Bir çok memur, kendisine yönelik haksızlığa uğradığını düşündüğü bir idari süreçle karşılaşınca nasıl davranması konusunda ya bilgi sahibi değil, ya yanlış biliyor yahut (ve tahminen de en kötüsü) eksik biliyor. Bu yazımızda, bir memur olarak karşılaşabileceğiniz birkaç süreç üzerinden nasıl davranmanız gerektiği, idari süreçlere nasıl itiraz edebileceğinizi ve süreci nasıl yürütmeniz gerektiğine dair kanılarımızı paylaşmak istiyoruz.
Öncelikle bir idari süreç için önümüzde iki yol vardır. Birincisi sürecin bildiriminden itibaren 60 gün içinde dava açmak. İkincisi ise tekrar dava açma mühleti içinde yani 60 gün içinde sürece itiraz etmek. Buna nazaran, bir süreç ile karşılaşınca önümüzde 60 günlük bir mühlet olduğunu bu müddet içinde ya itiraz ya da dava yoluna gidebileceğimizi unutmayalım.
Örneğin, hakkınızda kınama cezası verildi ve size bildiri edildi. Kararı bildirim aldığınız günden itibaren 60 gün içinde bu mevzuyu yönetim mahkemesine taşıyabilirsiniz. Ya da verilen cezanın kaldırılması için bir üst üniteye itiraza gidebilirsiniz.
Pekala itiraz edilecek üniteler neresidir?
Cezayı veren ünitenin üstü, şayet üstü yoksa cezayı veren makamdır. Örneğin vilayet müdürlüğünce hakkınızda kınama cezası verdi diyelim. Bu cezaya karşı üst ünite olan bakanlığa itiraz edebilirsiniz. Şayet cezayı veren Bakanlıksa, bu sefer itiraz yeniden bakanlığa yapılacaktır.
İtiraz edince ne olacak?
İtiraz edince, dava açma müddetiniz duracaktır. Yani süreci bildirim alınca başlayan 60 günlük müddet birebir vakitte dava müddetidir. Buna nazaran süreci 01.01.2020 aldınız diyelim. Ve itirazı hazırlamanız 20 gün sürdü ve 20.01.2020 tarihinde bakanlığa itiraz ettiniz. İtirazınızı sonucu ise 20.02.2020 tarihinde geldi diyelim. 20.02.2020’den itibaren dava açma müddetiniz 60 gün değildir. Çünkü 20 günlük dava açma müddetini öteki geçtiniz, artık geriye 40 günlük dava açma müddetiniz kalmıştır. Bu hesap değerlidir. Pek çok kimse, itiraz sonucu gelince başta geçirdiği süreyi unutarak davayı geç açmakta ve davası mühletten reddedilmektedir.
Yönetimin yanıt vermemesi halinde ne olacak?
Yönetimlerin her sürece karşılık veremeyeceği düşünüldüğü için “zımni red” kurumu getirilmiştir. Zımnıred (üstü kapalı biçimde talebin kabul edilmemesi); talebinize 60 gün içinde idarece karşılık verilmediği vakit, yönetimin talebinizi reddettiği manası ortaya çıkacaktır. Buna nazaran bir talebi yahut itirazı yönetim 60 gün için cevaplamak durumundadır. Cevaplamaz ise reddetmiş olur ve bu tarihten itibaren dava mühleti işlemeye başlar. Yukardaki örnek üzerinden örnek verelim:
Buna nazaran süreci 01.01.2020 aldınız diyelim. Ve itirazı hazırlamanız 20 gün sürdü ve 20.01.2020 tarihinde bakanlığa itiraz ettiniz. İtirazınızı sonucuna yönetim 60 gün içinde yanıt vermedi. Buna nazaran talebiniz 20.03.2020 tarihi prestijiyle zımnen reddedilmiş sayılacak ve bu tarihten itibaren kalan dava müddetiniz işlemeye başlayacaktır. Buna nazaran, hatırlayınız 20.03.2020’den itibaren dava açma müddetiniz 60 gün değildir. Çünkü 20 günlük dava açma mühletini diğer geçtiniz, artık geriye 40 günlük dava açma müddetiniz kalmıştı. Buna nazaran, “zımnıred” kuralına nazaran 20.03.2020’den itibaren 40 gün içinde dava açmanız gerekir.
