Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) tüm dünyayı tesiri altına alan yeni tip Koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle ara verilmek zorunda kalınan adalet sisteminin kesintisiz ve inançlı işlemesini sağlayabilecek “e-Mahkeme” modelini geliştirdi.
BAU Siber Güvenlik Merkezi ile Hukuk Fakültesi iş birliğinde, üniversitenin yazılımcıları tarafından açık kaynak kod kullanılmadan tasarlanan sistemin, adalet sisteminin yanı sıra devlet iktisadına de ek sağlaması hedefleniyor.
Davaların online platformlarda görülmesine imkan verecek e-Mahkeme ile duruşmalar fizikî mekandan bağımsız duruşmalarda gerçekleşebilecek. Uçtan uca şifreli olarak süratli ve inançlı done, imaj, ses ve her türlü doküman alışverişi sağlayan sistem, avukatlar, davacı, davalı, davaya bakan sorumlu hakim ve savcılara duruşmalara istedikleri taraftan iştirak imkanı sunuyor.
“e-Devlet” sistemine de kolaylıkla entegre edilebilir olan sistem, davası olan her vatandaşın yahut avukatının iş bölgesinde, meskeninde, tatilde, yurt içinde ya da dışında, cep telefonu, tablet ya da bilgisayar aracılığı ile kolaylıkla davasına katılmasına imkan sağlayacak.
– “Şehrin değeri kalmıyor, maliyetler inanılmaz düşüyor”
Türkiye Barolar Birliği Lideri Metin Feyzioğlu, sistemin Bahçeşehir Üniversitesi Beşiktaş Güney Kampüsünde gerçekleştirilen tanıtım içtimasında, geliştirilen sistemin kamu-üniversite iş birliği modelini aklına getirdiğini söyledi.
Bir sene evvel misal bir sistem düşündüğünü ve birtakım görüşmeler yaptığını belirten Feyzioğlu, şöyle konuştu:
“Bir sene evvel de düşünmüştüm lakin bugün meslektaşlarımın menfaatini koruduğunu Instagram’da çeşitli fotoğraflarla ilan eden çok kıymetli birtakım sayın meslektaşlarım ‘E-duruşma ne demekmiş, e-duruşma olur muymuş, avukatların elinde bir tek duruşma varmış, onu da alıyor muşuz’ diye bizi linç ettiler. Halbuki anlatmaya çalıştığımız şu planladığımız modelde hakim duruşma salonuna gidecek, cübbesini giyecek. Yani konutunun mutfağından duruşma yapmayacak. Şortunun, pijamasının üstüne cübbesine giyip gayriciddi bir ortamda uyuşmazlık çözmeyecek, duruşmaya gidecek. Fakat benim genç meslektaşım bilhassa 12 saatlik otobüs yolculuğu yapıp o kente varıp, ‘Bilirkişi raporu gelmedi’ denilince gün alıp konutuna dönmek zorunda kalmayacak. O da cübbesini giyecek lakin isterse arabasında, isterse yazıhanesinden, isterse neredeyse oradan bağlanacak. Ve bu farklı bir mükemmel açılımı getiriyor bize, mobilizasyon.
Haber nereyse güç orada. Kentin değeri kalmıyor, maliyetler inanılmaz düşüyor. Bu kâfi desteği görmediği için bir sene evvel kâfi sürate da kavuşamadı. Ve biz dünyanın yaşadığı pandemi felaketine yakalandık. Haftalık büyük toplantılarımızda en üst seviyeden, bakanlık seviyesinde ben şunu yaşadım ‘adalet ekonomisi’ diye bir şey varmış. Devlet çarkı frene bastığında başımıza ne gelirmiş ve devlet çarkını yavaşlatmanın maliyeti neymiş?”
Feyzioğlu, devletin dişlilerden oluştuğunu vurgulayarak, “Bu dişlilerden rastgele biri yavaşladığında hiç kestirim etmediğin öbür dişliler de durma noktasına geliyor. Biz icraları durdurmak zorunda kaldık, iktisat bambaşka tarafa gitti. Tapuları durduramadık, tapuları durduramadığımız için mal kaçırma oldu. Hiç yaşamadığımız bir tecrübeydi. Halbuki şayet e-duruşma gerçekleştirebilseydik Türkiye adalet meydanında en ufak bir badire çekmeyecekti. Şu anda yanlışsız bir süreç uygulanıyor. Devletin bütün gücüyle bu projeyi desteklemesi lazımdır. Sizin de bütün gücünüzle her devir yaptığınız üzere devleti desteklemeniz zaruridir. Biz üstümüze ne düşerse yaparız.” diye konuştu.
