şurasında kabul edildi.
Tezkere üzerinde DÜZGÜN Parti Kümesi ismine kelam alan Bursa Milletvekili Ahmet Kamil Erozan, Türkiye Cumhuriyeti’nin, “siyasi maksadı meçhul bir macera sinemasının oyuncusu olmasına” karşı çıktıklarını tabir etti.
Ortaya çıkan tablonun Türkiye’yi “değerli yalnızlık” ile “onurlu izolasyon” ortasına sıkıştırdığını öne süren Erozan, “Libya’nın geleceğinde ne Ulusal Mutabakat Hükümeti var ne de Tobruk’taki Temsilciler Meclisi var. Biz, bir sene içinde öbür bir Libya’yla karşı karşıya kalacağız, yani bugünkü muhataplarımızı bulamayacağız” diye konuştu.
Yeni gelecek idarenin de meçhul olduğunu vurgulayan Erozan, “Hani İdlib, Suriye, Irak, Afganistan vesairelere ait tezkerelere ‘evet’ derken, orada en azından Türkiye’nin yahut global manada güvenlik açısından bir terörle çaba ögesi vardı; Libya’da o da yok. Her ne kadar tezkerede ‘El Kural, DAEŞ’ üzere sözler sarf ediliyorsa da bunların gerçekle alakası yok.” değerlendirmesini yaptı.
Erozan, şunları kaydetti:
“Bilmediğimiz sebeplerle Libya’daki Ulusal Mutabakat Hükümetine karşı bir cömertliğimiz var. Bu cömertliğin garabeti, bu tezkerenin 12 değil 18 sekiz ay müddetle gelmiş olmasıyla da irtibatlıdır. Libya’da 24 Aralık 2021’de seçimler yapılacak ve tezkere hala o tarihte geçerli olacak. O vakit, ister istemez aklımıza şu geliyor: Sanki iktidar objektif değil, subjektif temellerde almış olduğu bir kararla Libya’nın geleceğine taraf verecek o seçimlere de müdahale etmek arayışında mı? Bu cömertliğin karşılığında bir şey aldık mı? Bizim müteahhitlik alacağımız olarak orada 20 milyar dolar var. Nerede bu 20 milyar dolar? Madem bu cömertliği yapıyoruz, bunun karşılığını alıyor muyuz? Bütün bu belirsizlikler çerçevesinde, geçen sefer ‘hayır’ dediğimiz tezkereye, bugün ‘evet’ dememizi gerektirecek rastgele bir öge yok.”
– “Beka tehditleri kendini gösteriyor”
MHP Kayseri Milletvekili İsmail Özdemir, kelamda Libya Ulusal Ordusunun, dış güçlerin ağır dayanağıyla Libya’nın orta ve doğu bölgelerindeki askeri tahkimatını sürdürdüğünü belirtti.
Hafter’e bağlı kelamda Libya ordusunun siyasi süreci baltalaması ve askeri prosedürlere başvurarak legal hükümete yönelik yine ataklar düzenlemesinin ihtimal dahilinde olduğunu lisana getiren Özdemir, “Nitekim bu tarafta yalnızca saha bulgusu olmayıp medyaya da yansımış olan çok sayıda haberler mevcuttur. BM dahi bu tespiti yapmaktadır. Bu kapsamda Libya’daki durumun ülkemiz dahil olmak üzere tüm bölge için risk ve tehditler barındırmayı sürdürdüğü açıktır.” dedi.
Kelamda Libya Ulusal Ordusunun hücumlarının yine başlaması ve legal hükümetin kasvete düşmesi halinde Türkiye’nin gerek Libya’da gerek Akdeniz havzasında gerekse Kuzey Afrika’daki çıkarlarının olumsuz etkilenebileceğini tabir eden Özdemir, “Kaldı ki bunun için pusuda hazır bekleyenler de vardır. Libya ve özellikle Akdeniz üzerinden ülkemize yöneltilmeye çalışılan beka tehditlerinin mevcudiyeti her haliyle kendisini göstermektedir. Bu nedenlerle Libya’da askeri usullere başvurulması ve hücumları tekrar başlatma teşebbüslerinin caydırılması ve engellenmesi değer taşımaktadır.” diye konuştu.
Uzun menzilli bölgesel hava savunma sistemi tedarikinin Türkiye için hayati bir gereklilik olduğunu vurgulayan Özdemir, Türkiye’nin önceliğinin, NATO müttefiklerinden ulusal güvenlik açığını gidermek olduğunu lakin hiçbir NATO üyesi ülkenin, ABD’nin bu sistemleri Türkiye’ye satmak istemediğini anımsattı.
