– Türk-Alman Üniversitesi Sanayi Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Yaşanur Kayıkcı, drone nakliyatının ticari faaliyetlerden sıhhate kadar pek çok alanda kullanımının yaygınlaşması için çalışmaların devam ettiğini belirterek, “Roland Berger Danışmanlık şirketinin araştırmalarına nazaran 2050 yılında yaklaşık 100 bin yolcunun drone ile ulaşımının sağlanması hedeflenmektedir.” dedi.
Kayıkcı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dronelerin bilhassa lojistik kesiminde sebep olduğun değişimler üzerine bilgiler verdi.
Geçen yıllarda, drone nakliyeciliği ve teslimatı ile ilgili pilot uygulama olarak başlayan kargo drone projelerinin bugün gelinen noktada gerçeğe dönüşmeye başladığının altını çizen Kayıkcı, “Özellikle Kovid-19 salgını bu teknolojinin lojistik kesiminde kullanımının yaygınlaşmasında kıymetli bir dinamo olmaktadır. Büyük ölçüde Avustralya, Singapur, İzlanda ve İsviçre’de mahallî makamların bu bahiste gerekli müsaade ve teşvik edici teşebbüsleriyle bir sürü lojistik firması tarafından kargo dronelerinin denemeleri yapılmaktadır. Başta Amazon üzere perakende kesiminin büyüklerinin, DHL üzere lojistik hizmet sağlayıcılarının ve başka kesimlerde hizmet veren birçok öncü firmaların alışveriş teslimatı ya da çeşitli dağıtım hizmetinde (yemek, ilaç gibi) drone teknolojisini kullanmaya başladığı görülmektedir. Bu teknolojinin yakın bir gelecekte lojistik alanında alternatif taşıma tipi olarak gitgide daha yaygın olarak kullanılacağı iddia edilmektedir.” diye konuştu.
Kargo dronelerin kullanım hedefine nazaran dört farklı uygulama alanının mevcut olduğunu belirten Kayıkcı, bunların sırasıyla intralojistik (iç lojistik, fabrika lojistiği) otomasyonu, birinci ve son kilometre lojistiği, medikal kargo lojistiği, hava kargo lojistiği olduğunu söyledi. Kayıkcı, “Her bir kargo drone kullanımı, kendi içinde daha süratli, esnek, ucuz ve etraf dostu hizmet sunarken, malların taşınmasını otomatikleştirmeyi amaçlamaktadır. Burada karşılaşılan en büyük sorun, drone nakliyeciliği zinciri üzerinde hangi kesim oyuncusunun birinci olarak hava alanına hakim olacağı ve öbürleri için başta sürat olmak üzere, düzenleyici çerçeveyi belirleyeceğidir. Daldaki oyuncularının sayısının artması ile bu sorunun daha da büyüyeceği beklenmektedir.” dedi.
– Süratli ve temassız hizmet sunan drone nakliyeciliği ön plana çıkacak
Birinci ve son kilometre lojistiği hakkında ayrıntılar veren Kayıkcı, şunları söyledi:
“Kargo dronelerin dört kullanım alanı içerisinde birinci ve son kilometre drone paket teslimat operasyonlarında verilen siparişlerin ‘aynı gün, tıpkı saat içerisinde’, ‘temassız olarak’ süratli ve emniyetli teslimatının sağlanabilmesi için orta ve uzun vadede daha öncelikli olarak gelişeceği ön görülmektedir. Kargo sürecinde bir pakete son müşteriye teslim edilinceye kadar en az 20 kişinin temas ettiği iddia edilmektedir. Bu manada, kargo dronelar temas ölçüsünü en aza indirerek, paketin müşteriye daha emniyetli bir biçimde ulaştırılmasını sağlayabilmektedirler.
Bilhassa drone teknolojinin yenilikçi teknolojilerinde katkısıyla daha süratli gelişiyor ve pazara yeni oyuncuların katılıyor olması, bu alanda Amazon üzere tek bir firmanın muvaffakiyetinden yahut pazara hakimiyetinden daha fazlasının mümkün olacağını göstermektedir. Kargo müşterilerini drone ile teslimata özendirmek ve ilgilerini arttırmak, uçuş lisans müsaadelerinin alınmasına yönelik düzenlemeler ve belli bir hava alanında insansız hava araçlarının nasıl hareket edeceğine dair tespit edilecek kurallar ve yönergelerle ilgili yasal süreçlerin hızlandırılması, altyapı (drone iniş/kalkış pistleri, şarj istasyonları gibi) ve drone operatörleri ortasında irtibatı sağlayacak teknik standartların (GS1, 5G gibi) geliştirilmesi bu taşıma cinsinin daha süratli gelişmesini ve adaptasyonunu sağlayacaktır. Bunun yanında büyük ölçekli uygulamalarda iş birliğine dayalı bir ekosistemin geliştirilmesi ve sistemdeki oyuncuların drone-share üzere iş modellerine yönelik adımlar atmaları, dronela teslimatın başka taşıma çeşitlerine entegresi ile yapılacak drone multimodal nakliyat, intermodal ve kombine nakliyecilik pazarın kapasitesini büyütecek ve karşılaşılabilecek aksilikleri en aza indirgeyecektir.”
