Hizmetten uzaklaştırman memurların mali haklarına ait tartışmalar uzun yıllar devam etmektedir. Memurlar.Net olarak bu hususu sık sık gündem getirdik.
Tartışmanın bir gayri ayağı ise, 15 Temmuz sürecinde vazifeden uzaklaştırılan ve bilahare atılan işçiden 7075 sayılı Kanunla iade edilenlere getiri ödenip ödenmeyeceği konusu ile bunun dışında gerçekleşen hizmetten uzaklaştırmalarda getiri ödenip ödenmeyeceği hususudur.
OHAL sürecine ait olarak mevzuyu detaylı incelediğimiz haber için tıklayınız:
Vazifeye iade edilenlerin mali hakları yasal nemasıyla birlikte ödenir mi?
Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi, hizmetten uzaklaştırılan memurun açıkta geçen mühletlerine ait olarak “kesintinin geç ödenmesi münasebeti ile” nema ödenmesi gerektiğine ait yönetim duruşması kararı onamıştır.
PTT Müdürlüğü’nde vazife yaptığı periyotta vazifeden uzaklaştırılması sonucu 14/09/1998 ile 28/08/2001 tarihleri arasında maaşından kesilen 1/3 orantısında fiyata ait olarak, kesintinin yapıldığı 14/09/1998 tarihi ile ödemenin yapıldığı 24/08/2006 tarihleri arasındaki periyoda ilişkin yasal nemanın tarafına ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Gaziantep Yönetim Duruşması, hizmete iade edilmesini izleyen müddette ahit fiyatından kesilen ölçünün gecikmeksizin ödenmesi gerekirken, kelam konusu ödemenin ama 24/08/2006 tarihinde yapıldığı, makul vadeyi aşan bu gecikmenin davalı yönetim açısından bir hizmet kusuru oluşturduğu münasebeti ile kişiyi haklı bulmuştur.
Danıştay 5. Dairesi ise Gaziantep Yönetim Duruşmasının kararını bozmuş fakat Yönetim Duruşması kararında ısrarcı olmuştur.
Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi ise yönetim duruşması karını onamıştır.
MEMURLAR.NET AÇIKLAMASI: Görüldüğü üzere yukarıda bahsedilen her iki durumda da vazifeye iade edilenlere açıkta geçirilen vadelere ait kesintilere fazi ödenmesi mümkün değildir. Ama, hizmete iade edilenlere mali hakları gecikmeksizin ödenmesi gerekmekte olup; makul kabul edilemeyecek bir mühlet içinde ödenmemesi halinde “faiz” için dava açılabilecektir.
T.C. DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KONSEYI
Esas
: 2011/358
Karar
: 2014/906
Tarih
: 19.03.2014
ÖZET
Dava; davacının, Şırnak Beytüşşebap PTT Müdürlüğü’nde hizmet yaptığı devirde vazifeden uzaklaştırılması sonucu 14/09/1998 ile 28/08/2001 tarihleri arasında maaşından kesilen 1/3 orantısında fiyata ait olarak, kesintinin yapıldığı 14/09/1998 tarihi ile ödemenin yapıldığı 24/08/2006 tarihleri arasındaki periyoda ilişkin yasal nemanın tarafına ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır. Getirinin, konusu para olan borçlarda, alacaklının bu paradan mahrum kaldığı vade içinde uğrayacağı kayıpların, farklı bir anlatımla bu paranın kullanılamamasından ötürü mahrum kalınan çıkarın karşılığı olduğu; esasen bu kaybın yahut mahrum kalınan yararın yönetimden istenebilmesi için yönetimin direkt yahut dolaylı bir kusurunun bulunmasının kural olarak gerekmediği; ekonomilerde bir değişim vasıtası olan paranın, çeşitli ticari, sınai, zirai v.b. faaliyetlerde kullanılmakla, sahibine kar, kira, nema v.s. isimleri altında kimi ekonomik yararlar sağlayan bir bedel olduğu; paranın, sahibi dışındaki kişi ve kuruluşlarca kullanılmasının, sahibinin bu ekonomik kıymetten mahrum bırakılması sonucunu doğurmasının yanında, yüksek pahalılık tesirinde olan ekonomilerde, paranın kıymetini, yanı alım gücünün pahalılık nispeti ölçüsünde yitirmesine neden olduğu; hukuk devletlerinde, açıklanan nitelikteki bir zararın nema ya da sair bir isim altında ödenecek tazminatla karşılanabilmesi için, açık yasa kararı aranmasının düşünülemeyeceği; bilakis anlayışın, Devletin ve ona bağlı yönetimin fiil ve süreçlerinden doğan her turlu zararın tazmini için de, açık yasa kararı aranması sonucuna götüreceği ki, bu türlü bir anlayışın, Anayasa’nın 125. unsurunun son fıkrasında mahal alan, “idare, kendi hareket ve süreçlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür” amir kararı ile bağdaşmayacağı münasebetinin de eklenmesi suretiyle, birinci kararının davacının getiri talebinin kabulüne ait kısmında ısrar edilmiş ve karar onanmıştır.
