Yerebatan Sarnıcı’nın ziyarete kapalı kısmında yaklaşık 4 yıldır devam eden onarım çalışmaları sırasında, Cumhuriyet geç periyot onarımında yapılan gergi elamanlarının, sütün başlarında son bulduğu ve devamlılık oluşturmadığı tespit edildi. Bu durum, muhtemel zelzelede Sarnıç’ta önemli hasarların oluşabileceğini, hatta göçmelerin bile yaşanabileceğini gösteriyor. Yalnızca sarnıç değil etrafındaki yapılar da tehdit alında.
“BU SON DERECE PROBLEMLİ BİR DURUM”
“Restorasyon çalışmaları sırasında muhakkak tespitlerimiz oldu ” diyen İBB Kültür Varlıkları Daire Lideri Oktay Özel, “Bin 500 yıl evvel yapılmış bir Bizans sarnıcındayız. Çok özel bir yapı. Tarihi Yarımadanın merkezinde bulunan turistik bir merkez birebir vakitte burası. Uzun vakittir onarımda. Biz de titizlikle onarım çalışmalarını sürdürüyoruz. Onarım çalışmaları sırasında muhakkak tespitlerimiz oldu. Sütunların çabucak sütun başı dediğimiz kısmında gergi boşlukları mevcuttu. Bu gergi boşluklarını incelediğimiz vakit, gördüğümüz gergilerin süreklilik arz etmediğini ve sütun başlarından, öbür sütuna yanlışsız devam etmediğini tespit ettik. Bu son derece zahmetli bir durum. Zira taşıyıcı kagir ayakların, sarsıntı davranışları son derece problemlidir. Bu sarsıntı davranışlarını iyileştiren elemanlar gergi demirleridir. Natürel yapıldığı periyotta İstanbul, zelzele açısından son derece deneyimli bir kent. Tarih boyunca, sıklıkla zelzelelere uğradığı için Roma ve Bizans ustaları tarafından bu zelzele deneyimi ile, kimi yapı taşıyıcı sistemleri geliştirilmiş. Bunlardan bir tanesi de, sütun başlarına yerleştirilen ahşap gergiler. Bu ahşap gergiler vakitle yerini demir gergiye bırakmış. Cumhuriyet devrinde demir gergiler yenilenmiş. Bu yenilenme sırasında süreklilik arz etmeyecek biçimde bir müdahale yapılmış ve bu gergilerin bilhassa sütun başlarında devamlılığı kelam konusu değildi” diye konuştu.
GÜÇLENDİRME PROJESİ HAZIRLANDI, MUHAFAZA HEYETİNİN ONAYI BEKLENİYOR
Yapılan tespitler üzerine, alanında uzman inşaat mühendisleri tarafından, yapının modellendiğini tabir eden Özel, “Bizim doğal bir bilim konseyimiz var. Bilim heyetimizin statik danışmanı da Prof. Dr. Feridun Çılı. Çılı yapılan çalışmaları inceledi ve bu gergi demirlerinin yenilenmesi tarafında bir karar ortaya çıktı. Yönetimimiz tarafından ve alanında uzman mühendisler tarafından bir güçlendirme projesi hazırlandı. Bu güçlendirme projesinin kapsamı, sütun başlarındaki boşlukları, demirlerin süreklilik sağlayacak biçimde yenilenmesi halindeydi. Hasar riski olan sütunların da paslanmaz kelepçeler ile sağlamlaştırılması tarafındaydı. Projeler yönetimimiz tarafından hazırlandı. İlgili muhafaza heyetine süratle iletildi. Muhafaza heyeti mevzuyu ilgiliyle takip etti ve yerinde incelemelerde bulundu. Proje onaylanır onaylanmaz, biz yüklenicimiz ile birlikte süratle Yerebatan Sarnıcı’nın zelzele güvenliğini sağlamayı arzuluyoruz” diye konuştu.
YALNIZCA SARNIÇ DEĞİL ETRAFI DE ZİYAN GÖREBİLİR
Mümkün bir sarsıntıda sarnıçta yaşanabilecek göçme riskinden bahseden Özel, Yerüstündeki yapılar ve Yerebatan etrafının de bundan olumsuz etkilenebileceğinin altını çizerek, “Tabii tarihi yapılara bilhassa zelzele güçlendirme açısından yaklaşmak son derece sıkıntı bir bahis. Müdahaleler hudutlu. Bin 500 yıllık bir yapı. Yapılacak onarımların muhakkak sonları var. Bu kapsamda biz yapısal modellerimizi tamamladığımız vakit bilhassa sütun başlarında sarsıntı sırasında ağır bir gerilme yığılmaları olacağı tespitini yaptık. Bu gerilme yığılması şu demek, sarsıntı sırasında oradaki elemanların ağır hasar alması. Bu, göçme üzere tehlikeli durumları doğurabileceği manasına geliyor. O nedenle ivedilikle bir tedbir alınması durumu kelam konusu. Bu yalnızca Yerebatan Sarnıcı için bir tehlike de değil. Üstte ağır kullanımda, turistik bir alan kelam konusu. Bunun dışında kamusal kullanımda olan, özel mülkiyette olan birtakım binalar var. Bunların hasar alması üzere tehlikeli, hayal bile etmek istemediğimiz durumlarla karşı karşıya kalma ihtimalimiz var. Bu şu demek oluyor, Bizim şu an prestijiyle bir saniye bile bekleyecek vaktimiz yok. Süratle Yerebatan Sarnıcı’ndaki zelzele güvenliğini sağlamak üzere bir zorunluluğumuz var. Yetkili kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde süratle tedbirlerimiz alacağız. Bin 500 yıllık bir insanlık mirasından bahsediyoruz. Bu mirası müdafaa hepimizin borcu” tabirlerini kullandı.
Memurlar