Yeni Şafak Gazetesi köşe müelliflerinden Ahmet Ünlü bugünkü yazısında kamu idaresinde ivedilikle tahlil bekleyen problemleri ele aldı.
Ünlü yazısında:
1- Kamu vazifesine girişteki kelamlı imtihanlar masaya yatırılmalıdır
Kamu idaresinde kelamlı imtihanlar ivedilikle masaya yatırılmalı ve kelamlı imtihanların alanı daraltılmalıdır. Hal bu türlü iken, kelamlı imtihan uygulaması giderek yaygınlaşmakta ve en alt seviyedeki memura kadar kelamlı imtihanlarla alım yolu tercih edilmektedir. Bilhassa yazılı imtihanlarda çok yüksek puan alan adayların kelamlı imtihanlarda başarısız kılınması çok büyük hayal kırıklıkları ve reaksiyonlara sebep olmaktadır. Gençlerde tanıdığı olmayanların, memur yahut personel olamayacağı algısı tartı kazanmaktadır. Kelamlı imtihanlardaki adaletsiz uygulamalar, yerini şeffaflığa bırakırsa gençlerin Devlete olan itimadı tekrar artacak ve muhalefetin elindeki aparat ortadan kaldırılacaktır. Bu nedenle, hem memuriyete hem de işçiliğe giriş imtihanlarında uygulanan kelamlı imtihanlar maksadından sapmış, sistem, liyakatli şahısların alımı yerine, en güçlü referans sahiplerinin alımına dönüşmüştür. Objektif kurallar konularak mülakat uygulaması şeffaflaştırılmalı ya da kaldırılmalıdır.
2- Kur’a ile kamuya eleman alım prosedürü liyakat sistemini zedeliyor
KPSS’nin kelamlı yahut kur’a uygulamasıyla tesirini yitirmesi, memur ya da emekçi adaylarını ümitsizliğe sevk etmektedir. Bir kaç kişilik emekçi alımında, binlerce adayın kur’a için noterde sıra oluşturması, kur’a sonrasında da kelamlı imtihan için siyasetçilerden referans bulma zorunda olmaları kamuya girişteki liyakati sonlandırmıştır. Bu durum KPSS’den yüksek puan alan başarılı gençleri huzursuz etmekte ve adalet hissinin kaybolmasına sebep olmaktadır. Yürürlüğe konulacak bir Genelgeyle, lokal idareler dahil olmak üzere kamuya işçi alımının objektif kurallara bağlanmasının çok önemli bir yansıması olacağını düşünüyoruz. Bilhassa imtihansız işçi alımlarına karşı oluşan reaksiyon düşünüldüğünde sistemin adil ve şeffaf bir yapıya bağlanması çok büyük bir takdir toplayacaktır.
3- İmtihansız işçi alımı vicdanları kanatır bir hale gelmiştir
Milyonlarca gencin iş aradığı ve ailelerine muhtaç oldukları bir ortamda birilerinin imtihansız olarak emekçi yahut memur olarak kamu vazifesine atanması çok büyük yansılara yol açmaktadır. Bu nedenle 657 sayılı Kanun’un istisnai memuriyeti düzenleyen 59’uncu hususu tekrar kaleme alınarak kamuya imtihansız alımın önüne geçilmelidir. Bilhassa mahalli yönetimlerin özel kalem müdürlükleri doldur boşalt haline getirilmiştir. Sayıştay Başkanlığı, bu mevzuları sorgu konusu yapsa da yasal düzenleme yerinde durduğu sürece çok fazla bir şey yapılamamaktadır. İmtihansız işçi alımı yalnızca 657 sayılı Kanun’un 59’uncu hususu ile yapılmamaktadır. Belediyelerdeki kontratlı işçi alımıyla, birçok kamu kurumunun personel alımında uyguladığı usuller adeta dudak uçuklatır cinstendir. Bilhassa imtihansız işe başlatılanların, hatırı yüksek bireylerin çocukları olması ve bunların kamuoyuna yansıması, imtihana girip de işe başlayamayan gençlerce reaksiyonla karşılanmaktadır. Bir tarafta çok iyi okullardan mezun çocuklar imtihanla işe girerken başka tarafta vasatın altındaki okullardan mezun çocukların imtihansız işe alınarak tıpkı yerlerde çalıştırılması adalet hissini yerle bir edecektir. Bu çocukların yerine empati yaptığımızda yaşadıkları hissin tarifsiz olacağı görülecektir.