Talep ettiğimiz idari süreçlerde durum nedir?
Yukarda anlattıklarımız yönetimin kendisinin harekete geçtiği durumlardır. Örneğin, sizi bir yerden obura yere süreksiz görevlendirmesi, ataması, disiplin cezası vermesi, ek vazife belirtmesi üzere. Bu hallerde memur bir sürece maruz kalmıştır. Ve yukardaki üzere itiraz ve dava sürecine gelmelidir. Lakin bazen, memur, “görev yerini değiştirmek”, “başka bir yere süreksiz olarak gönderilmek” yahut “atanma” üzere taleplerde bulunabilir. Bu durumda dava müddetinde dikkat edilmesi gerekenler farklılaşacaktır. Buna nazaran, talep yapıldıktan sonra iki durum karışımıza çıkar:
. Birincisi;talebinize yönetim yanıt verir ve kabul eder: Bu halde talebiniz kabul edilmiştir.
. İkincisi;talebinize yönetim yanıt verir ve reddeder: Bu halde, red sürecine karşı yukarda anlattığımız üzere itiraz ve dava açma müddetiniz başlar.
. Üçüncüsü;talebinize yönetim karşılık vermez: Bu halde, talep tarihinizden itibaren 60.günden başlayarak (tıpkı ikinci ihtimaldeki gibi) dava açma yahut itiraz etme müddetiniz başlar.
Dilekçede nelere dikkat etmeliyiz?
Birçok kimse dava dilekçesi yazarken odağı kaçırmaktadır. Mahkemenin, kanunları ve öbür mevzuatı bilmediğini sanarak uzun uzun yazmaktadır. Bir dilekçede değerli olan, sorunu ve talebi yanlışsız iletmektir. Bunun için Anayasayı, kanunları, yönetmelik unsurlarını dilekçede vermek, uzatmak “okunabilir” bir metin olmaz. Çok şey yazmak bir dilekçeyi yanlışsız yapmaz. Bunun için isim, kimlik numarası, adres, iptali istenen süreç, sürecin bildirim tarihi, iptal için münasebetler ve sonuç talebi kafidir. En çok yanılgı, memurların talep ettiği süreçlere verilen karşılığı yazı (işleme) dava edilmek gerekirken, kendi dilekçesinin sayısını bildirip iptal istemektedir. Bu tip yanılgılar hak kaybına sebep olmaz lakin evrakınız uzar. Çünkü, mahkeme hangi sürecin iptalinin istendiğini davacıya açıklatmak ve netleştirmek zorundadır. Birkaç örnek verelim:
. Hakkınızda kınama cezası verildi ve direkt dava açacaksınız iptali istenen süreci şöyle söz etmek gerek: “Davalı yönetimin hakkımda tesis ettiği….tarih…sayılı ve tarafıma kınama cezası verilmesine dair işlem”
. Atama talep ettiniz ve talebiniz zımnen reddedildi ise şöyle bir söz gerekir: Davalı yönetime yaptığım …. tarih …. sayılı Şanlıurfa vilayetine atamamın yapılmasına dair talebin yanıt verilmeyerek talep tarihimden itibaren 60.gün sonu olan….tarihinde zımnen reddedilmesine dair işlemin”
Yürütmenin durdurulması ve duruşma talebi.
Yürütmenin durdurulmasını talep etmek çok önemli görülmektedir. Birçok avukata müvekkillerinden bu türlü baskı gelmektedir. Fakat, yürütmenin durdurulması verilmeyeceği açık olan evraklarda, yürütmenin durdurulmasını istemek ve reddedilince bunu bölge mahkemesine itiraza götürmek belgeyi anlamsız biçimde uzatacaktır. Buna nazaran, yıkım, öğrenci işleri, SGK ilaç ödemeleri, ödeme durdurma, atama vb bahislerde yürütmenin durdurulması istenebilir fakat, maaş kesme, kınama, misyon yeri değişikliği, kısa vadeli süreksiz görevlendirmelerde yürütmenin durdurulmasının istenmesi gereksizdir. Yürütmenin durdurulmasının kabul yahut reddedilmesi, belgenin sonunda kazanılacağı yahut kaybedileceği manasına gelmez. Yürütmenin durdurulması talebi kabul edilip dava sonunda davası reddedilenler olabileceği üzere tam aksisi de olabilir.
