YÖNETMELİK
Etraf ve Şehircilik Bakanlığından:
DENİZLERDE FAALİYET GÖSTEREN BALIK ÇİFTLİKLERİNİN
ÇEVRESEL İDARESİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ KISIM
Emel, Kapsam ve Destek
Emel
HUSUS 1 – (1) Bu Yönetmeliğin maksadı, balık çiftliklerinin kurulamayacağı hassas deniz alanlarının belirlenmesi ve balık çiftliklerinin deniz etrafına olan tesirlerinin izlenerek çevresel idaresine ait tarz ve asılların oluşturulmasıdır.
Kapsam
HUSUS 2 – (1) Bu Yönetmelik, balık çiftliklerinin çevresel açıdan uymaları gereken kriterleri, balık çiftliklerinin deniz etrafına olan tesirlerinin izlenmesini, getirilecek kısıtlamaları ve yapılması gereken raporlamaları kapsar.
Destek
HUSUS 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Etraf Kanununun 9 uncu hususunun (a) ve (h) bendi ile 12 nci hususuna, 20 nci unsurunun (g), (ı) bendi ile 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97 nci ve 508 inci hususuna dayanılarak hazırlanmıştır.
İKİNCİ KISIM
Tanımlar
Tanımlar
UNSUR 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Atık: Üreticisi yahut fiilen elinde bulunduran gerçek yahut hükmî kişi tarafından etrafa atılan yahut bırakılan ya da atılması zarurî olan rastgele bir husus yahut gereci,
b) Bakanlık: Etraf ve Şehircilik Bakanlığını,
c) Balık Çiftliği İzleme Raporu: Balık çiftliklerinin deniz ortamına olan tesirlerinin belirlenmesi emeliyle her yıl yapılan ölçüm ve değerlendirmelerin yer aldığı raporu,
ç) Çevresel İdare Planı: Balık çiftliklerinin etrafla uyumlu bir biçimde idaresini sağlamak üzere hazırlanan kısa ve uzun vadeli kirlilik tedbire programlarını içeren planı,
d) Ekolojik Rapor: Balık çiftliklerinin etkileyebileceği bentik bölgede bulunan makro flora ve fauna cins kompozisyonlarının tespit edilerek biyolojik çeşitlilik indeksleri ile değerlendirildiği ve deniz çayırı üzere özel habitatların etkilenme durumunun araştırıldığı deniz bilimleri/biyolojisi konusunda uzman akademik kurum ya da kuruluşlar tarafından hazırlanan raporu,
e) Yönetim: 1.000 ton/yıl ve üzerinde üretim yapan balık çiftlikleri için Bakanlığı, 1.000 ton/yıl altında üretim yapan balık çiftlikleri için ise Vilayet Müdürlüklerini,
f) Vilayet Müdürlüğü: Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüklerini,
g) Triks İndeksi: Denizlerde ötrofikasyon riskinin belirlenmesinde kullanılan indeksi,
ğ) Uygunluk Evrakı: Uygun görülen Çevresel İdare Planına istinaden Yönetim tarafından düzenlenen ve 5 yıl müddetle geçerli olan belgeyi,
söz eder.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Hassas Alanlar, Özümseme Kapasitesi ve Kısıtlamalar
Balık çiftliklerinin kurulamayacağı alanlar
HUSUS 5 – (1) Koy ve körfezlerde balık çiftliklerinin kurulamayacağı hassas alan niteliğindeki alanlara ilişkin parametre ve kriterler Ek-1’de belirtilen konulara nazaran belirlenir.
(2) Su değişim potansiyelinin ve akıntının yüksek olduğu koy ve körfezlerde balık çiftliklerinin kurulamayacağı hassas alan dışındaki alanlara ilişkin parametre ve kriterler Ek-2’de belirtilen konulara nazaran belirlenir.