İstemin Özeti: Gaziantep 1. Yönetim Duruşması’nın 28/09/2010 günlü, E:2010/1211, K:2010/844 sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması, davalı yönetim tarafından istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Mütalaası : Temyiz isteminin kabulü ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ISMINE
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca evrak incelendi gereği görüşüldü:
Dava; davacının, Şırnak Beytüşşebap PTT Müdürlüğü’nde hizmet yaptığı devirde vazifeden uzaklaştırılması sonucu 14/09/1998 ile 28/08/2001 tarihleri arasında maaşından kesilen 1/3 nispetinde meblağa ait olarak, kesintinin yapıldığı 14/09/1998 tarihi ile ödemenin yapıldığı 24/08/2006 tarihleri arasındaki periyoda ilişkin yasal nemanın tarafına ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Gaziantep 1. Yönetim Duruşması’nın 18/06/2007 günlü, E:2006/2618, K:2007/1148 sayılı kararıyla; 399 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 56. hususunda, hakkında takibata mahal olmadığına yahut beraatına karar verilenlere, vazifeden uzaklaştırıldığı periyoda ait olarak akit fiyatından kesilmiş bulunan 1/3 nispetindeki fiyatın ödeneceğinin belirtildiği ama, geçmişe yönelik olarak nema ödeneceğine dair rastgele bir düzenlemeye konum verilmediği; bu durumda, davacının hizmetten uzaklaştırma periyodu olan 14/09/1998 ile 28/08/2001 tarihlerine ait nema talebinin türel dayanağının bulunmadığı; davacının hizmete iade edildiği 28/08/2001 tarihinden ödemenin yapıldığı 24/08/2006 tarihine kadar ki periyoda ait nema talebine gelince, hakkında açılan davada 4616 sayılı Yasa kararları yeterince, davanın kesin karara bağlanmasının ertelenmesine dair verilen yargı kararı üzerine hizmete iade edilmesini izleyen müddette ahit fiyatından kesilen ölçünün gecikmeksizin ödenmesi gerekirken, laf konusu ödemenin ama 24/08/2006 tarihinde yapıldığı, makul vadeyi aşan bu gecikmenin davalı yönetim açısından bir hizmet kusuru oluşturduğu; belirtilen hukuksal duruma nazaran 28/08/2001 tarihinden ödemenin yapıldığı, 24/08/2006 tarihi arasında geçen vadede ödemenin gecikmiş olması nedeniyle davacının nema meblağı kadar zarara uğramış olduğunun kabulü gerektiği; davalı yönetim her ne kadar borcun, koşullu tahliye mühletinin dolduğu tarih olan 08/02/2006 tarihinde muaccel olduğunu belirtmiş ise de, kurallı tahliye kararının ceza hukuku açısından birebir yahut daha ağır cürümlerin işlenmesi halinde evrakın yine ele alınarak incelenmesi yanından sonuç doğurduğu, bu kararın, yönetim hukuku kurallarına dayalı olarak kamu hizmeti gören çalışanın özlük haklarının iadesinde esas alınmasının hakkaniyete makul görülmediği; bu durumda, 2001 tarihinde vazifesine iade edilmesinde rastgele bir sakınca görülmeyen davacının akit fiyatından yapılan kesintilerin bu tarihte ödenmeyip 2006 yılında ödenmesi nedeniyle, vazifeye iade edildiği tarihten itibaren maaşından yapılan kesintilere getiri uygulanmamasında hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle, davacının getiri talebinin, hizmetten uzaklaştırıldığı 14/09/1998’den 28/08/2001 tarihine kadar olan periyot için reddine, vazifeye iade edildiği 28/08/2001 tarihinden ödemenin yapıldığı 24/08/2006 tarihine kadar olan periyoda ait nema talebinin kabulüne karar verilmiştir.
