İstanbul Adliyesi’nde 2017 yılında kurulan İsimli Görüşme Odaları, bilhassa çocuklarla cinsel istismar ve şiddet kabahati mağdurlarının kendilerini daha rahat söz edebilmelerini sağlamak için faal formda kullanılıyor.
Adalet Bakanlığının kararıyla 70 vilayetteki 80 adliyede kurulan, 90 adet İsimli Görüşme Odası, “kırılgan grup” olarak isimlendirilen, çocuk, yaşlı, engelli, cinsel cürüm ve aile içi şiddet hatası mağdurlarının tabir ve beyanlarının alınması için 3 Nisan 2017’de faaliyete geçirildi.
Bu kapsamda, Çağlayan’daki İstanbul Adalet Sarayı’na da her biri yan yana bekleme, görüşme ve müşahede isimli 3 odadan oluşan 2 İsimli Görüşme Odası kuruldu.
Adliyenin 7. katındaki Çocuk Cürümleri Soruşturma Ofisi’nin bulunduğu alanda kurulan görüşme odaları, soruşturma savcılarının talimatı yahut mahkeme kararlarıyla kullanılıyor. 2017 yılından bugüne kadar İstanbul Adliyesi’nde toplam 504 görüşme gerçekleştirilirken bunlardan 307’si geçen yıl yapıldı.
İstanbul Adliyesi İsimli Görüşme Odaları ve İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğü’nden sorumlu Cumhuriyet savcısı Ümit Babayiğit, odaların kullanımıyla ilgili AA muhabirine açıklamada bulundu.
İsimli takviye vazifelileri de görüşme odalarında canlandırma yaparak sistemin işleyişi hakkında AA’ya ayrıntılı bilgi verdi.
Yapılan canlandırmaya nazaran, Ses ve İmaj Bilişim Sistemi (SEGBİS) donatılarıyla hazırlanmış görüşme odasına, her ikisi de toplumsal uzman olan görüşmecilerden biri mağdur yerine geçti.
Müşahede odasıyla irtibat sağlayabilmek için kulaklık takan uzman, savcının yahut hakimin sorusunu, uygun bir tabir formuyla mağdura yöneltti.
Savcı Babayiğit ise, uzmanla mağdurun görüşmesini, bitişikte bulunan müşahede odasındaki ekrandan SEGBİS aracılığıyla takip etti.
İsimli Takviye Merkezi Müdürlüklerine bağlı olan İsimli Görüşme Odaları’nın, kırılgan kümedeki bireylerin mağdur ve şahit olarak tabir vermelerinde mahkemelere ve savcılıklara yardımcı olmak gayesiyle kullanıldığını anlatan Babayiğit, bu odaların da 3’er kısımdan oluştuğunu anlattı.
Babayiğit, bunların da “bekleme”, “görüşme” ve hakim yahut savcının bulunduğu “gözlem” odası olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Gözlem odasında hakim ve savcının yanı sıra taraf avukatları da bulunabiliyor. İzleme odasında olanlar, sorulması gereken soruları kulaklık vasıtasıyla düğmeye basarak isimli görüşmeciye iletiyorlar. İsimli görüşmeci bu soruyu kırılgan kümedeki insanların ikincil örselenmelerine mani olacak formda soru haline getirerek yöneltiyor. Verilen yanıtları biz esasen izleme odasından duyuyoruz. Gerektiği durumlarda yinelenen yahut açılması gereken soruları buradan yönlendiriyoruz.”
Mağdurların tabir verme zahmeti yaşayabildiğine işaret eden Babayiğit, “Aile mahkemeleri, çocuk mahkemeleri ve ceza mahkemelerindeki davalarda tabir verme zahmeti çeken beşerlerle karşılaşılabiliyor. Bunlar çocuk olabilir, cürmün niteliği nedeniyle konuşmakta zahmet çeken beşerler olabilir ve isimli düzeneğin verdiği çekinceden ileri gelen kırılganlıklar olabilir. O insanların tabir veremediği kanaatine vardığında hakim yahut savcı, bu odaların kullanılmasını gerekli görürse bizden isteyebiliyor.” diye konuştu.
– “Amaç faille mağdurun karşı karşıya gelmemesini sağlamak”
Babayiğit, görüşme odası ile müşahede odasının yan yana ve birbirine SEGBİS ile bağlı olduğunu anlatarak, birçok mahkemede SEGBİS’in mevcut olduğunu, muhtaçlık duyulduğunda randevu sistemiyle getirilen şahit ya da mağdurun, temel duruşmanın yapıldığı salonla ilişki kurularak görüşmenin sağlandığını söyledi.
İsimli Görüşme Odalarında en kıymetli uygulama alanının cinsel kabahat mağduru bayanlar yahut çocukların, kabahatin failiyle karşı karşıya gelmemesini sağlamak olduğunu belirten Babayiğit, ceza sisteminden korkması nedeniyle tabir zahmeti çeken çocuklar için de odaların kullanımının yaygın olduğunu lisana getirdi.