Özdemir, “Neticede tedarik sürecinde en uygun teklifi veren Rusya menşeli sistemlerin alınması kararlaştırıldı. Egemenliğimizi direkt ilgilendiren bir problemde diğer ülkelerden akıl ve icazet almayız. Egemenlik haklarımızın gereğini yerine getiriyoruz diye aldığımız kararlardan da geri adım atacak değiliz. Birebir durum Doğu Akdeniz için de geçerlidir. Türkiye, gerginliği azaltmak için bütün samimiyetini ortaya koymuşken yanlış ve yakışıksız siyasetlerle haklarımızdan geri adım atabileceğimizi zannedenler boşa oyalanmasın.” değerlendirmesini yaptı.
– “İktidarın risk algısını anlamak mümkün değil”
CHP İstanbul Milletvekili Ünal Çeviköz, AK Parti iktidarının bu tezkere özelinde attığı adımların “Türkiye’nin prestij kayıplarına yeni halkalar eklediğini” öne sürdü.
“Maceraperest siyasetler ülkemizi adeta kurtlar sofrasına atmakta ve hukuksuz uygulamalarla karşı karşıya getirmekte. Bunun en son örneğini maalesef, bir konteyner gemimizin hukuksuzca aranmasında da gördük.” diyen Çeviköz, şunları söyledi:
“İktidarın risk algısını anlamak sahiden mümkün değil. Ülkemiz için oluşan riskleri bertaraf etmeyip tersine, sorun yaşanmayan yerlerde sorun yaratmak üzere bir yeteneği var. Libya’yla ilgili her açıklamamızda şu ihtarlarda bulunduk: ‘Libya’da çatışan taraflardan birini destekleyip taraf tutmayın. Libya’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne hürmet gösterin, ülkenin iç işlerine karışmayın. Sorunu BM nezdinde halletmek için teşebbüs yapın, istendiği takdirde arabulucu olun.’ İktidar bu durumun tam karşıtını yaptı. Hani, ulusal bir dış siyaset izlediğinizi argüman edip muhalefeti neden yanınızda göremediğinizde yakınıyorsunuz ya, muhalefetin tekliflerinin hangi birine kulak astınız ki?
Tezkere için 18 ay müsaade isteniyor. 18 ay askerlik bile yok artık, nereden çıktı bu? Üstelik bu 18 ay, 24 Aralık 2021 tarihi için kararlaştırılan Libya seçimlerinin müddetini de aşıyor. Bu seçimlerden sonra iktidarı Libya’ya davet ettiği ileri sürülen Ulusal Mutabakat Hükümetinin kalıp kalmayacağı ne malum? Askerlerimizi orada bulundurmanın münasebeti ne olacak? Hangi meşruiyete dayanılacak? Seçimlerden kelam açılmışsa yoksa siz mümkün bir erken seçimde iktidarı kaybedeceğinizin farkındasınız da şimdiden peşin peşin müsaade mi istiyorsunuz?”
Çeviköz, Türk askerinin bir iç savaşın karar sürdüğü yabancı bir ülkenin topraklarında can güvenliği tehdidinin tam ortasına atıldığına, fakat siyasi maksadın aşikâr olmadığına dikkati çekerek, “Silahlı Kuvvetlerimiz kimsenin özel güvenlik gücü değildir. Vatan evlatları Libya çöllerine bu halde sorumsuzca sevk edilemez. Daha biz geçen yıl Libya’da kaç şehidimizin olduğunu TBMM çatısı altında konuşabildik mi? Sayın Erdoğan ‘Libya’da birkaç şehidimiz var.’ dedi, sonra bu bahse dair haber yapan gazeteciler yargılandı. Şehitlerimizi yurttaşlarımıza, aziz Meclisimize açıklayamıyorken nasıl olur da 18 aylık bir tezkere için müsaade istenir?” diye konuştu.
Türk işçinin de bulunduğu Vatiyye Üssü’ne bir taarruz düzenlendiğini ve askeri teçhizatın imha edildiğini aktaran Çeviköz, taarruzun hangi ülke uçakları tarafından yapıldığının aşikâr olmadığını söyledi.
– Türkiye başından beri diplomatik gayretleri destekledi”
AK Parti Diyarbakır Milletvekili Mehmet Mehdi Eker, Türkiye’nin Libya’daki gelişmelere tarih boyunca kayıtsız kalmadığını söz etti.