Koronavirüs salgını sürecinde avukatların müvekkillerle online konferans yaptığını anlatan Feyzioğlu, “Bilmezdik, yadırgardık, anlamazdık. Online dersi öğrendik, çok da başarılıymış, çok da iyiymiş. Şayet bize düşen bir şey olursa biz bunu sizin sisteminizde, ara buluculukta ve takipte, bizim elimizdedir bu, yaymak isteriz. Ve Türkiye’ye de örnek olmak isteriz. Daha sonra da yapılacak iş alışılmış bunu UYAP’a entegre edip yazılım aşamasında e-duruşmayı sizin sisteminizde hızlandırmak olmalıdır.” sözünü kullandı.
– “Dünyada örnek bir dijital platform oldu”
BAU Mütevelli Heyeti Yöneticisi Enver Yücel de artık geliştirilen sistemlerle Türkiye’nin dünyanın gerisinde kalmadığını ve dünyanın izlenen devleti olma yolunda değerli adımlar attığını söz etti.
Pandemi sonrası eski dünyanın tekrar gelmeyeceğine inandığını vurgulan Yücel, dünyanın evrildiğini ve yeni bir dünyaya hakikat ilerlediğini lisana getirdi. Bu durumun her kesime tesir edeceğine işaret eden Yücel, şunları söyledi:
“Bu her bölümü etkileyecek lakin şahsen adaletin, hukuk sisteminin bu denli etkileneceğini düşünememiştim. Lakin baktığımızda o kadar kıymetli bir işe parmak basmışız ki dünyada örnek bir dijital platform oldu. ‘Geciken adalet adalet değildir.’ diye bir laf var. Yeniden Amerikalı bir hukuk dekanından öğrendiğim bir şey var. Dedi ki, ‘Hukuk, devrimlerin öncüsüdür. Siz ne yaparsanız yapın, şayet onu türel temellere oturtmuyorsanız orada kaos olur.’ Ondan sonra bu devamlı başıma yattı. Ne yaparsak yapalım hukuksal bir yer yoksa kaos oluyor. Bu sistemde gündemimize ne gelecek biliyor musunuz, adalet iktisadı de gelecek. Eğitim iktisadı vardır. Sıhhat iktisadı vardır, çok da değerlidir. Artık gündemimize adalet yahut hukuk iktisadı girecek. Bu sistem şayet uygulanabilirse, köyünde ulaşım ıstırabı yaşayan bir çoban duruşmaya gitmeden savunmasını muhtarın ofisindeki bilgisayar aracılığıyla yapabilecek. Artık o detayları hukukçular çözeceklerdir.”
“Beni mesut eden şu, biz artık geri kalmayacağız. Bizim en büyük artımız genç nüfusumuz. O vakit bu genç nüfusla bu yeni dünyaya koordinasyonu çok rahatlıkla sağlayabiliriz. Eğitimde dünyanın en iyi uzaktan muallim platformunu yaptık. Hani, Zoom vesaireden izliyoruz, konuşmalar yapıyoruz. Bu sağlam değil. Kimi devletlerde yasaklandı. Biz kendi ulusal, yerli üretimimizi yaptık.” diyen Yücel, e-Mahkeme’nin gayrı ükelerde kullanılan sistemlerden çok daha farklı ve inançlı olduğunun altını çizdi.
– “Bunu devletimize armağan etmek isteriz”
Bahçeşehir Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Şirin Karadeniz ise eseri büsbütün interdisipliner, hukuk fakültesi akademisyenleri ve mühendislik fakültesi öğretmenleri ile talebelerinin bir araya gelerek ortaya çıktığını lisana getirdi.
