26 Kasım-2 Aralık Zatürre Ölümlerinin Önlenmesi Haftası hasebiyle AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Sıhhat Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Öğretim Üyesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Nesrin Öcal, zatürrenin öteki bir tabirle akciğer enfeksiyonunun, “akciğer dokusunun gözle görülemeyen mikroplar nedeniyle iltihaplanması” olarak tanımlandığını aktardı.
Bu tabloya tıp lisanında “pnömoni” ismini verdiklerini lisana getiren Öcal, son vakitlerde yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle bu terimi çok daha sık duyduklarını söz etti.
Lakin öncesinde de zatürrenin, tüm dünyada önde gelen mevt nedenleri ortasında yer aldığına işaret eden Öcal, “Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) raporuna nazaran, tüm dünyada mikroplara bağlı vefatlar içinde hala birinci sırayı korumaktadır. 2017 yılında yaklaşık 55 bin kişi pnömoni nedeniyle hayatını kaybetti. Kovid-19 ile bu sayıların süratle yükseldiğini ve artmaya devam ettiğini görüyoruz.” diye konuştu.
“Kovid-19 zatürresinde bulaşma riski yüksek”
Doç. Dr. Öcal, toplumda görülen “pnömoni”nin bakterilere bağlı olan ve ekseriyetle bireyden bireye bulaşmayan zatürre olduğunu kaydederek, şöyle devam etti:
“Bu bakteriler, hastanın beden direncinin kırılması yahut tetikleyen başka kronik hastalıklarına bağlı olarak ağız, boğaz yahut sindirim sisteminden akciğere ulaşarak akciğerlerde iltihaplanma oluştururlar. Yani bağışıklığı sağlam bireylere hastalardan zatürre bulaşması beklenemez. Lakin Kovid-19’da izlediğimiz üzere bulaştırıcılığı çok yüksek ve teneffüs yoluyla süratle yayılan virüslerin neden olduğu zatürrelerde durum farklıdır. Kovid-19 zatürresinde hasta bireyden sağlam bireylere teneffüs yoluyla bulaşma riski yüksektir.sz Ayrıyeten bu tip viral zatürrelerde bakteriyel zatürrenin de tabloya eklenmesi ölümcül sonuçlara neden olabilmektedir.”
Olağan bakterilere bağlı toplumda gelişen zatürrede sık belirtilerin, yüksek ateş, halsizlik, öksürük, balgam ve göğüs ağrısı olduğunu aktaran Öcal, Kovid-19’a bağlı viral zatürrede ise bu tablonun asemptomatik durumdan teneffüs yetmezliğine kadar geniş bir yelpazede görülebildiğini, hangi tip olursa olsun zatürrenin doktor denetiminde tedavi edilmesi gerektiğini belirtti.
Zatürreye yakalanma riski yüksek olan kümeler
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Öcal, zatürre riski altında olan kümeleri şöyle sıraladı:
“65 yaş üzeri bireylerin tümü, 65 yaş altı olsalar dahi kronik akciğer, kalp, karaciğer ve böbrek hastalığı olanlar, kanser hastaları, şeker hastaları, inme ve felç üzere nörolojik hastalığı olanlar, alzaymır üzere durumlara bağlı olarak yutma işlevlerinde bozulma olanlar ve bağışıklığı baskılanmış bireyler zatürre için en riskli kümedir. Fakat, kronik hastalıkları olmasa bile sigara ve alkol kullananlar, iyi beslenmeyenler, denetimsiz ve çok sıkı zayıflama diyeti uygulayanlar, dalağı alınmış olanlar, çok gerilim üzere nedenlerle beden direncinde ani düşüş yaşayanlarda da zatürre riski artar. Kişinin zatürreye karşı beden direncini müdafaası vücut sıhhati ve ruh sıhhatinin birlikte korunmasıyla ülkü düzeye gelir.
Zatürre belirtileri gösteren hastaya ayrıntılı muayene, akciğer grafisi ve kan tetkikleriyle olağan bakterilere bağlı gelişen zatürre teşhisinin kolay kolay konulabileceğini lisana getiren Öcal, emin olunamayan hastalarda bazen akciğer tomografisi gerekebileceğini, zatürreye neden olan mikrobun belirlenmesi için balgam kültürü istenebileceğini söyledi.
Öcal, Kovid-19 ve ona bağlı viral zatürrede ise burun ve boğaz sürüntüsü ile alınan PCR testiyle kesin teşhis konulduğunu, tekrar bu küme hastalarda akciğer tomografisinin de teşhis açısından epeyce yararlı bilgiler verdiğini belirtti.
“Kovid-19 zatürresi, olağan zatürreden besbelli farklılık gösterir”
Zatürreye neden olan mikrop hangisi olursa olsun bir hastaya pnömoni tanısı konulduktan sonra en tesirli tedavi planlamasının yapılması gerektiğine işaret eden Öcal, şu bilgileri verdi:
“Bu planlama içinde hastanın ayaktan mı hastanede yatarak mı tedavi edilmesi gerektiği konusunda da karar verilir. Zatürreye neden olan mikrop için en uygun antibiyotik tedavisi ve takviye tedavileri ile hasta yakın takip edilir. Kovid-19 zatürresinde ise hastalık etkenine yönelik tedavi uygulanır. Bu hastalarda zatürrenin yükü ve teneffüs yetmezliği durumuna nazaran tedavi uygulanır. Kovid-19 zatürresi bu açıdan da olağan zatürreden besbelli farklılık gösterir. Lakin pek çok hastada iki zatürreyi birlikte görebiliyoruz. Bu nedenle ağır hastalarda her iki zatürre tablosunu da kapsayacak daha geniş tedaviler verebiliyoruz.”
Doç. Dr. Öcal, zatürreden korunmada her devir için genel teklif olan ileri yaş bireylerin, kronik hastalığı olanların ve bağışıklığı zayıf bireylerin kalabalıktan kaçınması, maske kullanması üzere önlemlerin Kovid-19 pandemisi ile daha da büyük kıymete sahip hale geldiğine dikkati çekti.
“Zatürre aşısı, enfeksiyon ya da ateşin olmadığı rastgele bir vakitte yapılabilir”
En sık karşılaşılan pnömoni etkeni olan “pnömokok” bakterisinden elde edilen zatürre aşılarının da değerini vurgulayan Öcal, “Zatürre aşısı kişinin etkin bir enfeksiyon ya da ateşinin olmadığı rastgele bir vakitte yapılabilir. Grip aşısı üzere mevsimsel zamanlaması yoktur.” dedi.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Öcal, kronik hastalığı olmasa bile 65 yaş üzerindeki bireylere, böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, beyin ve diyabet üzere kronik hastalığı olanlara, bağışıklığı bozulmuş olan hastalara, organ nakli olanlara, kanser tedavisi görenlere, dalağı alınmış yahut işlevi bozulmuş olanlara, alkol bağımlıları ile hastane ve huzurevi çalışanlarına zatürre aşısının yapılması teklifinde bulundu.
Memurlar