“Bizim, Libya’yla ve Libya halkıyla bir mazimiz, samimi bir gönül birliğimiz bulunmaktadır.” diyen Eker, “Hal böyleyken istikrarsızlık ve karışıklığın bulunduğu Libya’nın dayanak taleplerini yok saymamız, Libyalılar’ı çatışmaya ve istikrarsızlığa terk etmemiz mümkün değildir.” diye konuştu.
Denizden komşu olunan Libya’da güvenlik ve istikrarın sağlanmasının, bağlantıları geliştirmenin, Doğu Akdeniz’deki imkanlardan birlikte istifade edebilecek ortamın hazırlanmasının artık Türkiye için daha da değerli hale geldiğini vurgulayan Eker, “Çünkü bölgede, karşımızda yer alan aktörlerin Libya’daki varlığımızı da gaye alması, Libya’yla ortaklaşa güçlü varlık göstermemiz gerektiğine işaret etmektedir. Libya’da güvenlik ve huzur ortamının sağlanması bağlamındaki iş birliğimizi geliştirmeyi hedefleyen bu tezkere, Libyalı kardeşlerimizin uzun yıllardır hasretini çektiği kalıcı barış ve istikrara kavuşması için legal hükümetin eforlarının desteklenmesi istikametinde atılmış bir adımdır.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin Libya’nın ve Libyalılar’ın legal, tüzel ve demokratik taleplerine verdiği takviyenin, bugün Libya’da siyasi tahlil ve siyasi uzlaşı mevzularında değerli uzaklıkların kat edilmesine imkan sağladığını anlatan Eker, “Türkiye sayesinde alanda yakalanan istikrar siyasi sürecin önünü açmıştır. Türkiye başından beri diplomatik uğraşları destekledi. Bu uğraşlara faal olarak katıldı ve dayanak sağladı.” dedi.
Şahsı ismine kelam alan CHP İstanbul Milletvekili Yunus Emre, CHP olarak “Türkiye bölgeye gözünü kapatsın, bölgeyle ilgilenmesin” demediklerini lakin Türkiye’nin ortaklarını çoğaltmasını istediklerini, askeri seçeneğin en son seçenek olması gerektiğini belirtti.
Emre, “Cumhuriyet tarihinin hiçbir periyodunda sonlarımız dışında bu kadar fazla askeri güç kullanır, bu kadar fazla ülkede asker bulundurur durumda olmadık. Bize karşı bu kadar geniş birliktelikler hiçbir periyot olmadı ve hiçbir devir bu kadar yalnız kalmadık.” diye konuştu.
TBMM Ulusal Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komitesi Lideri, AK Parti Ankara Milletvekili Emrullah İşler, Türk askerinin barış ve istikrar sağlamak üzere Libya’da misyona başlamasının üzerinden geçen bir yılın, Meclisin aldığı kararın ne kadar hakikat olduğunu açık biçimde ortaya koyduğunu söz etti.
Türkiye’nin Libya’daki varlığının, Hafter destekçisi bölgesel ve global aktörlerin, onun üzerinden Libya’da askeri bir diktatörlük kurma stratejilerini boşa çıkardığını kaydeden İşler, Libya’daki varlığının Türkiye’yi, Doğu Akdeniz’de güçlendirdiğini söyledi.
Türkiye’nin askeri varlığının Libya ordusunu güçlendirmesi sonucunda, Hafter’in, Trablus kapılarından ve batı bölgesinden sürülerek ağır bir askeri mağlubiyete uğradığını anlatan İşler, “Ulusal Mutabakat Hükümeti, Libya’nın tek yasal otoritesi olarak gücünü tahkim etmiştir, böylelikle dikta yanlılarının Hafter üzerinden Libya’yı talan etme, Arap dünyası ve Akdeniz’de Türkiye tersi bir istikrar oluşturma gayretleri boşa çıkarılmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
HDP Adana Milletvekili Tülay Hatımoğulları Oruç, AK Parti’nin “müttefikleriyle birlikte uyguladığı yanlış dış siyasetin bedelinin, Türk, Kürt, Arap halkı başta olmak üzere bölgedeki bütün halklara ödettirilmeye çalışıldığını” öne sürdü.
Oruç, “Bu iktidar rızkınızı savaşa harcıyor. Hem bize ilişkin olmayan hem de ülkenin önünü tıkayan bir savaşa harcıyor. ‘Milli çıkarlar’ dedikleri sahiden milletin ve halkların çıkarı değil tek adam rejiminin çıkarıdır.” dedi.
Memurlar
