– İstanbul Medipol Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kaasım Fatih Yavuz, şiddet içerikli görüntü ve oyunların çocuklar üzerinde olumsuz tesirleri olmakla birlikte asıl hami ve belirleyici olanını çocuğun oyunlar dışında sağlıklı toplumsal münasebetlere sahip olması, spor, sanat ve hobi gibisi diğer ilgi alanlarının da bulunması olduğunu söyledi.
Pandemi süreci ile birlikte konutta geçirilen mühletin artmasının akabinde internet kullanımı ve oyun konsollarını olan ilgi de artış gösterdi. Bilhassa çocukların uzun mühletler vakit geçirdiği birtakım bilgisayar oyunları, içerdiği şiddet ve kural tanımaz öğeler sebebiyle de sık sık tartışmaların odağına geliyor.
AA muhabirine husus ile ilgili açıklama yapan Yavuz, pandemi devrinde çocukların konutta teknoloji eserleriyle geçirdikleri vaktin uzamasının epey doğal ve olağan bir durum olduğunu söyleyen Yavuz, “Fakat elbette, burada teknoloji eserleri ile olan alakanın biçimi ve niteliği belirleyici bir öge olacaktır. Burayı biraz daha açacak olursak, çocukların teknolojiyle ve teknoloji eserleri ile bağının hangi hedefle, ne formda, kimlerle, ne sıklıkta ve ne kadar mühletle olduğu kıymetlidir. Örneğin, can düşüncesi, korku, kaygı, çaresizlik vb. hislerden kurtulmak için oynanan bilgisayar oyunu ile, heyecanlı ve eğlenceli vakit geçirmek için oynanan oyun ortasındaki tesirlerde elbette kısa ve uzun vadede farklılık olacaktır. Hem çocukların ve hem de erişkinlerin bu olumsuz içsel tecrübelerle başa çıkmayı öğrenmeleri değerlidir. Zira olumsuz hislerden kurtulmak ya da kaçmak için yapılan her şeyin rahatlatıcı tesiri, oyun ekranının kapatılması kadar kısa sürecektir.” diye konuştu.
– “Oyunlara fazla vakit harcamak öbür alanlarda işlerin pek de yolunda gitmediğinin göstergesi olabilir”
Oyunların makul bir denetim süreci içerisinde oynatılması gerektiğine dikkati çeken Yavuz, şunları söyledi:
“Tüm bunların yanı sıra, oyunların çocukların yaşlarına ve gelişim seviyelerine uygun seçilmesi, belli bir vakit diliminde belli bir mühlet sonu içinde kullanılması ve kesinlikle belli mühletlerle de olsa çocuklar oyun oynarken ebeveynlerin de onlara eşlik etmesi, teknolojinin şuurlu ve inançlı kullanılması açısından epey tesirli olacaktır. Şayet bu şartlar sağlanırsa, oyunlar ebeveynlerin çocukları ile bağlantısında günümüzde epey tanınan olan ‘kaliteli vakit geçirme’ hedefine dahi katkı sağlayacaktır.
Örneğin, oyun içerisinde kuvvetli bir durum karşısında ebeveyni ile kadro olan bir çocuğun, o müddet boyunca dayanak almak, paylaşmak, eğlenmek, bir arada olmak üzere birçok kıymetli tecrübeyi de deneyimlemesi mümkün olabilir. Tekrar de bilhassa ebeveynler için şunu tekrar vurgulamakta yarar olacaktır: Çocukların bilgisayar oyunlarına uzun müddetler vakit harcaması, kendilerine olumlu deneyimler yaşatacak öbür alanlarda işlerin pek de yolunda gitmediğinin göstergesi olabilir. Münasebetiyle soruna yalnızca bilgisayar oyununun çok oynanması olarak bakmak, sorunun sırf yarısını teşhis etmek olacaktır.”
– “Video kaydına alınan saldırgan bir modeli izleyen çocukların bu davranışı benimsedikleri gözlemlenmiştir”
Şiddetin de tıpkı öteki davranışlar üzere öğrenilen bir davranış olduğunu belirten Yavuz, “Sosyal öğrenme teorisinin esas kavramlardan biri model alarak öğrenmedir. Bu da kişinin oburlarının davranışlarından müşahede yaparak öğrenmesi demektir. Kuramın geliştiricisi Albert Bandura meşhur Bobo Doll deneyi ile saldırganlığın toplumsal öğrenmeyle ilgili olduğuna dair ispatlar bulmuştur. Bu deneyde, görüntü kaydına alınan saldırgan bir modeli izleyen çocukların bu davranışı benimsedikleri ve taklit ettikleri, saldırgan modele maruz kalmayan çocukların ise daha az saldırgan davranışlar sergiledikleri gözlemlenmiştir.” diye konuştu.
– Oyun ve televizyonlardaki şiddetin olumsuz tesirleri var
Saldırganlığın gözleme dayalı olarak öğrenilmesinin akabinde araştırmacıların çalışmalarını şiddet içerikli televizyon ve görüntü oyunlarına da yönlendirdiklerini anlatan Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Video oyunları yansıttıkları gerçekçi simülasyonlar ile bilhassa çocuk ve ergenler ortasında kullanım bakımından birinci sıralarda yer almaktadır. Bu gerçekçi simülasyonlar şiddet üzere ahlaki kurallara ters temaları da barındırdığından beşerler üzerinde olumsuz tesir yaratıp yaratmayacağı sorularına daha fazla yoğunlaşılmıştır. Medya-şiddet alakasını inceleyen 51 bin iştirakçi ile gerçekleştirilen 280 çalışmanın tahlilini yapan bir çalışma göstermiştir ki; şiddet içerikli programlara gerek televizyondaki üzere pasif tüketici olarak, gerek görüntü oyunları üzere etkin tüketici olarak maruz kalmanın artmasının çocuklarda ve gençlerde saldırganlık, içe kapanma, dış dünyaya karşı düşmanca hisler besleme üzere geniş bir yelpazeye yayılan olumsuz tesirlere sebep olabilmektedir. Çeşitli ülkelerde yapılan misal çalışmalar da sonuçlardaki tutarlılığı göstermiştir.”
Bununla yanında kabahat içerikli oyunlar oynamanın bir şahısta tek başına şiddet ve kabahat eğilimli davranışlar ortaya çıkaramayacağını vurgulayan Yavuz, “Bu etapta asıl kollayıcı ve belirleyici olan; çocuğun bu oyunlar dışında sağlıklı toplumsal bağlantılara sahip olması, spor, sanat, hobi vb. diğer ilgi alanlarının da bulunmasıdır. Bu yelpazede bir hayat şekli bulunan bir çocuk üzerinde kabahat ve şiddet içerikli oyunların besbelli bir tesirinin bulunması epeyce güçtür.” dedi.
Memurlar