İdari yargılama, isimli mahkemelerin tersine kelamlı yani duruşma açarak yürümez. Belge üzerinden yürür ve davacı talep ederse bir seferliğine celse açılır. Duruşma istemek belgeyi uzatabilir çünkü, duruşma talepli belgelerde mahkeme duruşma açmak zorunda kalacaktır. Bu da evvelden haber edilme ve gün verilme ve karar müddeti göz önüne alınırsa en azından iki aylık bir müddette belgeyi geciktirebilecektir. Bunun için kelamlı olarak heyete anlatılacak özel bir durum yoksa, bu yola başvurmak anlamsızdır.
Mali kayıpları nasıl talep ederiz?
İptal davası ile bir arada mali kayıplarınızı da isteyebilirsiniz. Buna nazaran, dilekçenin sonuç kısmında, “işlemin iptal edilmesi halinde, süreç nedeniyle doğan zararlarımızın faizi ile iadesini” yahut “işlem nedeniyle doğan mali kayıplarımın faiziyle bir arada ödenmesine” üzere tabirler ile talepte bulunabilirsiniz. Bu türlü yaparsanız mahkeme bunu karara bağlayacaktır. Aksi halde mali kayıplarınız için tekrar dava açmanız gerekebilir. Örneğin 1/30 maaştan kesme cezası verildi. İptal davası açtık. Cezanın haksızlığını anlattık. Ve sonunda da kesilen meblağın iadesini istedik. Mahkeme bunu karar altına alabilir. Yahut sizi daire lideri iken şube müdürlüğüne atadılar. Siz de dava açtınız. Ve maaş kayıplarınız ve başka mali kayıplarınızı da talep ettiniz. Süreç iptal olunca kararda “işlem nedeniyle uğranılan hak kayıplarının ödenmesine” karar verilecektir. Böylelikle misyonunuza geri dönerken, geçen süredeki fark fiyatları da alabilirsiniz. Bunu unutursanız, iptal kararı verilince derhal mahkemeye başvurup iptal davasından kaynaklı olarak tam yargı davası açmalısınız.
Sonuç olarak;
İdari davalar memurların kendilerinin açabileceği üzere bir avukat eliyle de açılabilecek davalardır. Birtakım memurlar davalarını kendileri takip etmek isterler yukarda belirttiklerimize ek olarak aşağıdaki noktalara da dikkat çekerek yazımızı sonlandırmak istiyoruz:
1. Davalarda karşı yanın yanıt dilekçesine karşı beyanda bulunmak, onun da tekrar beyanda bulunması demektir. Şayet dava dilekçenizde belirttiklerinizden farklı ve fazla bir şey yazmayacaksanız, davalının karşılık dilekçesine karşılık vermek süreyi uzatabilir.
2. Koruma altına alınmasını istediğini kanıt varsa, bunu dava dilekçesinde belirtip gidip mahkeme ile görüşünüz.
3. Sıkıntınızı mahkemeye kelamlı olarak anlatmaktan çekinmeyiniz. Mahkeme liderinde randevu alıp gidip durumunuzu bir de kelamlı olarak izah etmek istemek mümkündür.
4. Belgenize yönetim hukukuna uzman bireylerden alacağınız görüşler sunarak mahkemeye karar vermesi sırasında yardımcı olabilirsiniz.
5. Dilekçenizi olabildiğince öz ve kısa yazınız.
Hususa ait daha fazla bilgi için, Prof. Dr. Yücel Oğurlu, ile birlikte kaleme almış olduğumuz 101 Soruda İdari Yargılama Hukuku El Kitabı’na bakabilirsiniz.
Cüneyd Altıparmak
Avukat, Uzman Arabulucu, Hakem
GAÜN Hukuk Fakültesi Öğretim Vazifelisi
Türkiye Kent Kurulları Birliği Hukuk Müşaviri
Türkiye Barolar Birliği Tahkim Merkezi Hakemi
Ortadoğu Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi Gen.Müd.
Altıparmak-Avcı Avukatlık İştiraki Kurucusu
www.cuneydaltiparmak.com
Memurlar