(3) Ek-1 ve Ek-2’de belirtilen parametrelerin rastgele birinin sağlanamadığı deniz alanlarında balık çiftliklerinin kurulması ve faaliyet göstermesi yasaktır.
Ötrofikasyon riskinin belirlenmesi
HUSUS 6 – (1) Denizlerde faaliyet gösteren balık çiftliklerinden kaynaklanabilecek ötrofikasyon riski Triks İndeksi ile belirlenir. Triks İndeksi Ek-3’te yer alan parametre ve hesaplama tekniği kullanılarak belirlenir.
(2) Balık çiftliğinin faaliyet gösterdiği deniz ortamının ötrofikasyon riskinin belirlenmesi emeliyle, tahlili yapılan numunelerden Triks İndeksi bedellerinin ortalaması değerlendirmede dikkate alınır.
(3) Balık çiftliklerinin izlenmesi kapsamında Ek-6’da belirtilen, su kolonunda ölçülen parametreler ile Triks İndeksi hesaplanarak her yıl izleme raporu ile Vilayet Müdürlüğüne sunulur.
(4) Ek-4’te belirtilen Triks İndeksine nazaran ötrofikasyon riskinin olmadığı tespit edilen deniz alanlarında balık çiftliği kurulabilir.
Özümseme kapasitesine ait unsurlar
UNSUR 7 – (1) Su eserleri yetiştiricilik bölgesinin yahut koy/körfezlerin özümseme kapasitesi, derinlik, akıntı suratı, su değişim potansiyeli, deniz suyu kalitesi ve tesir alanında bulunan başka faaliyetler de dikkate alınarak belirlenir.
(2) Su eserleri yetiştiricilik bölgesinin yahut koy/körfezlerin özümseme kapasitesi bölgede yapılacak bilimsel çalışmalar ile belirlenerek Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) müracaat sürecinde Bakanlığa sunulur. Su eserleri yetiştiricilik bölgelerinde yahut koy/körfezlerde yapılacak toplam üretim ölçüsü bu alanlar için belirlenen özümseme kapasitesini aşamaz.
(3) Su eserleri yetiştiricilik bölgelerinde yahut koy/körfezlerde yapılacak özümseme kapasite çalışmaları deniz bilimleri/biyolojisi konusunda uzman akademik kurumlar yahut Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Araştırma Enstitüleri tarafından yapılır yahut yaptırılır.
Yasaklama ve kısıtlamalar
HUSUS 8 – (1) Akıntı, derinlik ve su değişim kapasiteleri bakımından bu Yönetmeliğin 5 nci hususunda belirtilen deniz alanları ile bu Yönetmeliğin 6 ncı unsurunda belirtilen indekse nazaran ötrofikasyon riskinin yüksek olduğu alanlarda balık çiftliklerinin kurulması ve faaliyet göstermesi yasaktır.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında uygun alanlarda kurulan balık çiftliklerinin faaliyetleri, deniz alanının hassas alana dönüşmesi halinde durdurulur.
(3) Bu Yönetmelik kararlarına terslikten ötürü faaliyeti durdurulan balık çiftliğinin faaliyet gösterdiği deniz alanına 1000 metreden daha yakın alanda çiftliğin tekrar kurulmasına müsaade verilmez.
(4) Ek-4’te belirtilen Triks İndeksine nazaran ötrofikasyon riskinin az olduğu tespit edilen deniz alanlarında yeni balık çiftliklerinin kurulmasına müsaade verilmez.
(5) Ek-4’te belirtilen Triks İndeksine nazaran ötrofikasyon riskinin var olduğu tespit edilen deniz alanları hassas alan niteliğine dönüşebilme riski taşıdığından bu alanlarda yeni balık çiftliklerinin kurulmasına müsaade verilmez, mevcut balık çiftliklerinin faaliyetlerinde ise kısıtlamaya gidilir. Bu kısıtlama, balık çiftliklerinin mevcut üretim kapasitelerinin koy/körfezlerde en az % 20, başka alanlarda en az % 10 oranında düşürülmesi yahut rotasyon alanlarına taşınması halinde uygulanır.