Babayiğit, soruşturma evresinde, evraklar saklı olduğu için bu basamakta alınan tabirler için müşahede odasında yalnızca savcının bulunduğu ve odaların daha çok soruşturma etabında kullanıldığını anlatarak, mahkeme kademesindeki evraklardaki söz sürecinde ise taraf avukatlarının müşahede odası yahut duruşma salonunda bulunabildiğini kaydetti.
İsimli görüşme odalarının yaygınlaşması için Adalet Bakanlığı ile birlikte ağır eforları olduğuna değinen Babayiğit, tarafların da muhtaçlık olduğunda mahkemelerden talepte bulunmasını rica etti.
– “Bekleme odası özel olarak tasarlandı”
İstanbul Adliyesi İsimli Dayanak ve Mağdur Hizmetleri Müdürü Gaye Özmen ise sade tonlarda boyanmış, oyuncaklar, rahat koltuklar, fotoğraf, kitap ve televizyonun bulunduğu bekleme odasında, İsimli Görüşme Odalarının kullanımıyla ilgili ayrıntıları anlattı.
Bekleme odasının dekorasyonunu yaparken, başkanlıkla birlikte, çocukların nasıl rahat edebileceğini düşündüklerini belirten Özmen, “Renkleri, kitapları, oyuncakları seçerken çok dikkat ettik. Zira yandaki görüşme yapılan odada, büyük ihtimalle yaşanan travmatize bir olayla ilgili mağdurumuz görüş bildirecek, yaşadıklarını anlatacak. Onun öncesinde bir ‘rahatlama odası’ olarak tanımlayabiliriz burayı. Maksadımız buydu.” dedi.
Özmen, bekleme odasında, 30 dakika kadar vakit geçirilebildiğini anlatarak, “Süre uzayacaksa, çocuğu ailesi yahut avukatlarıyla birlikte öbür bir salona da alabiliyoruz. Mağdurun muhtaçlığına bağlı olarak bu odada uzmanla tek de olabiliyor. Ne yazık ki bazen kabahatin faili anne yahut baba da olabiliyor. Ya da çocuk onların yanında anlatmaktan ve olmaktan utanç duyabiliyor, korkabiliyor, istemeyebiliyor. Uzmanımız çocukla ya da kırılgan kümeye bağlı mağdurla görüşüyor. Burada kiminle birlikte olmak isterse o bireyle kalmasına müsaade veriliyor.” diye konuştu.
Mağdurla ya da şahitle görüşmeyi yapacak kişinin, isimli dayanak vazifelileri olarak atanan toplumsal hizmet uzmanı, psikolog ve pedagog olduğunu belirten Özmen, “Görüşme yapılan odada mağdurla sırf bu misyonlu arkadaşlarımız bulunuyor. Uzman, evvel belgeyi okuyup, hakimlerimizle liderlerimizle savcılarımızla görüşüyor, akabinde mağdurla bekleme odasında görüşüyor. Teknik süreçler için yani mahkemeye bağlanma, çocuğun duruşma salonuna girmeden sözünün alınmasına aracı olmak için yan odada görüşmelere devam ediyorlar.” sözlerini kullandı.
– “Bugüne kadar konuşmak istemeyen mağdur olmadı”
Özmen, bekleme odasında çocuğa, neler yapılacağının ve yandaki görüşme odasının ne olduğunun hem fiziki olarak gösterildiğini hem de bazen çizimle anlatıldığını kaydederek, “Uzman arkadaşımız yardımcı oluyor, neler olacağını anlatıyor. Çocuk konuşmak istemeyebilir, çok doğal bir süreç bu. Fakat biz onu elimizden geldiğince, yıpranmaması için bir daha buraya gelmesini engellemek ismine, konuşmasının ve konuşmamasının nasıl tesir edeceğini anlatıyoruz. Bugüne kadar da konuşmak istemeyen mağdur olmadı. Arkadaşlarımız hepsini açabildi, yardımcı olabildi, o hususta uzmanlarımız çok başarılıdır.” formunda konuştu.
Uzmanların görüşme sonrası, çocuğa yönelik uygulanması gereken önlemlerle ilgili bir rapor hazırladığına işaret eden Özmen, şunları söyledi:
“Uzman arkadaşlarımız, çocuğun sözü yaşına uyumlu mudur? Anlattıkları ortasında çelişkiler var mıdır? Çocuğun üzerinde bir baskı var mıdır? Çocuğun motivasyonu, kullandığı sözlerin yaşına uygun olup olmadığının ve çocuğun bundan sonra nasıl bir süreçte olması gerektiğini anlatan bir rapor yazıyor.
Mağdur olmak çok güç, çocuk mağdur olmak daha da sıkıntı. Sanıkla tıpkı ortamda olmaması için isimli görüşme odalarımızın yaygınlaştırılmasını, avukatların, mağdurların ve ailelerin bunu talep etme hakkı olduğunu hatırlatmak istiyoruz. Yargıçlarımız, savcılarımız, liderlerimiz bu odayı kullanıyor. Tüm Türkiye’de daha çok kullanılmasını ümit ediyoruz. En büyük temennimiz daha az mağduriyetin yaşanması.”
Memurlar
