İstanbul Bilgi Üniversitesi Memleketler arası Münasebetler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emre Gönen ve Türk-Alman Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Bağlantılar Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Birgül Demirtaş, son devir Türkiye-AB alakalarının gidişatını, AB Başkanlar Doruğu öncesi beklentileri, taraflar ortasındaki bağların geleceğini AA muhabirine kıymetlendirdi.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Memleketler arası Bağlantılar Kısmı Öğretim Üyesi Gönen, AB içinde dış siyaset konusunda ortak görüşün hiçbir vakit olmadığını hatırlatarak, üye ülkelerin Türk dış siyasetine karşı bir ortaya getirebilecek ataklar konusunda dikkatli olması gerektiğini söz etti.
“AB’nin tahlil üretecek kapasitesi yok”
Türkiye’nin, AB ile hala müzakere sürecinde olduğunu hatırlatan Gönen, “Hepsinden kıymetlisi biz bir NATO ülkesiyiz. Türkiye üzere NATO’nun Doğu Akdeniz’deki kalesi pozisyonunda olan bir ülkenin bu pozisyonunu koruma etmesi gerekiyor.” dedi.
Gönen, AB ile bağlantılarda Doğu Akdeniz sorununa de değinerek, “Türkiye, Doğu Akdeniz’de yasal haklarını koruyor, bu yanlışsız ancak bu mevzuyu sağlam argümanlar üretmek suretiyle belirli bir tartışma yerine oturmamız lazım. Gerginliğin daha da tırmanması durumunda AB’nin tahlil üretecek kapasitesi yok.” diye konuştu.
10-11 Aralık’ta Belçika’nın başşehri Brüksel’de düzenlenecek AB Önderler Doruğu’nda Türkiye’ye yaptırım uygulanmasının düşük ihtimal olduğunu söz eden Gönen şunları kaydetti:
“AB’nin yaptırım uygulayacak çok fazla enstrümanı yok. Şu ana kadar Türkiye’nin üstüne maksimalist siyasetlerle gittiler ve günün sonunda ellerinde çok koz kalmadı fakat sembolik yükü olan şeyler yapabilirler, müzakere sürecinin rafa kaldırılması üzere. Olağan bu durum Türkiye için nahoş bir durum olur. Biz milletlerarası platformda saygınlığımızı artırmaya çalışan bir ülkeyiz. Paraya ve yatırıma da gereksinimimiz var. Bunun için de memleketler arası takviyeye gereksinimimiz var. Her şeye karşın her iki taraf için de aklı selimin galip geleceğini düşünüyorum.”
Gönen, son devirde AB temsilcileriyle ABD temsilcilerinin ortak hareket etmeye başladığına dikkati çekerek, “Bu durum bizim ismimize nahoş bir durum. İlerleyen devirde Türkiye’nin müzakereleri ve diplomatik teşebbüsleri öne çıkaracak hal alması lazım.” tabirini kullandı.
Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları sürecinde Ermeni başkan Nikol Paşinyan’ın dış basında Türkiye’yi saldırgan bir ülke üzere göstermek için çalışmalar yürüttüğüne değinen Gönen, “Bu mevzuda Paşinyan’ın tuzağına düşülmemesi gerekiyor. Paşinyan’ın hiçbir kanıta dayanmayan savları manşet olurken, Batı medyasında kimse Türkiye’den yapılan açıklamaları dikkate almıyor. Bu hususta dikkatli olmamız gerekiyor.” diye konuştu.
Gönen, Türkiye’nin dış siyaset açısından çok kıymetli dönüm noktasında olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Türkiye bu coğrafyada herkes için değerli bir ülke. Türkiye’nin istikrar ihraç etme kapasitesi var. Bu Türkiye’nin en büyük yumuşak gücüdür. Olağan Türkiye’nin değerli bir askeri gücü de var, lakin global manada aktif olabilmek için askeri güç kadar yumuşak gücü kullanabilmek de değerli. Bu noktada gücümüzü nereye yerleştireceğimizi iyi tayin etmemiz gerekiyor. Türkiye’nin kendisini hem ekonomik, hem siyasi, hem de askeri olarak etrafındaki ittifaklar manasında iyi konumlandırması gerekiyor.”