(6) Rotasyon alanları Bakanlığın uygun görüşü alınarak belirlenir.
(7) Kısıtlamaya gidilen alanda ötrofikasyon riskinin ortadan kalktığının tespit edilmesi durumunda uygulanan kısıtlamalar kaldırılır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Müracaat, Onay, İzleme ve Raporlama
Çevresel idare planının hazırlanması, uygunluk evrakının alınması
HUSUS 9 – (1) Balık çiftlikleri, faaliyetlerinin deniz etrafına olan tesirlerinin önlenmesi ve çiftliklerin etrafla uyumlu bir biçimde idaresinin sağlanması emeliyle faaliyetlerine başlamadan evvel Çevresel İdare Planını hazırlayarak Yönetime yazılı ve elektronik ortamda sunarlar.
(2) Çevresel İdare Planı, 30/7/2019 tarihli ve 30847 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Etraf İdaresi Hizmetleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yetkilendirilmiş etraf danışmanlık firmaları tarafından hazırlanır.
(3) Çevresel İdare Planı, Ek-5’te yer alan formata uygun olarak hazırlanır.
(4) Çevresel İdare Planı, İdarece mevzuata uygunluk tarafından 30 iş günü içerisinde kıymetlendirilir. Uygunsuzlukların tespiti halinde balık çiftliklerinden gerekli düzeltmelerin yapılması yahut ek bilgi, doküman ve araştırma isteyebilir.
(5) Çevresel İdare Planının mevzuata uygunluğunun belirlenmesi hedefiyle İdarece balık çiftliğinde gerekli incelemeler yapılabilir.
(6) Yönetim, uygun bulunan Çevresel İdare Planlarını onaylayarak Uygunluk Evrakını düzenler.
(7) Uygunluk Dokümanının Bakanlıkça verilmesi durumunda Vilayet Müdürlüğüne, Uygunluk Dokümanının Vilayet Müdürlüğünce verilmesi durumunda ise Bakanlığa bilgi verilir.
(8) İdarece Uygunluk Dokümanı verilen faaliyetlerin Çevresel İdare Planında rastgele bir değişikliğin ön görülmesi durumunda faaliyet sahibince Yönetime müracaat yapılarak gerekli Uygunluk Evrakı tekrar alınır.
(9) Balık çiftlikleri Çevresel İdare Planını beş yılda bir güncelleyerek tekrar Uygunluk Evrakı almakla yükümlüdürler.
Balık çiftliklerinin izlenmesi
UNSUR 10 – (1) Balık çiftlikleri bu Yönetmelikte yer alan metot ve temeller çerçevesinde faaliyet öncesinde ve faaliyete geçtikten sonra izleme çalışmaları için gerekli teknik altyapıyı kurmakla, ölçüm ve tahlilleri yaptırmakla, bu tahlil sonuçlarını raporlamakla ve gerekli kayıtları tutmakla yükümlüdürler.
(2) Balık çiftliklerinin deniz etrafına olan tesirlerinin ayrıntılı olarak belirlenmesi ve vakte bağlı değişiminin izlenmesi hedefiyle su kolonunda ve sedimentte Ek-6’da belirtilen parametreler dahilinde yıllık izleme çalışmaları yapılarak ilgili Vilayet Müdürlüğüne sunulur. İzleme sonuçlarının kıymetlendirilmesi sonucunda yasaklama ve kısıtlama öngörülen konular Bakanlığa bildirilir.
(3) Yeni kurulacak balık çiftlikleri faaliyete başlamadan evvel hazırlayacakları birinci Balık Çiftliği İzleme Raporunu, Çevresel İdare Planına ek ederek Yönetime sunmakla yükümlüdürler.