– “Acil durumlarda hayat kurtaracak”
Dronelerin sıhhat alanından ortaya çıkabilecek acil durumlarda çok fonksiyonel bir kullanım ağına sahip olduklarını belirten Kayıkcı, “Drone teknolojisi, Kovid-19, SARS, MERS üzere salgın hastalıklarla çabada, iklim değişikliği, zelzele, sel, çığ üzere doğal afetlerde, yiyecek, su üzere kaynak kıtlığına yol açan felaketlerde, insan kaynaklı çatışma, terörizm ve toplu göç üzere krizlerde ve karşılaşılabilecek her türlü acil durumlarda gerekli gereçlerin kentsel ve kırsal alanlara süratli ve inançlı bir formda sevk edilmesinde son derece yarar sağlamaktadır.” yorumunu yaptı.
Bilhassa afet ve insani yardım lojistiğinde ve sıhhat alanındaki acil gereksinimlerin karşılanmasında kullanılan dronelerin hayati ilaçların ya da materyallerin diğer taşıma cinsleriyle erişilmesi sıkıntı ya da mümkün olmayan yerlere ulaştırılabilmesini sağlayarak, birçok insanın hayatını kurtarabileceğine dikkati çeken Kayıkcı, “Drone teknolojileri bilhassa riskli alanlarda ve mümkün doğal afetlerden müdafaa için çok kıymetli bir uygulama alanı bulmaktadır. Örneğin, ağır kar yağışı sebebiyle yolları kapatılan kırsal bölgelere besin yardımı ve tıbbi materyal temini drone teslimatı ile yapılarak, oluşabilecek rastgele bir çığ düşmesine karşı yardım çalışanının hayatı riske atılmayacaktır. Bunun yanında, droneler zelzele sonrası riskli binaları tespit ederek, binalara girmenin inançlı olup olmadığına karar vermede de arama kurtarma takımlarına yardımcı olmaktadır.” halinde konuştu.
– Su altı droneleri
Dronelerin yalnızca havada değil birebir vakitte su altında da su altı droneleri ile hizmet verdiğini vurgulayan Kayıkcı, şunları söyledi:
“Su altı droneleri öncelikle su altı bilgi toplama, haritalama ve keşif için kullanılmaktadır. Derin deniz araştırmaları, deniz içindeki sismik fay sınırlarının taranması, deniz tabanından numune alınması, deniz içinde bir bölgeye lojistik materyal sevkiyatı, gemi ya da teknelerin muayenesi ve bakımları da bu dronelerle yapılmaktadır. Bunun yanında, droneler gerçek vakitli data toplama için, hassas tarım ve yangınla çaba üzere sivil savunma alanlarında da yaygın bir uygulama alanı bulabilmektedir. Bilhassa geleceğin tarım sanayisinde, droneler alışılagelmiş zirai operasyonları değişime zorlayarak, akıllı ve sürdürülebilir tarım yapılabilmesi için vazgeçilmez bir teknoloji enstrümanı olacaktır. Droneler bağımsız olarak belli dönemlerle alanda otomatik ölçümler yaparak, tarım yerlerinin anlık verimliliğini izleyebileceklerdir.”
Drone teknolojisinin yenilikçi bir taşıma tipi olarak kent içi yolcu ve eşya nakliyeciliğinde faal olarak kullanımı ile gelecekteki ulaşım sistemlerinin genel yelpazesine değerli bir katkı sağlamasının ön görüldüğünü belirten Kayıkcı, “Avrupa Birliği (AB) tarafından desteklenen Akıllı Kentler ve Topluluklar Üzerine Avrupa İnovasyon İştiraki (EIP-SCC), “Kentsel Hava Hareketliliği” (Urban Air Mobility) teşebbüsü ile kentlerde yaklaşık 100 km’lik bir alan içerisinde ulaşım için şoförü olmayan drone hava taksilerinin (Drone Air Taxi) geliştirilebilmesi ile ilgili projeler yürütülmektedir.
Audi ve Airbus firması ortak olarak Ingolstadt ve Hamburg kentlerinde uçan taksi konseptini geliştirmek üzere pilot projeler yapmaktadırlar. Dronekopter olarak da isimlendirilen drone hava taksiler AB dışında halihazırda Dubai ve Çin’de bir grup pilot çalışmalar ile test edilmektedir. Roland Berger Danışmanlık şirketinin araştırmalarına nazaran 2050 yılında yaklaşık 100 bin yolcunun drone ile ulaşımının sağlanması hedeflenmektedir.” halinde konuştu.
Memurlar