Bu kararın davacının getiri talebinin kabulüne ait kısmının temyizen incelemesi sonucu, Danıştay Beşinci Dairesi’nin 23/02/2010 günlü, E:2007/7242, K:2010/961 sayılı kararıyla; 399 sayılı KHK’nin 56. hususunda sayılan hallerin gerçekleşmesi durumunda aylıklarının kesilmiş olan 1/3 nispetindeki kısmının ilgililere ödeneceği karar altına alınmış olup, bu düzenlemede kelam konusu kesintilere getiri ödeneceğine ait bir karara taraf verilmediği; buna nazaran, davacının açıkta geçirdiği mühletlere ilişkin olmak üzere vazifeye iadesinden sonra ödenmiş olan 1/3 orantısındaki kesintilere nema ödenmesine hukuken imkan bulunmadığı gerekçesiyle bozulmuş ise de, Yönetim Mahkemesince, bozma kararına uyulmayarak, getirinin, konusu para olan borçlarda, alacaklının bu paradan mahrum kaldığı müddet içinde uğrayacağı kayıpların, sair bir anlatımla bu paranın kullanılamamasından ötürü mahrum kalınan yararın karşılığı olduğu; esasen bu kaybın yahut mahrum kalınan çıkarın yönetimden istenebilmesi için yönetimin direkt yahut dolaylı bir kusurunun bulunmasının kural olarak gerekmediği; ekonomilerde bir değişim vasıtası olan paranın, çeşitli ticari, sınai, zirai v.b. faaliyetlerde kullanılmakla, sahibine çıkar, kira, nema v.s. isimleri altında kimi ekonomik yararlar sağlayan bir bedel olduğu; paranın, sahibi dışındaki kişi ve kuruluşlarca kullanılmasının, sahibinin bu ekonomik kıymetten mahrum bırakılması sonucunu doğurmasının yanında, yüksek pahalılık tesirinde olan ekonomilerde, paranın kıymetini, yanı alım gücünün pahalılık nispeti ölçüsünde yitirmesine neden olduğu; hukuk devletlerinde, açıklanan nitelikteki bir zararın getiri ya da gayrı bir isim altında ödenecek tazminatla karşılanabilmesi için, açık yasa kararı aranmasının düşünülemeyeceği; bilakis anlayışın, Devletin ve ona bağlı yönetimin aksiyon ve süreçlerinden doğan her turlu zararın tazmini için de, açık yasa kararı aranması sonucuna götüreceği ki, bu türlü bir anlayışın, Anayasa’nın 125. hususunun son fıkrasında bölge alan, “idare, kendi aksiyon ve süreçlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür” amir kararı ile bağdaşmayacağı münasebetinin de eklenmesi suretiyle, birinci kararının davacının getiri talebinin kabulüne ait kısmında ısrar edilmiştir.
Davalı yönetim, Gaziantep 1. Yönetim Duruşması’nın 28/09/2010 günlü, E:2010/1211, K:2010/844 sayılı ısrar kararını temyiz etmekte ve bozulmasını istemektedir.
Temyiz edilen kararla ilgili evrakın incelenmesinden; Gaziantep Yönetim Mahkemesince verilen kararın yol ve hukuka mütenasip bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, davalı yönetimin temyiz isteminin reddine, Gaziantep 1. Yönetim Duruşması’nın 28/09/2010 günlü, E:2010/1211, K:2010/844 sayılı ısrar kararının ONANMASINA, kararın bildirim tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 19.03.2014 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY :
Dava belgesinde yeralan haber ve dokümanların incelenmesinden, Şırnak PTT Başmüdürlüğü’ne bağlı Beytüşşebap PTT Merkez Müdürlüğü’nde hizmet yaptığı periyotta, “terör örgütüne yardım ve yataklık” hatası nedeniyle, 14/09/1998 tarihinde tutuklanan davacının, 399 sayılı KHK’nın 53/d unsuru uyarınca vazifesinden uzaklaştırılmasına karar verildiği, kelam konusu atılı hatadan ötürü yargılandığı davada, Diyarbakır 1 Nolu Devlet Güvenlik Duruşması’nın 08/02/2001 günlü, kararıyla 4616 sayılı Yasa uyarınca, davanın kesin karara bağlanmasının ertelenmesine karar verilmesi üzerine, hakkındaki hizmetten uzaklaştırma önlemi kaldırıldığı ve 28/08/2001 tarihinde vazifesine iade edildiği, gelgelelim, yargılama sonucunda beraat etmediği gerekçesiyle, açıkta