(4) Balık çiftlikleri Ek-6’da belirtilen su kolonu izleme çalışmaları her yılın Mayıs ayında, sediment izleme çalışmaları ise iki yılda bir Mayıs ayında yapılır. Yeni kurulacak balık çiftlikleri faaliyete başlamadan evvelki Mayıs ayında Ek-6’da belirtilen tüm ölçüm ve çalışmaları yapmakla yükümlüdürler.
(5) İzleme çalışması, su eserleri yetiştiricilik bölgelerinde müşterek yapılacak bir çalışma ile belirlenebilir. Bu durumda, su eserleri yetiştiricilik bölgelerinde tüm balık çiftlikleri müşterek bir izleme programı hazırlayarak Bakanlığa sunarlar. Müşterek izleme programı Bakanlığın onayından sonra uygulanır.
(6) Su kolonu, sediment ve bentik cins izlemelerinde numune alım nokta sayısı, yeri, izleme periyodu, derinliği ve tahlili yapılacak parametrelerde; balık çiftliğinin niteliği, geçmiş yıllardaki ölçüm sonuçları, deniz alanının yapısı, üretim ve hasat devri ve çevresel hassasiyeti dikkate alınarak Bakanlıkça değişiklik yapılabilir.
(7) Balık çiftliklerince hazırlatılacak olan ekolojik raporda, numune alım noktalarından alınacak sediment örneklerinde makro flora ve fauna cins tespit ve sayımları yapılır. Elde edilen bilgiler ile biyotik indeksler kullanılarak bentik ortamın ekolojik durumu ve fırsatçı tipler tespit edilir.
Numune alınması
HUSUS 11 – (1) Numuneler balık çiftliklerinin dört kenarından 50 m, akıntı istikametinde 100 m ve 200 m, referans olarak akıntının aykırısı tarafında en az 500 m’de olmak üzere toplam 7 farklı noktadan alınır.
(2) Su kolonu numuneleri yüzey ve taban olmak üzere iki farklı derinlikten alınır ve başka olarak tahlilleri yapılır.
(3) Deniz ortamından numune alma; numunenin alındığı tarih, saat, meteorolojik kurallar (yağış, hava sıcaklığı, rüzgar suratı ve tarafı ile akıntı yönü) ve su sıcaklığı belirtilerek yapılır. Numune alma noktalarının koordinatları, noktanın derinliği, o noktadaki toplam su derinliği kaydedilir.
(4) Numune alma ve tahlil çalışmaları, Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarca, yetkilendirilmiş laboratuvarların bulunmaması durumunda akredite laboratuvarlarca yapılır.
(5) Numune alma, saklama ve tahlil formülleri ile ilgili olarak 10/10/2009 tarihli ve 27372 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Denetimi Yönetmeliği Numune Alma ve Tahlil Metodları Bildirisi kararlarına uyulur.
(6) Takip eden yıllarda yapılacak olan numune alımları birebir koordinatlardan yapılır.
(7) Faaliyet sahibi tarafından, numune alma tarihleri, Vilayet Müdürlüğüne en az 10 gün öncesinden bildirilir.
(8) Yönetim gerekli gördüğü durumlarda, balık çiftliğinin bulunduğu alandan denetim maksatlı numuneler aldırabilir, tahlilleri yaptırabilir ve akademik kurum kuruluşlara rapor hazırlatabilir.
Raporlama ve kıymetlendirme
HUSUS 12 – (1) Balık çiftliklerince yapılan ölçüm, tahlil ve tespitlere ait sonuçları içeren Balık Çiftliği İzleme Raporu izleme çalışmasının yapıldığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde hazırlanarak Vilayet Müdürlüğüne yazılı ve elektronik ortamda sunulur.
(2) Balık çiftliklerince izleme çalışmaları kapsamında hazırlanacak Balık Çiftliği İzleme Raporu Ek-7’de yer alan formata uygun olarak hazırlanır.
