Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Avrupa Birliği (AB) dayanışmasının sıklıkla suistimal edildiğini belirterek “Son vakitlerde İrini Operasyonu, Türkiye’ye karşı bir araç olarak kullanıldı. 22 Kasım’daki operasyon, bizim ön müsaademiz olmadan Türk bayraklı bir ticari gemiye çıkma buyruğu verdi. Bu, memleketler arası hukukun açık bir ihlaliydi.” dedi.
Bakan Çavuşoğlu, “Pandemi Sonrası Dünyada Milletlerarası Sistem ve Değişen Dinamikler” başlığıyla 4’üncüsü gerçekleştirilen TRT World Forum 2020’de, “Kovid-19 Sonrası Dış Münasebetler ve Devletlerarası İlgilerde Yeni Gerçekler” başlıklı oturumda konuştu.
Çavuşoğlu, TRT World’un yalnızca 5 yıl içinde değerli bir global haber kaynağı haline geldiğine işaret ederek TRT World Forum’un da şimdiden dünyanın önde gelen konuşmacılarını bir ortaya getiren, tanınmış bir platform olduğunu belirtti.
Bu yılın en acil konusunun yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını olduğunu söz eden Çavuşoğlu, birçok kişinin hayatını kaybettiğini, iktisatların ziyan gördüğünü ve sıhhat sistemlerinin hudutlarının zorlandığını kaydetti.
Çavuşoğlu, Kovid-19 salgının, eşi görülmemiş global kriz olduğunu lakin krizlerin, birebir vakitte fırsatlar da getirdiğine dikkati çekerek “Bu fırsatla, sonrasına yönelik sürdürülebilir bir vizyonu daha iyi geliştirmek için işleri yapma halimizi nasıl değiştirebileceğimizi düşünme vakti.” tabirini kullandı.
Bu forumun başlığından da anlaşılacağı üzere yeni gerçekleri belirleyerek başlanılması gerektiği değerlendirmesinde bulunan Çavuşoğlu, “İlk olarak, salgın mevcut çok taraflı sistemin zayıf istikametlerini ortaya çıkardı. Memleketler arası örgütlerde ıslahat davetimizin geçerliliğini teyit etti.” dedi.
Çavuşoğlu, bu nedenle salgın periyodunda çok taraflılığı ve güçlü kurumları teşvik etme muhtaçlığını vurguladıklarının belirterek şunları söyledi:
“Buna birçok örnek vermek gerekirse, G20 kapsamındaki eforları güçlü halde destekledik. MIKTA’da Meksika, Endonezya, Güney Kore ve Avustralya ile güçlü milletlerarası iş birliğinin değerini vurguladık. Zorlukları daha iyi ele almak için Türk Kurulu önderlerini fevkalâde tepeye davet ettik. İslam İşbirliği Teşkilatında (İİT) da emsal emelle yürütme şurası toplantısı davetinde bulunduk. Temel tıbbi materyallere ve gelecekteki aşılara adil, şeffaf ve eşit erişim davetinde bulunan BM Genel Heyet Kararı’na ortak sponsor olduk. AB’nin Global Mukabele Memleketler arası Taahhüt Etkinliği’ne katıldık. Ayrıyeten, Global Aşı Tepesi’ne de katıldık.”
Bakan Çavuşoğlu, ikinci olarak, “Herkes inançta olana kadar kimse inançta değildir” anlayışıyla dünya çapında insani yardım çalışmalarına etkin katıldıklarını belirterek 156 ülke ve 11 memleketler arası kuruluşa tıbbi gereç sağladıklarını da kaydetti.
Salgından evvel, insani yardım ve kalkınma yardımında en çok bağışta bulunan ülkenin Türkiye olduğunu hatırlatan Çavuşoğlu, “Kovid-19 salgını bize öbür bir onur nişanesi daha kazandırdı. Dünya çapındaki en büyük tıbbi yardım tedarikçisi olduk.” tabirlerini kullandı.
Çavuşoğlu, Kovid-19 salgını periyodunda, Türkiye’nin, 141 ülkeden 100 binden fazla Türk vatandaşını ülkeye geri getirdiğini anımsatarak “Tarihimizin en kapsamlı geri dönüş operasyonuyla meşgulken öteki vatandaşlarını da unutmadık. Geri dönüş uçuşlarımız da 67 ülkeden 5 bin 500 civarında yabancıyı uçağa aldı.” diye konuştu.