geçirdiği mühletlere ilişkin 1/3 orantısındaki kesintilerin kendisine ödenmediği, davacının bila tarihli dilekçe ile, 08/02/2006 tarihi itibarıyle koşullu tahliye müddetinin sona erdiğinden kelam ederek, maaşından yapılan laf konusu kesintilerin yasal nemasıyla birlikte ödenmesi istemiyle başvurması üzerine, davalı idarece 24/08/2006 tarihinde kesintilerin ana parasının davacıya ödenmesi, fakat nema ödemesi yapılmaması üzerine görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Konusu bir ölçü paranın ödenmesinden ibaret olan borçlarda, borcun doğduğu yahut muaccel olduğu tarihten itibaren ödemenin yapıldığı tarihe kadar, kısa yahut uzun bir mühlet geçmiş olabilir. İşte getiri, borçlunun bu türlü bir müddetten faydalanması münasebetiyle alacaklıya, kanun yahut kontrat mucibince ve bir nispet dahilinde olmak üzere ödenmesi gerekli olan para ölçüsüdür. Nema borcu, hukuksal mahiyeti itibariyle fer’i bir borçtur. Zira, getiri borcunun doğumu ve velev kural olarak varlığı, asıl borcun doğumu ve varlığına bağlıdır. Getiri, alacağın bir kısmı olmayıp, onun fer’i niteliğinde ve ama başka bir alacaktır.
Öte yandan, 22/12/2000 günlü, 24268 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “23 Nisan 1999 Tarihine Kadar İşlenen Kabahatlerden Ötürü Kuralla Salıverilmeye, Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair 4616 sayılı Kanun” uyarınca, bu Kanun kapsamında bulunan üst hududu on yılı geçmeyen şahsi hürriyeti bağlayıcı cezaları gerektiren cürümlerden ötürü hakkında hazırlık ya da son soruşturma açılmış ya da karar verilip de katılaşmamış sanıkların davalarının açılmasının ya da kesin karara bağlanmasının, erteleme konusu cürüm kabahat ise bir yıl, cürüm ise beş yıl içinde, birebir yahut daha ağır bir cezayı gerektiren cürüm işlememe halinin gerçekleşmesine kadar erteleneceği, öngörülen müddetler belirtilen nitelikte bir hata işlenmeksizin geçirildiğinde, ertelemeden yararlanan hakkında kamu davası açılmayacağı, açılmış olan davanın ise ortadan kaldırılmasına karar verileceği öngörülmüştür.
Bu çerçevede uyuşmazlığa bakıldığında, davacı, 399 sayılı Hakkında Kanun Kararında Kararnamenin 56/b hususundaki, haklarında takibata mahal olmadığına yahut beraatine karar verilenlerin, bu kararların mutlaklaşması üzerine vazifeden uzaklaştırma önlemi kaldırılır, ahit fiyatının kesilmiş bulunan 1/3 orantısındaki kısmı ilgililere ödenir, kararı uyarınca vazifesine iade edilmiştir. Ama davacı hakkında vazifeden uzaklaştırma kararı verilmesine sebep olan atılı hata nedeniyle yapılan yargılama sonucu verilen “davanın kesin karara bağlanmasının ertelenmesi”ne dair karar, bu unsurda belirtilen takibata mahal olmadığına yahut beraat kararı niteliğinde olmadığından, davacının vazifeye iade edilmesini gerektirmemektedir. Hasebiyle, davalı yönetimin buna karşın davacıyı hizmetine iade etmesinin, davacıya hizmete iade edildiği tarih itibarıyla ödeme yükümlülüğü doğurmadığı da açıktır.
Bununla birlikte, davanın kesin karara bağlanmasının ertelenmesine dair karardaki beş yıllık koşullu müddetin dolduğu 08/02/2006 tarihinden sonra kendisine ödeme yapılması mümkün olan davacının, alacağının doğduğu bu tarihten sonra yapmış olduğu müracaat üzerine, davalı idarece vazifeden uzaklaştırıldığı periyoda ait olarak maaşından yapılan kesintilerin kendisine ödendiği anlaşıldığından, Yönetim Duruşması’nın davacıya vazifeye iade edildiği tarihten itibaren makul vadede ödeme yapılmadığı gerekçesiyle, nema ödenmesine karar verilmesine yönelik ısrar kararında tüzel isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, ısrar kararın bozulması gerektiği oyuyla karara katılmıyoruz.
Memurlar