(3) Balık Çiftliği İzleme Raporu, Etraf İdaresi Hizmetleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yetkilendirilmiş etraf danışmanlık firmaları tarafından hazırlanır.
(4) İzleme çalışmalarında geçmiş yıllarda elde edilen sonuçlar, yıllar içerisindeki kalite değişimlerinin gözlenmesi gayesiyle parametre bazında mukayeseli olarak Balık Çiftliği İzleme Raporunda yer alır.
(5) Balık çiftliklerinin bulunduğu deniz alanının bentik ve yüzeysel ortam imgeleri ile numune görselleri Yönetime sunulacak olan Çevresel İdare Planında yer alır.
(6) Yönetim tarafından geçmiş yıllardaki datalar de dikkate alınarak deniz etrafında meydana gelebilecek değişimler ile biyolojik çeşitlilik tahribatının olup olmadığının tespit edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması hedefiyle balık çiftliğinden, akademik kurum ve kuruluşlara rapor hazırlatılması istenebilir.
BEŞİNCİ KISIM
Eğitim, Kontrol ve Öteki Konular
Eğitim
HUSUS 13 – (1) Bakanlıkça yahut Bakanlık tarafından yetkilendirilen eğitim kurumlarınca verilecek balık çiftliklerinin çevresel idaresi bahisli eğitimlere balık çiftliklerinin temsilcilerinin iştiraki zaruridir.
(2) Çevresel İdare Planı ve Balık Çiftliği İzleme Raporlarını hazırlayacak etraf danışmanlık firmalarının denizlerde faaliyet gösteren balık çiftliklerinin çevresel idaresi konusunda Bakanlıkça düzenlenen eğitimi almış işçi bulundurması mecburidir.
Kontrol ve yaptırım
UNSUR 14 – (1) Balık çiftlikleri Bakanlığın vazife alanına giren konular bakımından 2872 sayılı Etraf Kanunu ve öteki ilgili mevzuat kararlarına nazaran Yönetim ve yetki bölümü yapılan kurumlarca denetlenir. Yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere Etraf Kanunu ve öteki ilgili mevzuat kararlarına nazaran yaptırım uygulanır.
(2) 2872 sayılı Etraf Kanunu ve başka ilgili mevzuat uyarınca İdarece yapılacak kontrolle ilgili olarak balık çiftlikleri, ölçüm ve tahlil masraflarını karşılamakla yükümlüdürler.
İstisnai kararlar
HUSUS 15 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında balık çiftliklerinin faaliyetine müsaade verilmeyen deniz alanlarında, sabit olmayan kafes kullanılarak ve muhakkak bir program dahilinde aşılama ve boylama süreçlerinin yapılmasına müsaade verilebilir. Bu süreçler sırasında ötrofikasyona neden olunmaması için yemleme yapılması yasaktır.
(2) Aşılama ve boylama süreçlerinde kullanılacak deniz alanları, bölgede bulunan balık çiftliklerinin kapasiteleri dikkate alınarak, ortaklaşa kullanılmak üzere, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Düzenleme yetkisi
UNSUR 16 – (1) Bakanlık bu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak üzere alt düzenleyici süreç yapabilir.
Geçiş kararı
SÜREKSİZ UNSUR 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte faaliyette olan balık çiftlikleri 2 yıl içerisinde Çevresel İdare Planını Yönetime sunarak Uygunluk Evrakı almakla yükümlüdürler.
(2) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten evvel faaliyet gösteren balık çiftlikleri bu Yönetmeliğin 7 nci hususu ile Ek-1 ve Ek-2’de belirtilen parametre ve kriterlerden muaftır.
Yürürlük
HUSUS 17 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
HUSUS 18 – (1) Bu Yönetmelik kararlarını Etraf ve Şehircilik Bakanı yürütür.
EK- BELGEYİ İNDİRMEK İÇİN
Memurlar