“Zirveden muhtemelen sert yaptırım kararı çıkmayacaktır”
Türk-Alman Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Bağlantılar Kısmı Öğretim Üyesi Demirtaş da AB Başkanlar Tepesi öncesi Türkiye konusunda Birlik içindeki istikrarları yorumlayarak şunları söyledi:
“10-11 Aralık’ta düzenlenecek AB Kurulu Doruğu, Türkiye ile bağlar konusunda iki farklı görüşü savunan ülkelerin müzakerelerine sahne olacak üzere gözükmektedir. Dorukta bir yandan, Türkiye’ye sert yaptırımlar talep eden Fransa, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Kesiti ve Avusturya’nın yaklaşımları ile Ankara’yla her şartta diyaloğun devamını savunan ve ipleri fazla germemeyi istek eden Almanya’nın Türkiye siyasetleri ortasında uzlaşıya varılmaya çalışılacak.”
Son yıllarda Türkiye ile AB ortasında müspet gündemlerden krizlere savrulan zikzaklı bağların üç temel nedeni olduğunu söz eden Demirtaş, şunları lisana getirdi:
“Bu nedenlerden birincisi, Kıbrıslı Rumlarının Annan Planı’nı reddetmelerine karşın AB’nin Kıbrıs Rum Bölümü’nü üyeliğe kabul etmesidir. AB, Kıbrıs sıkıntısının tahlilinde oynayabileceği katalizör rolünü elinden kaçırmıştır. Kıbrıs Rum Bölümü’nün tam üyeliği, Türkiye-AB ilgilerinde yeni zorluklara neden olmuştur. İkinci olarak, Kafkaslardan Orta Doğu’ya kadar bölgesel pek çok bahiste Ankara ve Brüksel’in temel yaklaşımlarının farklı olmasıdır. Üçüncü olarak norm ve pahalar konusunda yaşanan uzaklaşmalardır.”
Demirtaş, gelinen noktada Türkiye’nin tam üyelik sürecinin pratikte donduğunu söz ederek, “Mevcut süreçte alakaların artık ‘öteki’ olarak görülen bir ülkeyle nasıl yürütüleceği ehemmiyet kazanmaktadır.” dedi.
Tepeden sert yaptırım kararı çıkmasını düşük ihtimal olarak pahalandıran Demirtaş, “Zirveden muhtemelen sert yaptırım kararı çıkmayacaktır. Çünkü AB’nin Türkiye ile münasebetlerindeki ekonomik çıkarları, mültecilerin Avrupa hudutlarına dayanmaması için Ankara’yla 2016’da varılan mutabakatın devam etmesine duyulan gereksinim ve Türkiye’nin büsbütün AB yörüngesinden çıkması tasası, muhtemelen Tepe kararını etkileyecek ve Tepe öncesindeki sert telaffuzların sert yaptırımlara dönüşmesini engelleyecektir.” diye konuştu.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını, iklim değişikliği, çok sağın yükselmesi üzere farklı güvenlik tehditlerinin yalnızca Avrupa’yı değil, tüm global siyaseti etkilediğini tabir eden Demirtaş, “Böyle bir periyotta Türkiye ve AB’nin bu sıkıntılara yönelik ortak tahliller geliştirip geliştiremeyeceği temel problemdir.” dedi.
Demirtaş, global siyasetin yeni ve hayati tehditlerle karşı karşıya olduğunun altını çizerek, “Hem bölgesel güvenlik hususlarında hem de yeni tehditlere yönelik olarak Ankara ve Brüksel’in birlikte çalışabilecekleri parametreleri oluşturmaları, yalnızca kendi ortalarındaki ilgileri iyileştirmeyecek, birebir vakitte global meselelerin tahliline de katkı sağlayacaktır.” tabirini kullandı.
Memurlar