4- Mahalli yönetimlere işçi atama sistemleri adalet hissini yerle bir ediyor
Mahalli yönetimlere yapılacak memur, emekçi ve kontratlı işçi alım metotları bu haliyle mevcut problemleri içinden çıkılmaz hale getirmektedir. Şayet çalışanın alım usulü objektif kurallara bağlanmazsa her lider değişikliğinde çalışanlar diken üstünde durmaya devam edecek ve yaşanacak işçi kıyımlarında hiç kimse bir şey yapamayacaktır. Bu nedenle mahalli yönetimlere imtihansız işçi alımı hemen masaya yatırılmalı ve tahlile kavuşturulmalıdır. Öbür yandan, mahalli yönetimlere alınacak memurların kelamlı imtihanla belirlenmesine yönetmelikle cevaz verilmesi buralara alınacak memurları siyasallaştırmaktadır. Mahalli yönetimlere merkezi yerleştirme yoluyla atama yapılarak siyasallaşmanın önüne geçilmelidir. Gerçekten çok yüksek KPSS puanı alan adaylar elenerek daha düşük puan alanlar imtihan kazanmaktadır. Merkezi yerleştirme yoluyla KPSS puan üstünlüğüne nazaran yapılacak atamalar, birebir vakitte gerçek işçi muhtaçlığına dayandığı için, gereksiz işçi alımının da önüne geçilecektir.
5- Öğretmen alım yolu tahlil yerine sorun üretiyor
Kontratlı öğretmen istihdamında belirlenen kontenjan sayısının üç katı aday kelamlı imtihana çağrılmaktadır. 20 bin öğretmen alımı için kelamlı imtihana 60 bin öğretmen adayı çağrılmaktadır ki bu sayı epeyce yüksektir. Tahminen kelamlı imtihan olmalı lakin kelamlı imtihanların yapıldığı kamu kurumlarında olduğu üzere kontratlı öğretmen alımında da adayların referans peşinde koşmalarının önüne geçilecek objektif kıstaslar getirilmesi olmazsa olmaz bir kural olmalıdır. Aksi takdirde kelamlı imtihanlarda yaşananlar, basında gündem oluşturmaya devam eder ve her imtihanda en az 40 bin kişilik büyük bir küskünler kitlesi oluşur ki bunun da siyasi maliyeti hayli yüksektir. Hali hazırda, MEB kelamlı imtihanlarda, adaylara KPSS puan notunun birebirini vermeye çalışarak sorunu kısmen çözmeye çalışmıştır. Öğretmen alım tekniğinde objektif usuller geliştirilmediği sürece ve de en azından Çarşı ve Mahalle Bekçisi alımı kadar önemsenmediği sürece meselelerin üstesinden gelemeyiz.
6- Kurumların bireylere mahsus ilana çıkmalarına dur denilme vakti gelmiştir
Başta üniversiteler olmak üzere kamu kurumları tarafından ilan edilen takımlarda aranan “özel şartlar”ın belli bir adayı tanım eder halde duyurulması son vakitlerde büyük bir sorun haline gelmiştir. Bilhassa, Yükseköğretim Şurası Başkanlığı tarafından öğretim vazifelisi ve araştırma vazifelisi takımlarının ilan sürecinde yetkinin büsbütün üniversitelere devredilmesi, bireye özel ilanların sayısını her geçen gün arttırmıştır. Tıpkı biçimde, benzeri durumlar vakit zaman belediyeler tarafından verilen ilanlarda da yaşanmaktadır. Lakin, belediyelerin verdiği ilanların Etraf ve Şehircilik Bakanlığı Mahallî İdareler Genel Müdürlüğü tarafından denetim sürecinden geçirilmesi problemlerin bir nebze önüne geçmektedir. Bu noktada, başta bilim yuvası olması gereken üniversitelerimize adaletli ve hakkaniyetli girişin sağlanması için akademik basamağın birinci ayağı olan araştırma vazifelisi takımları ile öğretim vazifelisi takımlarında denetim ve kontrolü YÖK’e bağlı olan lakin ÖSYM aracılığıyla yerleştirmesi yapılacak olan merkezi yerleştirme sistemi kurulabilir. Bununla birlikte, kamudaki tüm şahsa özel alımlar noktasında farkındalık oluşturularak bu tarafta büyüyen problemlere dikkat çekmek maksadıyla bir Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile sorun çözülebilir.
7- Meslek ve Liyakat Sistemini Muhafaza Şurası oluşturulmalı
Bir periyot Amerika’da uygulanan yağma sistemi (spoil system) ile liyakat ve meslek bir kenara bırakılarak eş, dost, akraba ve siyasi partiye sadakate nazaran memur olunabiliyordu. Bu durum devlette yolsuzluklara, iş bilmeyen bireylerin işe girmesine ve her bir seçimden sonra bütün memurların yenileriyle değişmesine yol açıyordu. Amerika, tahlil olarak öncelikle herkese memur olmak için eşit fırsatlar sağladı ve kamu vazifelerine alınmada siyasi görüşü dikkate alınmaksızın en liyakatlilerin seçilmesi zorunluluğunu getirdi. Sonrasında siyasetçilerin iki dudağının ucunda olan bir memurluktan uzaklaşılarak memurların iş teminatı ve tarafsızlığını sağlayacak ve güçlendirecek düzenlemeler gerçekleştirildi. Kamu çalışanlarının tarafsızlığı ve iş güvenliğinin sağlanması ile siyasi baskılardan korunmasını sağlamak için Amerika ve İngiltere üzere ülkelerde oluşturulan özel statülü kurumların yahut öteki denetim sistemlerinin oluşturulması gerekiyor. Bir dost olarak ben uyarımı yaptım.
Memurlar