Bu çalışmalar sırasında, Türkiye’nin geniş diplomatik ağı ve Türk Hava Yollarının (THY) yeteneklerinden faydalandıklarını söyleyen Çavuşoğlu, dünyanın en büyük 5. diplomatik ağına ve en büyük 4. uçuş ağına sahip olmanın, büyük fark yarattığının altını çizdi.
– “AB dayanışmasının nasıl suistimal edildiğini sık sık görüyoruz”
Çavuşoğlu, jeopolitik kelam konusu olduğunda, bunun, devletlerarası alakaların kalıcı bir gerçeği olduğunu ve bu durumun, Kovid-19 sonrası devir için de geçerli olacağını belirterek “Birkaç aktör bölgemizi etkin olarak istikrarsızlaştırıyor. Türkiye, bu teşebbüslere karşı durmada kilit rol oynuyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Doğu Akdeniz’de, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) tek taraflı ve maksimalist yaklaşımlarını empoze etmeye çalışırken Türkiye’nin, birincil probleminin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) yanı sıra Türkiye’nin haklarını korumak olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu üyelerin (Yunanistan ve GKRY) milliyetçi gündemini desteklemek için AB dayanışmasının nasıl suistimal edildiğini sık sık görüyoruz. Son vakitlerde İrini Operasyonu, Türkiye’ye karşı bir araç olarak kullanıldı. 22 Kasım’daki operasyon, bizim ön müsaademiz olmadan Türk bayraklı bir ticari gemiye çıkma buyruğu verdi. Bu, milletlerarası hukukun açık bir ihlaliydi. Mürettebat üyelerine makus davranıldı ve rahatsız edildi. 11 saat süren aramanın sonunda, gemide silah ambargosuna karşıt hiçbir şey bulunamadı. Bu yasa dışı aksiyonu şiddetle protesto ediyoruz. Libya silah ambargosuna ait BM Güvenlik Kurulu kararları, seyrüsefer serbestisini geçersiz kılmaz. Cevap vermek için mevcut her yasal ve yasal araca başvurma hakkımızı gizli tutuyoruz. Her durumda, Doğu Akdeniz’de diyalog ve iş birliğine hazırız. Bu nedenle, Kıbrıslı Türkler dahil olmak üzere tüm kıyı devletlerinin iştirakiyle bir Doğu Akdeniz Bölgesel Konferansı için davette bulunduk.”
– “Libya Hükümeti’ne eğitim ve danışmanlık dayanağımız iç savaşı önledi”
Çavuşoğlu, Türkiye’nin yürüttüğü askeri operasyonlarla Suriye’de 8 bin kilometrekareyi aşkın alanın DEAŞ ve PKK/YPG’den temizlendiğini belirterek Türkiye’nin uğraşları sayesinde 411 binden fazla Suriyelinin konutlarına döndüğünü söz etti.
Türkiye’nin İdlib’deki varlığının, bir öbür insani felaketi ve göç dalgasını engellediğini söyleyen Çavuşoğlu, “Astana Garantörleri olarak BM ile birlikte gayretlerimiz, Anayasa Komitesi’nin çalışmalarının önünü açtı.” dedi.
Çavuşoğlu, Libya’da da öbür bir insani felaketi önlemek için Türkiye’nin inisiyatif aldığını belirterek “Türkiye’nin BM tarafından tanınan Libya Hükümeti’ne verdiği eğitim ve danışmanlık takviyesi bir iç savaşı önledi. Bu, birebir vakitte BM önderliğindeki siyasi sürecin yolunu da açtı.” dedi.
– “Türkiye barışı müdafaa ve ateşkesi izleme rolünü de üstlenecek”
Azerbaycan topraklarının beşte birinin, 1990’ların başından beri yasa dışı işgalinin, “donmuş çatışma” olarak kabul edildiğine dikkati çeken Çavuşoğlu, “Son gelişmeler, donmuş bir çatışma olmadığını göstermiştir. Çatışma, çatışmadır ve her an tırmanabilir. Donmuş olan bu çatışmalar değildir. Donmuş olan, çatışmaların tahlilleridir.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, Ermenistan’ın saldırganlığını sürdürmesi sonucunda çatışmanın tekrar şiddetlendiğini hatırlatarak Türkiye’nin, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü ve egemenliği temelinde, memleketler arası hukuka ve BM Güvenlik Kurulu kararlarına dayalı müzakere edilmiş bir tahlili desteklediğini belirtti.
Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya ortasında imzalanan ortak bildiriyi memnuniyetle karşıladıklarını söyleyen Çavuşoğlu, “Azerbaycan’ın talebi üzerine Türkiye barışı müdafaa ve ateşkesi izleme rolünü de üstlenecek.” dedi.
– “Türkiye güçlü bir NATO müttefikidir ve geleceğini Avrupa Birliği’nde görüyor”
Çavuşoğlu, bu cins istikrarsızlaştırıcı gelişmeler karşısında Türkiye hareketsiz kalsaydı, çok daha büyük meselelerle karşı karşıya kalınacağını belirterek, şöyle devam etti:
“Aslında yaptığımız şey NATO için de iyidir. Bugün İttifak’ın Dışişleri Bakanları bünyesinde toplantılarımıza devam ediyoruz. Ne yazık ki, her seferinde, her vakit en baştan başlamak ve arkadaşlarımızın apaçık olanı görmesini beklemek zorunda kalıyoruz. Türkiye güçlü bir NATO müttefikidir ve geleceğini Avrupa Birliği’nde görüyor. Çoğunlukla Avrupa tarafında bulunan baş karışıklığının üstesinden geldiğimizde, Türkiye’nin AB’ye iştirakine ait tarihi adımının atılabileceğine inanıyorum. Bu birebir vakitte bölgemiz üzerinde de dönüştürücü bir tesire sahip olacaktır.”
– “Diplomasi araçları vakte ahenk sağlamalıdır”
Çavuşoğlu, dış politikayı ilerleme göstermeyen bir kamu alanı olarak görmediklerini ve mevzuya yalnızca jeopolitik açıdan bakmadıklarını belirterek “Zaman değiştikçe diplomasi araçları da buna ahenk sağlamalıdır.” dedi.
Geçen yıl üç değerli dış siyaset inisiyatifini duyurduklarını hatırlatan Çavuşoğlu, Kovid-19 sürecinde bu teşebbüslerin ne kadar gerekli olduğunun da gözler önüne serildiğini vurguladı.
Çavuşoğlu, “dijital diplomasi” inisiyatifini global salgından evvel duyurduklarına dikkati çekerek, “Amacımız, dijital altyapımızı geliştirmek ve yeni teknolojilerin dönüştürücü gücünü diplomatik çalışmalarımızın tüm alanlarında kullanmaktır.” sözünü kullandı.
Türkiye’nin, “Yeniden Asya” inisiyatifiyle de bölgeyle alakasını daha bütünsel ve uzun vadeli bir yaklaşımla ilerletmeyi hedeflediğini söyleyen Çavuşoğlu, “Bu inisiyatif, Afrika ve Latin Amerika’daki başarılı iştirak faaliyetlerimizi tamamlıyor.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, artan belirsizlik, karmaşıklık ve değişimle birlikte, bölgesel ve global problemleri tartışmak için yenilikçi platformların oluşturulmasının bir mecburilik olduğunu da vurgulayarak “Antalya Diplomasi Forumu”nun da bu gayesi yerine getirdiğini anlattı.
Türkiye’nin Balkanlar, Orta Asya, Afganistan ve kardeş Pakistan etrafında bölgesel iş birliği inşa etmeye yönelik daha esaslı yaklaşımını da sürdüreceğini söyleyen Çavuşoğlu, “Barış İçin Arabuluculuk üzere global teşebbüsleri teşvik etmeye devam edeceğiz. Medeniyetler İttifakı’nı teşvik ederken yabancı düşmanlığına ve İslam aksiliğine karşı duracağız.” dedi.
Çavuşoğlu, Türk diplomatların, çok taraflılığın faal biçimde sağlanması için BM Genel Şurası’na ve UNESCO Genel Konferansı’na halihazırda başkanlık ettiklerini hatırlatarak “Pandemi sonrası dünyaya baktığımda, Türkiye’nin teşebbüsçü ve insani diplomasisine her zamanki üzere büyük ihtiyaç duyulacağını görüyorum.” değerlendirmesini yaptı.
Çevrim içi düzenlenen oturuma, Çavuşoğlu’nun yanı sıra Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi ve Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto da katıldı.
Memurlar
