Yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı geliştirilen ve yaygın kullanımına müsaade verilen Pfizer/BioNTech aşısının İngiltere’de 90 yaşındaki bir bayana yapılmasıyla dünya tarihinin en büyük aşı kampanyalarından biri başlamış oldu.
Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) Kovid-19’u global salgın ilan etmesinin üzerinden geçen 9 aylık süreçte çok sayıda şirket ve sıhhat kuruluşunun başlattığı aşı çalışmalarında süratle yol alınırken, birçoğu yaygın kullanım için şimdi müsaade almayan, öte yandan en fazla ümit vadeden 9 aşının ön siparişlerinin neredeyse 8 milyar dozu bulduğu söz ediliyor.
Dünyada 2020 sonuna kadar onlarca milyon, 2021’de de milyarın üzerinde beşere Kovid-19 aşılarının yapılması planlanıyor.
– Ümit vadeden aşıların ön siparişleri
Kovid-19 ile çabada dünyanın dört gözle beklediği aşıları satın almak isteyen ülkeler ve ön sipariş sayıları şöyle sıralanıyor:
– ABD, toplam 810 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 300, Novavax’tan 110, Johnson & Johnson’dan 100, Moderna’dan 100, Pfizer/BioNTech’ten 100, Sanofi/GSK’den 100 milyon doz)
– Kanada, toplam 266 milyon doz (Novavax’tan 76, Sanofi/GSK’den 72, Moderna’dan 40, Johnson & Johnson’dan 38, AstraZeneca/Oxford’dan 20, Pfizer/BioNTech’ten 20 milyon doz)
– AB, toplam 1 milyar 965 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 400, Sanofi/GSK’den 300, Johnson & Johnson’dan 400, Pfizer/BioNTech’ten 300, CureVac’tan 405, Moderna’dan 160 milyon)
– İngiltere, toplam 357 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 100, Novavax’tan 60, Sanofi/GSK’den 60, Valvena’dan 60, Pfizer/BioNTech’ten 40, Johnson & Johnson’dan 30, Moderna’dan 7 milyon doz)
– Hindistan, toplam 2 milyar 200 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 1 milyar, Novavax’tan 1 milyar, Gamaleya’dan 200 milyon)
– Brezilya, toplam 246 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 100, Gamaleya’dan 100, Sinovac Biotech’ten 46 milyon doz)
– Endonezya, toplam 225 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 100, Sinopharm’dan 60, Sinovac Biotech’ten 50, CanSino Biologics’ten 15 milyon doz)
– Meksika, toplam 210 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 77, Gamaleya’dan 64, CanSino Biologics’ten 35, Pfizer/BioNTech’ten 34 milyon doz)
– Çin, AstraZeneca/Oxford’dan 200 milyon doz
– Rusya, Gamaleya’dan 160 milyon doz
– Avustralya, toplam 135 milyon doz (U.of Queensland’den 51, Novavax’tan 40, AstraZeneca/Oxford’dan 34, Pfizer/BioNTech’ten 10 milyon doz)
– Pakistan, Sinopharm’dan 88 milyon doz
– Özbekistan, Gamaleya’dan 70 milyon doz
– Güney Kore, toplam 64 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 20, Moderna’dan 20, Pfizer/BioNTech’ten 20, Johnson & Johnson’dan 4 milyon doz)
– Japonya, toplam 290 milyon doz (AstraZeneca/Oxford’dan 120, Pfizer/BioNTech’ten 120, Moderna’dan 50 milyon doz)
– Mısır, Gamaleya’dan 50 milyon doz
– Nepal, Gamaleya’dan 50 milyon doz
– Orta Doğu Bloku, Sinopharm’dan 75 milyon doz
– Latin Amerika Bloku, AstraZeneca/Oxford’dan 150 milyon doz
– Aşılar en erken aralık ayının ikinci yarısında vurulmaya başlanacak
Birçok ülkenin milyonlarca doz sipariş ettiği aşıların ise en erken bu ayın ikinci yarısında uygulanmaya başlanması öngörülüyor.
