Tarihi Sur ilçesinde “Diyarbakır’ın kalbi” olarak nitelendirilen Amida Höyük’te yürütülen arkeolojik hafriyatlarda Roma periyoduna ilişkin yaklaşık 1800 yıllık atık su kanalı tespit edildi.
Hurri-Mitanniler, Urartular, Persler, Romalılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Osmanlı ve Artukluların da ortalarında yer aldığı birçok medeniyete mesken sahipliği yapan Amida Höyük’te, Kültür ve Turizm Bakanlığınca, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında yürütülen hafriyat çalışmalarının bu yılki kısmı tamamlandı.
12 kişilik daimi ve 10 kişilik istekli grupla sürdürülen hafriyatta Roma devrine ilişkin yaklaşık 1800 yıllık atık su kanalı bulundu.
Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. İrfan Yıldız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yıl yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile uğraş sürecinden ötürü az bir takımla çalıştıklarını lakin çok hoş güzel sonuçlar aldıklarını söyledi.
Diyarbakır’ın bir medeniyet kenti olduğuna işaret eden Yıldız, Amida Höyük’teki kazılarla bu medeniyetin tespit edilmeye, belgelenmeye devam edildiğini kaydetti.
Bu yılki hafriyatta 1800 yıllık olduğu bedellendirilen su kanalları ve kalorifer sistemi ile yaklaşık 1700 yıllık mezar odaları tespit edildiğini anımsatan Yıldız, hafriyat çalışmalarının sonuna gerçek ise yeni bir sürprizle karşılaştıklarını tabir etti.
– “Bizim için heyecan verici”
Yıldız, Artuklu Sarayında suyun tahliye edildiği kanalizasyon sistemi denilen atık su kanalı tespit ettiklerini belirterek, “Roma devrinden kalma bu türlü bir su atık kanalının tespit edilmesi bizim için heyecan verici bir durum. Böylece o devrin kanalının tekniği hakkında bilgi sahibi oluyoruz.” dedi.
Kanalın yaklaşık 6,5 metre uzunluğunda, 75 santimetre yüksekliğinde, 40 santimetre genişliğinde olduğunu lisana getiren Yıldız, yan duvarları ve yerinin bazalt taşlarla örüldüğünü, üstünün de yeniden bazalt taşlarla kapatıldığını aktardı.
Yıldız, kanalın tam çıkış yerinde suyun ivme kazanması maksadıyla eğim verildiğini, rampa sistemi kullanıldığını söz ederek, “Muhtemelen Romalılar atık suyu öbür bir sistem içinde kullandılar. Sarayda tespit edilen atık su kanalı şu andaki çalışmalarımız için bir birinci. Diyarbakır’da o periyotta kullanılan atık su kanalı hakkında bilgi vermesi açısından kıymetli.” diye konuştu.
– “Öyle bir sistem yapılmış ki tıkanıklık durumunda suyun geri gitmesi engellenmiş”
Şu anda yalnızca kanal ve çıkış kısmının tespit edildiğini anlatan Yıldız, çalışmalar ilerledikçe farklı kısımlarına de ulaşacaklarını bildirdi.
“Günümüzdeki pak su ve atık su sisteminden daha kaliteli bir sistemin günümüzden 1800 yıl evvel bu sarayda kullanıldığını görüyoruz. Günümüzdeki sistemden daha ileri bir sistem diyorum zira burada uygulanan sistemde yan yerlerin ana kanalla olan teması künklerle sağlanmış. O denli bir sistem yapılmış ki atık su kanalından fazla gelen su öbür yerlerden gelen suyu engellememiş ve rastgele bir tıkanıklık durumunda suyun geri gitmesi engellenmiştir.” sözlerini kullanan Yıldız, gelecek yıl arkeolojik hafriyat çalışmalarına devam edeceklerini belirtti.
Prof. Dr. Yıldız, hafriyat çalışmalarına takviyelerinden ötürü Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumu Başkanlığı, Dicle Üniversitesi Rektörlüğü, Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, İşkur Vilayet Müdürlüğü, Sur Kaymakamlığı ve Karacadağ Kalkınma Ajansı’na teşekkür etti.
Memurlar