Pandemi devrinin dijital dönüşümün her sahada çok değerli olduğunu herkese gösterdiğini aktaran Karadeniz, Adalet Bakanlığının gerçekleştirdiği videokonferans sistemine üniversite olarak Ar-Ge çalışmalarıyla destek vermek istediklerini söyledi.
Karadeniz, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Bu desteğimizi de verirken işin araştırma ve geliştirme boyutuyla birlikte tıpkı vakitte uygulanma boyutunu da düşünerek bir süreç geliştirmeye karar verdik. Artık yazılım geliştirmenin aşamaları biraz değişmeye başladı. Neden değişti derseniz, şu anda bir yılda üretilen doneye baktığınızda 2025’te bu donenin 175 zettabayt olacağı söyleniyor. Bu rakam çok manalı gelmese de bu rakamı şöyle örneklendirebilirim, dünya tarihi boyunca ürettiğimiz haberden fazla. Artık 1 yıl içerisinde dünya tarihine nazaran daha fazla haber, done oluşturuyoruz. Evet, bu olgunun güvenliği nasıl sağlanmalıdır, nasıl işlenmelidir ve nasıl anlamlandırılmalıdır? Bir yazılım girişiminde artık, dünyadaki siber savaşları ve tehditleri de gördüğümüz üzere, siber güvenliğin merkezde olmadığı bir yazılımın yaşaması, hayata geçmesi de mümkün değil. Biz de o yüzden Siber Güvenlik Merkezimizdeki bilirkişilerimiz, öğretmenlerimiz, talebelerimizle birlikte bu süreci öncelikle güvenlik açısından ki adalet sistemi olduğu için daha da hassas davranarak, siber güvenliğini sağlayarak oluşturmaya başladık. Akabinde bu fakültemizdeki ve bilhassa akademisyenlerimizin, öğretmenlerimizin desteğiyle bu süreçte neler olması gerektiğine karar verdik.
Burada yaptığımız eser, rastgele bir duruşma salonuna gereksinim duymadan, külliyen dijital platformda bir duruşma salonunda ne oluyorsa bunun yapılmasını sağlayan, uçtan uca şifrelenmiş inançlı bir platformdur. Bir avukat evrak, haber sunuyorsa, hakim kelam veriyorsa, kimlikleri doğrulanarak içeri alınıyorsa, bir tutanak tutuluyorsa, bu süreç kayıt ediliyorsa hepsini yapabilen bir platform.”
Sistemin iki emelle kullanılabileceğini düşündüğünü aktaran Karadeniz, “Birincisi, biz bir eğitim kurumuyuz. Bir hukuk fakültemiz var ve geleceğin hukukçularını yetiştiriyoruz. Orada artık bundan sonrasında talebelerimiz için oluşturduğumuz fizikî duruşma salonu dışında bu dijital platformda talebelerimizin hem öğretmenleriyle birlikte dava simülasyonları yapmalarını bekliyoruz hem de dünyadan, Türkiye’den ortamda çalışmakta olan profesyonellerle vakalar üzerinde çalışmasını bekliyoruz. Bu teori-pratik istikrarını sağlayarak, talebelerimizin dijital okuryazarlık becerilerini geliştirerek, bu sistemlere hazır ve bütün meslek hayatları boyunca gelecek bundan sonraki yeni teknolojilere de hazır olmalarını istiyoruz. 2. hayalimiz, bunu devletimize armağan etmek isteriz. Kendi adalet sistemimizde de bunun kullanılabileceğini düşünüyoruz. Bu adalet sistemimizin içerisinde rahatlıkla mütenasip görülürse uygulanabilir ve dünyaya da örnek olarak bu türlü bir eser, üniversitemizden Ar-Ge ile çıkan bir eser de rahatlıkla sunulabilir.” diye konuştu.
Küresel Hukuk Programları Yöneticisi (IGUL) Prof. Dr. Feridun Yenisey de videokonferans sistemiyle içtimaya bağlanarak, e-Mahkeme’nin gayesi ve içeriğine dair haberler ve örnekler verdi.
Programda, e-Mahkeme simülasyonu medyalı canlı irtibat ile gerçekleştirildi. BAU Rektörü Prof. Dr. Karadeniz ile Prof. Dr. Yenisey, iştirakçilerin sorularını yanıtladı.
Memurlar