ABD’de Besin ve İlaç Yönetiminin (FDA), Aşılar ve İlgili Biyolojik Eserler Müracaat Komitesinin bugün yapacağı toplantıdan çıkacak karar doğrultusunda yüksek olasılıkla Pfizer/BioNTech aşısına onay vereceği, bu onaydan sonraki 24 saat içinde birinci dozların yapılmaya başlanacağı varsayım ediliyor.
Birinci etapta 6,4 milyon doz aşının, ABD’nin eyaletlerine dağıtılacağı, gelecek hafta Moderna aşısının da onaylanması durumunda 2020 sonuna kadar toplam 20 milyon bireye yetecek doza sahip olunacağı belirtiliyor.
Brezilya’da da aşılamanın Ocak 2021’de başlayacağı söz ediliyor.
Şu ana kadar 6 şirketle yaklaşık 2 milyar doz aşı satın almak üzere muahede yapan AB, muahedeleri tüm üye ülkeler ismine yapıyor. Toplu alım yapıldığından aşılar için ödenen fiyatların de daha az ölçülerdeki alımlardan az olacağı öngörülüyor lakin AB yetkilileri, aşı fiyatları ve ödenen ölçüler hakkında “ticari sır” oldukları gerekçesiyle açıklama yapmıyor.
Aşıların dağıtımına, Avrupa İlaç Ajansının (EMA) onayından sonra başlanması bekleniyor fakat hangi ülkeye ne kadar aşı gönderileceği şimdi bilinmiyor. Birlik, aşılar üretildiğinde ve dağıtıma başladığında tüm üye ülkelerin birebir anda aşıya erişiminin sağlanacağını garanti ediyor. Bunun için tedarik zincirlerinin kurulması, aşılama takvimlerinin belirlenmesi, öncelikli aşılanacak toplum kümelerinin saptanması, aşılarla ilgili eğitim üzere hususlarda üyeler ortasında uyum çalışmaları devam ediyor.
Birinci dozları şubatta teslim alması beklenen Güney Kore ise aşılama programını ne vakit başlatacağına şimdi karar vermiş değil.
Pfizer/BioNTech aşısının kullanımına onay veren Kanada’da aşılamanın gelecek hafta başlayacağı, Meksika’da Aralık 2020 ila Şubat 2021 ortasında birinci doz aşıların sıhhat işçisine yapılacağı söz ediliyor.
Avustralya’da Ocak 2021 sonuna kadar en az bir aşıya onay verilmesi, birinci dozların martta sıhhat çalışanları ve yaşlılar dahil öncelikli kümelere yapılması planlanıyor.
Japonya’da 2021’in birinci yarısında toplam nüfusa yetecek sayıda depolanması hedeflenen aşıların birinci dozlarının mart-mayıs ortasında tedarik edilmesi ve vurulmaya başlanması bekleniyor.
Endonezya’da devlete ilişkin ilaç şirketi Bio Farma da Ocak 2021’den itibaren modül kesim sevkiyatlarla 45 milyon doz aşı tedarik edeceklerini açıkladı. İki dozluk bu aşının 22,5 milyon şahsa yapılması planlanırken, bunun için kesin bir tarih şimdi verilmedi.
– Türkiye’nin sipariş ettiği Sinovac Biotech aşısının birinci dozları birkaç güne geliyor
Türkiye de Sinovac Biotech firmasından 50 milyon doz aşının ön siparişini verdi. En erken aşılamanın yapılacağı ülkelerden biri olan Türkiye’ye aşının birinci dozları birkaç gün içinde ülkeye gelecek.
Birinci dozlar için 11 Aralık tarihini veren Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, aşıların, Halk Sıhhati ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu Laboratuvarlarında iki hafta güvenlik testleri yapıldıktan sonra kullanımına geçileceğini açıklamıştı.
Güvenlik testinin akabinde birinci dozların sıhhat çalışanlarına vurulacağını söz eden Koca, aralık ve ocak aylarında 20’şer, şubat ayında da 10 milyon doz aşının ülkeye gelmiş olacağını bildirmişti.
Sıhhat Bakanı, güvenlik testi uygulamasının, öbür firmalardan sipariş edilecek aşılar için de geçerli olacağını vurgulamıştı.
Memurlar
